O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

95 
{ int i; 
cout<<‖hafta kunlari tartib raqamini kiriting‖; 
cin>>i;
switch(i) 
{ case 1: cout<<‖dushanba‖; break; 
case 2: cout<<‖seshanba‖; break; 
case 3: cout<<‖chorshanba‖; break; 
case 4: cout<<‖payshanba‖; break; 
case 5: cout<<‖juma‖; break; 
case 6: cout<<‖shanba‖; break; 
case 7: cout<<‖yakshanba‖; break; 
default: cout<<‖hafta kuni emas‖; 
} 
return 0;
}
Tanlash operatorini tanlash sharti natijasining bir nechta qiymati uchun 
yagona qiymat tanlansa, bunday holatlarni ham e‘tiborga olish mumkin. Tanlash 
operatorini tanlash sharti natijasining bir nechta qiymati uchun yagona qiymat 
tanlanishini quyidagi masala orqali ko‗rib chiqamiz. 
Misol: 
Berilgan oy tartib soni qaysi faslga tegishli ekanligini aniqlash 
dasturi. 

#include  
int main ()
{ int i; 
cout<<‖oy tartib raqamini kiriting‖; 
cin>>i;
switch(i) 
{ case 1: 
case 2: 
case 12: cout<<‖qish‖; break; 
case 3: 
case 4: 
case 5: cout<<‖bahor‖; break; 
case 6: 
case 7: 
case 8: cout<<‖yoz‖; break;
case 9: 

96 
case 10: 
case 11: cout<<‖ko‘z‖; break; 
default: cout<<‖oy tartib raqami emas‖; 
} 
return 0;
}
Dastur natijasi 
i=2 bo‘lsa qish 
i=7 bo‘lsa yoz
 
Yuqoridagi masala shartiga e‘tibor bersak uchta qiymat uchun yagona 
tanlash bajarilyapti. 
Demak tanlash jarayonlarini yuqoridagi holatlarni e‘tiborga olib C++ 
dasturlash tilida tasvirlashimiz mumkin. 
Dasturlash asoslarini o„rganishda quyidagilarga e`tibor bering 
Dasturlashda 
“
qo‗pol xato
”
yoki 
“
arzimas xato
”
degan xatolar yo‗q ekanligini 
unutmang. Faqat xato bor, xolos. Faraz qilaylik, tarmoqlanish yoki tanlash 
buyrug‗i noto‗g‗ri tashkil qilingan bo‗lsa, bitta operatorning biror harfi tushib 
qolishi yoki boshqa harf bilan almashtirilishi (masalan, 
include
yoki 
includ
) yoki 
bitta tinish belgisining o‗z o‗rnida qo‗yilmasligi xatolar dasturning ijro 
etilmasligiga olib kelsa, bu xatolarni ahamiyati jihatidan yuqori yoki quyi 
darajadagi xatolarga bo‗lish mumkinmi? 
Ko‗pincha dasturlashni boshlab o‗rganayotgan boshlovchilar dasturda bir 
nechta xatolarga yo‗l qo‗yib, ularni topmasdan soatlab vaqt sarflashadi. Yanada 
aniqroq aytadigan bo‗lsak, biror buyruq yoki mavzuni o‗rganishga ketadigan 
vaqtdan unga oid dasturni kompyuterga kiritib, javobini olishga ketadigan vaqt bir 
necha marta ko‗p bo‗ladi. 
Bunday kamchiliklarni bartaraf etish uchun quyidagilarga e‘tibor qiling: 
-
har bir kalit so‗zni aniq aytish va yozishda xatoga yo‗l qo‗ymaguncha 
mashq qiling; 
-
tinish belgilarining qayerdan va qanday qo‗yilishiga e‘tibor qiling; 
-
figurali (sistemali), oddiy qavslarni, apostrof va qo‗shtirnoqni ochganda 
darhol yopib, kursorni bitta chapga qaytarib, keyin ma‘lumotlarni tersangiz u 
yopilmasdan qolmaydi; 
-
xatolik haqida C++ dasturlash tilining ma‘lumotlari bo‗yicha to‗g‗ri 
harakat qilishni tezroq o‗rganing; 

97 
-
dastlab biror masalaga mustaqil dastur tuzmasdan tuzilgan dasturni 
o‗rganib chiqib, qaytadan shu dasturni mustaqil tuzish yo‗li bilan o‗z tajribangizni 
oshirib boring; 
-
tajribali hamkasblaringiz hamda o‗rtoqlaringizdan oddiy narsalarni ham 
so‗rashdan uyalmang. 
Bularning hammasi vaqtingizning sezilarli darajada tejalishiga olib keladi.

Download 2,67 Mb.