34
Paz kesim yuzasi S
p
, mm
2
;
Paz balandligi
h
zi
, mm;
Stator vali balandligi h
c
, mm.
Qutblar soni 2r pasport orqali qabul qilinadi (agar u bo‘lsa) yoki eng kam
qutblar
soni bilan aniqlanadi, bu formula bilan elektr motorning pazlaridan kelib
chiqqan holda:
c
i
h
D
p
5
,
0
2
(2.3) Keyin quyidagi o‘lchamlar aniqlanadi.
Qutb bo‘linishi, mm;
τ=D
i
/(2r)( 2.4)
Sinxron aylanish chastotasi
n
c
=60ƒ/p(2.5)
Bu erda: ƒ –tarmoq chastotasi, Gs.
Qutb va fazadagi pazlar soni
q=z
1
/(2pm)(2.6)
Bu erda:
m – fazalar soni
Elektr
motorning foydali quvvati R=A∙D
i
∙L
i
∙n
c
(2.7)
formula orqali aniqlanadi.
Bu erda:
A – ishlatish koeffitsienti. Qiymati qutblar bo‘linishi
τ ga bog‘liq bo‘lib
2 rasmda keltirilgan.
4A seriyali motorlarda o‘zgarmas quvvat A 2 rasmdan 20 % kamaytirilgan holda
qabul qilinadi.
Formula orqali aniqlanganda elektr motor quvvati haqiqiy qiymatga yaqinroq
bo‘ladi. 6 jadval hisobotining foydalana bilish uchun, o‘zgarmas
quvvat qiymati
topiladi, bu erda elektr motor quvvatiga bog‘liq holda elektr magnit yuklamalar
ko‘rsatilgan. Keyin stator cho’lg‘amining tipi va qadami tanlanadi, cho’lg‘am
koeffitsienti ham yagona seriyali asinxron motorlarning statorning tashqi diametri
200-250 mm dan katta bo‘lsa, ikki qatlam o‘ramdan foydalaniladi.
Kichik
diametrlarda odatda bir qatlam cho’lg‘amdan foydalaniladi.
Stator cho’lg‘am qadami u
1
qo‘llaniladi:
Diametri (u
1
=z
i
/(2p)) – bir qavatli o‘ramda qisqartirilgan
(u
1
=βz
i
/(2p)) ikki
qavatli. (2.8)
Bu erda:
β – qisqarish koeffitsienti (odatda 0,75 – 0,85).
35
Uch fazali bir qatlam cho’lg‘amning cho’lg‘am koeffitsienti k
ω
qutb va paz
(q
1
)
dagi pazlar sonidan bog‘liq.
k
ω
=(0,955-0,966) deb qabul qilinadi. Ikki qavatli cho’lg‘amning cho’lg‘am
koeffitsienti
u qadamidan bog‘liq (tabl 7).
Cho’lg‘am statorining faza kuchlanishini
U
f
ni bilgan holda, elektr motor ishlashi
kerak. Bitta faza o‘ramida
W
f
=U
1
/(222k
ω
F) (2.9) ketma – ket ulangan
g‘altaklar soni aniqlanadi.
Bu erda:
F – bitta qutbdagi magnit oqim (F=0,637 Vb)
V
b
– havo oralig‘idagi induksiya.
Fazadagi
cho’lg‘amlar soni aniqlangandan keyin,
pazdagi effektiv
o‘tkazgichning soni topiladi:
i
ф
z
a
W
W
6
(2.10)
Bu erda: a – stator o‘ramidagi parallel shoxalar soni.
100 kVt quvvatgacha bo‘lgan elektr motorlarning parallel shoxalar soni amaliyot
uchun 8-jadvaldan foydalanish kerak.Keyin pazdagi barcha mis o‘tkazgichlarning
to‘liq kesim yuzi aniqlanadi, mm
2
.
S
m
=S
p
k
m
(2.11)
Bu erda: S
p
– paz maydoni, mm
2
;
k
m
– pazni mis bilan to‘ldirish koeffitsienti, uni 9-jadvaldan aniqlash mumkin.
Keyin izolyasiyasiz elementar o‘tkazgichning kesim yuzasi aniqlanadi, mm
2
.
S
tp
=S
p
/(N
p.el
) (2.12)
Keyin motorning quvvati aniqlanadi. Buning uchun stator faza tokini taxminan
hisoblash kerak.
I
f
=S
el
∙δn
el
a (2.13)
Bu yerda:
δ – tok zichligi, 6-jadvaldan aniqlanadi.
Elektromotorning to‘liq quvvati, KVA.
1000
3
ф
ф
U
I
S
-fazalar uchburchak ulangan paytda. (2.14) yoki
1000
3
ф
UI
S
-fazalar yulduzcha ulangan paytda (2.15)
36
Aktiv quvvat, kVt.
P=S∙η∙cosφ (2.16)
ηva
cosφ – foydali ish va quvvat koeffitsiyentlari.
Koeffitsiyentlarni 10-jadvaldan yoki elektr motor katalogidan olingan
ma’lumotlarga yaqin qilib qabul qilish mumkin.
