O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Koson kompyuter texnologiya kasb hunar kolleji

o`qituvchisi

____________________________ning

EHM operatori

fanidan





Koson– 2006 yil.1. Xisoblash markazining texnik xavfsizligi.

Informatika vositalari jamiyatimizning barcha jabxalariga tobora kirib borayotgani, axborotni tez va sifatli kayta ishlash masalasi usib kelayotgan xar bir yoshning turmush talabiga aylanishini kursatmokda.Axborotning kimmatbaxo tovarga aylanib borayotganini, informatika fanining nufuz va axamiyati usib borayotganidan dalolatdir.

Maksadimiz informatika vositalarining axamiyati tugrisida fikr yuritishgina emas, balki jamiyatning axborotga bulgan extiyojini kondirishdagi usul va vositalar tugrisida siz aziz kitobxonga tugri tushuncha berishdan iboratdir.

Mazkur extiyoj doim mavjud bulaveradi va biror-bir axborotli muxit doirasida kondiriladi.

Respublikamizning mustakilligi va uning jaxon xamjamiyatidagi obruyi ortib borayotganligi xamda shu tufayli, axborotlarni nafakat davlatimiz ichida, balki dunyodagi boshka davlatlar bilan almashinuvi masalasining ijobiy xal etilishi, bu axborotlar Respublikamizning iktisodiy va ijtimoiy axvolini yuksaltirishga karatilganligidir.

Bugungi kunda butun jaxonda bu borada katta ishlar amalga oshirilmokda.Aloka soxasida xam axborot texnologiyalari yangi pogonaga kutarilmokda.

Prezidentimiz I.A.Karimov Davlat va jamiyat kurilishi akademiyasining ochilish marosimida suzlagan nutkida: «Yuksak malakali mutaxassislar – tarakkiyot omilidir», - deya bejiz ta`kidlamagan edi. «Binobarin zamonaviy kompyuterlardan amaliy ish faoliyatida keng foydalana oladigan etuk mutaxassislar, jumladan, muxandis kuruvchilar xamda iktisodchilar tayyorlash kechiktirib bulmaydigan vazifalardan biridir».

Industrial jamiyat deganda asosiy omil ishlab chikarish va realizatsiya bulgan jamiyatni tushunish mumkin.Bizning jamiyatimizda esa ana shu industrial jamiyatdan axborotlashgan jamiyatga utish boskichi davom etmokda.

Xabar – axborot (informatsiya)ni tasvirlash shakli bulib, u nutk, matn , tasvir, grafik, jadval, videotasvir, tovush va x.k. kurinishlarda tasvirlanishi mumkin.

Informatika – bu insoniyat faoliyatining bir soxasi bulib, axborotni xosil kilish, saklash va kompyuter yordamida uni kayta ishlash, shu bilan birgalikda tatbik muxiti bilan uzaro boglik bulgan jarayonlarning alokadorliklarini uz ichiga oladi.

«Informatika» suzi dastlab XIX asrning 60-yillarida Frantsiyada vujudga keldi.Bu suz informatsiya va avtomatika suzlarining birlashmasidan xosil bulib, ma`lumotlarni avtomatik kayta ishlash degan ma`noni bildiradi.

Informatikaning asosiy vazifasi axborotni kayta ishlashning yangi usullari va vositalarini yaratish, xamda ularni amaliyotda kullashdan iboratdir.

Shartli ravishda informatikani uchta uzaro boglik kismga bulish mumkin:

1. 
   Apparatli texnika vositasi.
   
2. 
   Dastur muxiti.
   
3. 
   Algoritmlar muxiti.
   

Axborotlashgan tizimlar deganda axborot texnologiyasi tatbiki amalga oshirilgan va yulga kuyilgan jarayonlarga aytiladi.Bunday tizimlar bugungi kunda kupgina soxalarda vujudga kelgan.Masalan ishlab chikarish, sanoat korxonalari, xarbiy soxa, iktisodiyot, ukuv jarayoni va boshkalar.Ularning kullanilishi kuplab vakt va aniklikni talab kiladigan ishlar sifatini oshirish, ishchi kuchini tejash va boshka shu kabi vazifalarga xizmat kiladi.Axborotlashgan tizimlarning tarakkiyoti kup jixatdan axborot texnologiyalarining rivoji bilan uzviy boglikdir.Axborot texnologiyalari (xususan dastur ta`minoti) rivojlanib borgani (oddiylashgani) sayin unda ishlay oladigan mutaxassislar soni xam orta boradi.Demak axborot tizimlarini yaratish borasidagi mutaxassislar bilan boglik bulgan muammo uz-uzidan xal etiladi.

Jamiyat tarakkiy etgan sari boshkariladigan ob`ektlar tobora kupayib borib, boshkarish muammolari murakkablashib boradi.Murakkab mashina va dastgoxlar, korxona muassasalar, xatto odamning uzi xam, jamiyat xam boshkarish ob`ektidir.Bunday ob`ektlarni kibernetikada murakkab dinamik(xarakatdagi) sistemalar deb ataladi.Ana shunday sistemalarni boshkarishga oid umumiy konunlarni urganish, odam kullariga boshkarish sirlarining kalitini topib berish xozirgi kunda eng dolzarb masalalardan biriga aylandi.Natijada boshkarish fani, ya`ni, kibernetika (kiber nautos - «darga», «kema boshkaruvchisi») fani paydo buldi.

Xozirgi zamon kibernetikasining paydo bulishi amerikalik olim Norbert Viner (1894-1964) nomi bilan boglik.1948 yilda uning «Kibernetika yoki jonzot va mashinalarda boshkarish xamda aloka» kitobi bosmadan chikdi.Boshkarish uchun axborot yigish, uni aloka kanallarida bir joydan ikkinchi joyga etkazib berish, uni kayta ishlash kerak.Boshkarish ob`ekti va boshkarish sub`ekti birgalikda boshkarish sistemalarini tashkil etadi.Boshkarishning sxematik kurinishi kuyidagicha buladi :

V