O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

85 
 

#include  
int main ()
{ int x;
cin>>x;
if(x%100==0)
{ if(x%400==0) { cout<<‖kabisa yili‖;} 
else {cout<<‖kabisa yili emas‖} 
} 
else 
{ if(x%4==0) {cout<<‖kabisa yili‖;} 
else {cout<<‖kabisa yili emas‖} 
} 
return 0;
}
Dastur natijasi: 
x=16 bo‗lsa kabisa yili 
x=100 kabisa emas 
x=800 kabisa yili 
x=2017 kabisa emas
 
 
Shartli o‗tish operatorida o‗zgaruvchilarni e‘lon qilib bo‗lmaydi. Ammo 
bloklarning ichida e‘lon qilish mumkin,lekin oldin qayd qilganimizdek, bunday 
o‗zgaruvchilardan blokdan tashqarida foydalanib bo‗lmaydi. Bu holat bilan 
quyidagi dastur orqali tanishib, natijalarni tahlil qiling. 
#include  
using namespace std; 
int main () 
{
int x=2,y,i=2,j=4; 
if (x>=3) { int i, j; i = 5; j = 8; y = i + j;}; 
y= i+j; 
cout << "\n y =" << y << '\n'; 
system ("pause"); 
return 0; 
}

86 
Dastur natijasi y=6 kabi bo‗ladi. Bir qarashda dasturni tahlil qilib, x>=3 
mantiqiy ifodaning qiymati yolg‗on bo‗lganligi uchun natija shunday chiqqandek 
tuyuladi. Ammo 5 – satrni int x=5,y,i=2,j=4; kabi o‗zgartirsak ham natija 
o‗zgarmaydi. Chunki i, j larning blok ichidagi qiymatlari blokdan tashqarida 
unutiladi. 
?: operatori 
Tarmoqlanuvchi jarayonlarni algoritmlash vaqtida, albatta, shartga e‘tibor 
berish talab etiladi, chunki algoritm shart bo‗yicha tarmoqlanib qismlarga ajralib 
ketadi. Masalan, dastur bajarilishining birorta qadamida qandaydir shartni 
tekshirish natijasiga ko‗ra boshqaruvni dasturning u yoki bu bo‗lagiga uzatish 
mumkin.
Tarmoqlanuvchi jarayonlarni algoritmlash vaqtida shartning bajarilishiga 
qarab buyruqlar ketma ketligi aniqlanadi. Masalan, dastur bajarilishining birorta 
qadamida qandaydir shartni tekshirish natijasiga ko‗ra boshqaruvni dasturning u 
yoki bu bo‗lagiga uzatish mumkin.
?: shart amali:
C++,Java dasturlash tilida ―?‖ amali ham aniqlangan bo‗lib 
tekshirilayotgan shart nisbatan sodda bo‗lsa, shart amalining <> ko‗rinishini 
ishlatish mumkin. 

Download 2,67 Mb.