|
Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
|
| bet | 39/151 | | Sana | 25.11.2023 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #105428 |
Bog'liq B. K. Sattorov 00 Moliyaviy risklar nazariyasi-fayllar.orgSavdo hajmi
|
$300000
| |
| | |
Minus: Jami o‘zgaruvchan xarajatlar
|
$180000
|
|
O‘zgarmas xarajatlardan oldingi
|
$120000
|
|
daromad
|
|
|
|
Minus: Jami o‘zgarmas xarajatlar
|
$100000
|
|
FSTD
|
$ 20000
|
|
48
Yuqorida o‘rganilgan fikrlar natijasida quyidagi xulosalarga kelishimiz mumkin:
Usulning
|
|
Formula
|
|
nomi
|
|
|
|
|
|
Daromadlar-
|
|
|
|
ning zararsizlik
|
|
|
darajasi
|
|
|
|
=
|
|
|
|
−
|
|
|
|
|
|
O‘zgarmas va o‘zga-ruvchan xarajatlarni qop-lash uchun kerak bo‘lgan daromadlarning puldagi qiymati.
Zararsizlik miqdorini topish uchun daromadlar-ning zararsizlik darajasini mahsulot narxiga bo‘ling.
Daromadlarning zararsizlik darajasini yuqoridagi topshiriq asosida aniqlab ko‘ramiz. Bu esa yaxshiroq tushunushimizga yor-dam beradi.
“Creighton Manufacturing” kompaniyasining o‘zgarmas xarajatlari $2 millionni tashkil etadi va $8 million/$20 million=40 foizga teng o‘zgaruvchan xarajatlarni amalga oshiradi. Shuning uchun, 2.3.4 tenglamadan foydalangan holda, biz firma daromadlarning zararsizlik darajasini quyidagicha aniqlaymiz:
|
=
|
$2,000,000
|
= $3,333,333
|
|
|
1 −
|
$8,000,000
|
|
|
|
|
$20,000,000
|
|
|
Bozor uchun korxonani baholashning har bir bosqichi quyidagi pog‘onalarga bo‘linadi:
korxonaning tavsif baholash predmetini aniqlash;
baholash vaqtini belgilash;
baholanishining maqsad va vazifalarini aniqlash;
baholanishni turli aniqlash: buyurtmachi va baholovchi manfaatlarini himoyalash.
Korxonaning tashkiliy-huquqiy va qisqartirilgan nomi, uning tashkiliy-huquqiy shakli, hisobga olingan joyi, joylashgan yeri, ishlab
49
chiqarish tarmog‘i, ishlab chiqariladigan mahsulotlarning asosiy turlari va hokazolar korxonaning tavsifnomasiga kiradi. Agar baholanayotgan korxona shu’ba korxona bo‘lsa yoki qaram korxona bo‘lsa, asosiy yoki ustun korxonani aniqlab olish zarur. Agar boshqa (ustun) korxonada ustav kapitalning 20% dan oshiq ovozga ega aksiyalari bo‘lsa, bu korxona qaram korxona hisoblanadi.
Baholash predmetini aniqlash, ya’ni korxonada baholash mumkin bo‘lgan barcha mulkiy huquqlar, aksionerlik jamiyatining aksiyalari kapitaliga egalik huquqi, korxona ustav kapitalida qatnashuvchilar ulushi, korxona aksiyalari paketiga egalik huquqi va boshqalar korxonani baholashning eng muhim bosqichlaridan hisoblanadi.
Shunday qilib, qisqa qilib aytganda, baholash predmeti – bu baholanadigan mulkiy huquq turlaridir. Qiymatning bahosiga xavf-xatarning (riskning) ta’sir ko‘rsatishi kelajakda daromad olishga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Shuningdek, har qanday obyektning baholash ja-rayoniga talab va taklifning ta’siri bo‘ladi. Agar talab taklifdan yuqori bo‘lsa, unda xaridorlar maksimal narxni berishga tayyor.
Talab narxining yuqori chegarasi tadbirkorning bu korxonani boshqarishdan oladigan daromadi bilan belgilanadi. Bu tabiiy im-koniyatlari cheklangan soha uchun xarakterli hisoblanadi. Bundan ma’lum bo‘ladiki, ehtiyojning ortishi holati xomashyo ishlab chiqara-digan tashkilotlarda narxning yuqori chegarasiga nisbatan yaqin bo‘ladi. Ayni vaqtda talabning taklifga nisbatan ortishi ba’zi tarmoqlarda yangi tashkilotlarni paydo bo‘lishi ham mumkin. Bu, o‘z navbatida, ular sonining ortishiga olib keladi. Keyinchalik bu tashkilotlarning narxi ancha pastlashi mumkin.
|
| |
