O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika




Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet104/177
Sana20.05.2024
Hajmi6,14 Mb.
#245516
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   177
Bog'liq
Nazariy Mexanika darslik

1-masala.
 
Radiusi R -ga teng boʻlgan boʻlgan konussimon katokning absolyut 
burchakli tezligi - aniqlansin. OA=
l
masofa A nuqtaning tezligi -v
A
berilgan 
(3.73-shakl). 
Yechish.
Katokning absolyut harakati: qoʻzgʻaluvchi OA oʻq atrofidagi 
-
burchakli tezlik bilan aylanayotgan nisbiy va qoʻzgʻalmas OB oʻq atrofidagi OA 
-burchakli tezlik bilan aylanayotgan krivoshipning koʻchirma harakatlarining 
yigʻindisidan iborat boʻladi; hamda 

2
=v
A
/
l
boʻladi. 
Katokning oniy aylanish oʻqi va absolyut burchakli tezlik vektori - , OC 
chiziq boʻylab yoʻnalgan, chunki C nuqtaning tezligi nolga teng. Burchakli tezlik 
vektorlaridan parallelogramm quramiz va absolyut burchakli tezlikning son 
qiymatini aniqlaymiz, ya’ni
3.73-shakl. 


186 

=

2
/sin

ga teng boʻladi. Hamda 
sin

=R/
l
R
2
2

boʻlgani uchun

=(v
A
/R)

1
2
2

R
l
/

Ushbu natijani boshqa usul bilan ham aniqlash mumkin. (OC -oniy aylanish 
oʻqi ekanligiga asoslanib) v
A
=

h tenglikdan

=v
A
/h; bu yerda h=
l

sin


Katokning harakati OC -oniy aylanish oʻqi atrofidagi qator elementar 
burilishlardan iborat boʻlib, shu OC -oniy aylanish oʻqlarining har ondagi 
oʻrinlarining uchi O nuqtada boʻlgan konusdan iborat boʻladi. 
b) B u r c h a k l i t e z l a n i s h l a r n i q o ʻ s h i s h .
Faraz qilaylik, burchakli tezliklar oʻzgaruvchan boʻlsin, ya’ni burchakli 
tezlanishlar mavjud boʻlsin. U holda 
-nisbiy va
-koʻchirma burchakli 
tezlanishlar bilan belgilaymiz. Absolyut burchakli tezlanish 

-ni aniqlaylik. 
(3.117) tenglikdan, 
(3.118) 
bu yerda 
-nisbiy, 
-koʻchirma burchakli tezlik vektorlari. 
Yuqoridagi tenglikni quyidagicha yozamiz, 

(3.119) 
(3.119) formuladan oʻzaro kesishuvchi oʻqlar atrofidagi aylanma harakatlarning 
absolyut burchakli tezlanishlarini aniqlashda keng foydalaniladi. 

Download 6,14 Mb.
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   177




Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish