2
MUNDARIJA
Mavzular nomi
Beti
Kirish
3
1-mavzu. ―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖ fanining predmeti,
maqsadi va vazifalari
5
2-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishning nazariy jihatlari
7
3-mavzu. Boshqarish nazariyasi va amaliyotining rivojlanish tarixi
9
4-mavzu. Mehmonxonalarda boshqaruv funksiyalari
14
5-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv tamoyillari
20
6-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqarishning tashkiliy strukturasi
26
7-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida
boshqaruv usullari
32
8-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida strategik menejment
36
9-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida innovatsion menejment
42
10-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida kadrlarni rejalashtirish va boshqarish
52
11-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida nizo va stressni boshqarish
58
12-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligi xizmatlari sifatini boshqarish
68
13-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish tizimida axborot
texnologiyalari
82
14-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishda
menejer va rahbarlik
uslublari
86
15-mavzu. Mehmonxona xodimlarining lavozim yo‗riqnomalari
94
16-mavzu. Mehmonxona xodimlari faoliyatini motivlashtirish
97
17-mavzu. Mehmonxona bo‗limlari va ularning faoliyatini tashkil etish
103
18-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv qarorlari va ularning
ijrosini ta‘minlash
108
19-mavzu. Mehmonxona xizmatlarini boshqarishda standartlashtirish va
sertifikatlashtirish
113
20-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish samaradorligi
118
21-mavzu. Mehmonxona xo‗jaligini boshqarishda xorijiy tajribadan
foydalanish
123
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‗yxati
128
3
KIRISH
Ta‘kidlab o‗tish joyizki turizmning rivojlanishi birinchi navbatda turizm
industriyasining o‗zagi bo‗lgan mehmonxonalarning rivojlanishi bilan ham bog‗lik.
CHunki, mehmonxona biznesi turizmning ajralmas qismi bo‗lib, birinchi navbatda
turistlarni qabul qiluvchi
va turistlarning tunashga, dam olishga bo‗lgan ehtiyojlarini
qondiruvchi, murakkab xizmatlarni amalga oshiruvchi eng muxim bo‗lagi hisoblanadi.
SHuning uchun ham XXI asr turizmida mehmonxonalar biznesida nafaqat xizmatlar
assortimentini ko‗paytirishga, balki ko‗rsatilayotgan xizmatlar sifatini va samaradorligini
oshirishga alohida etibor berilmoqda, ya‘ni xizmatlarning sifatini va samaradorligini
oshirishda yangi-yangi texnologiyalar ishlab chiqilib amaliyotga joriy etilmoqda.
Ammo,
takidlash joyizki, har qanday faoliyat turi hoh u ishlab chiqarish yoki xizmat
ko‗rsatish bo‗lsin boshqaruvni hamda yuqori daromad olish va samaradorligini oshirish
uchun boshqaruvdan samarali foydalanishni taqozo etadi.
SHu nuqtai nazardan, mehmonxona xo‗jaligida boshqaruv qonunlari, qonuniyatlari,
funksiyalari, tamoyillari, boshqarur qarorlarini shilab chiqish va amalga oshirish kabi
boshqa shu kabi boshqaruvga oid masalalarni o‗rganish hamda amaliyotga joriy etish
fanining dolzarbligini belgilaydi.
Fanining o‗qilishidan maqsad – turizm sohasi jadal rivojloanayotgan sharoitda
uning tarkibiy qismi hisoblangan mehmonxonalarda boshqaruvni
samarali tashkil etish
orqali ularning faoliyati samaradorligini oshirishga erishish.
Fanning vazifasi – boshqaruvning mohiyati, ahamiyati uning mehmonxona
xo‗jaliklarini rivojlantirishdagi o‗rni, boshqaruv samaradorligi, boshqaruv usullari,
tamoyillari, boshqaruv qarorlari, menejer va rahbar uslublari, kadrlarni rejalashtirish va
ularni boshqarish jarayonlari, nizo va stress hamda ularning oqibatlari va ularning oldini
olish yo‗llari kabi bir qancha masalalar to‗g‗risida talabalarda tasavvur hosil qilishdir.
―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖ o‗quv fanini o‗zlashtirish jarayonida amalga
oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr:
―Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish‖
fanining predmeti, maqsadi va vazifalari;
mehmonxona xo‗jaligini boshqarishning ob‘ektiv zarurati;
menejment nazariyasi va amaliyotining rivojlanish tarixi;
mehmonxona xo‗jaligida boshqarishning tashkiliy strukturasi;
boshqarish xususiyatlarini
bilishi kerak;
mehmonxona xo‗jaligini boshqarish tamoyillari, usullari;
mehmonxona xo‗jaligida strategik boshqaruv;
boshqaruv samaradorligi
hamda uni oshirish yo‗llari;
mehmonxona xo‗jaligida xizmat ko‗rsatish sifatini oshirish dasturlarini ishlab
chiqish usullarini;
mehmonxona xo‗jaligida kadrlarni rejalashtirish va boshqarish, nizolar va
streslarni boshqarish;
mehmonxona xo‗jaligi xizmatlari sifatini boshqarish;
boshqaruvda menejer va rahbarlik uslublaridan foydalanish;
– boshqaruv qarorlari va ularning ijrosini ta‘minlash bo‗yicha
malakalariga ega
bo‗lishi kerak.
4
«Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish» fani umumkasbiy fani hisoblanadi. Dasturni
amalga oshirish o‗quv rejada rejalashtirilgan ―Menejment‖, ―Marketing‖, ―Turizm‖,
―Xalqaro
turizm,
‖―Mehmonxona
xizmatlari‖,
―Turizm
infratuzilmasi‖,
―Mehmonxonalarda ishbilarmonlik etiketi‖, ―Mintaqaviy turizm‖, ―Ekskursiya
xizmatlarini tashkil etish‖ fanlaridan etarli bilim va ko‗nikmalarga ega bo‗lish talab
etiladi.
Mehmonxona xo‗jaligi sohasidagi ishlar va ularning xususiyatlari. Mehmonxona
biznesida boshqaruv tizimining tuzilishi. Mehmonxona korxonalarida tashkiliy tuzilish.
Asosiy xizmatlar turlari. Mehmonxonalarda mijozlar bilan hisob-kitob ishlarini yuritish.
Mehmonxonalarning uzluksiz rivojlanishini boshqarish soha uchun malakali
mutaxassislarni tayorlash katta ahamiyatga ega. SHuning uchun ushbu fan asosiy
ixtisoslik fani hisoblanadi.
Talabalarning «Mehmonxona xo‗jaligini boshqarish» fanini o‗zlashtirishlari uchun
o‗qitishning ilg‗or va zamonaviy usullaridan foydalanish, yangi informatsion-pedagogik
texnologiyalarni tadbiq qilish muhim axamiyatga egadir. Fanni o‗zlashtirishda darslik,
o‗quv va uslubiy qo‗llanmalar, ma‘ruza matnlari,
tarqatma materiallar, elektron
materiallar va internet saytlarilaridan foydalaniladi. Ma‘ruza va amaliy darslarida mos
ravishdagi ilg‗or pedagogik texnologiyalardan, jumladan, Power Point dasturidan keng
qo‗llaniladi.
