O’zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi komyuterni tashkillashtirish Mustaqil ish Mavzu: Kompyuterlarni asosiy raqamli mantiqiy sxemalari Bajardi: Baxtiyorov Ilyor toshkent – 2024

Download 93,5 Kb.
bet	4/4
Sana	27.07.2024
Hajmi	93,5 Kb.
	#268797

1 2 3 4

Bog'liq
ilyor.komp.t.m1

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

2 SUMMATORLAR.
Ikkita n-razriyadli ikkilik sonlarni qo’shish sxemasini ko’rib chiqamiz. i-razriyaddagi raqamlar qo'shilganda, ai va bi qo'shiladi, shuningdek pi-1 – i-razriyadga o'tkaziladi. Natijada si – yig’indi va pi – katta razriyadga o'tkaziladi. Masalan: 256 + 192 = (2 + 1 + 1) * 100 + (5 + 9 + 0) * 10 + (6 + 2 + 0) * 1 Shunday qilib, bir razriyadli ikkilik summatorlar – bu uchta kirish, ikkita chiqish moslamasidir. Yarim summator Bir razriyadli yarim summatorni (half adder) qaraymiz. 1-rasmda kursatilgandek yarimsummator ikkita kirish (A va B) va ikkita chiqishga (S va Cout) ga ega. S – bu A va B lar yig’indisi. Agar ikkala A va B 1 ga teng bo'lsa, u holda S ning chiqishi 2 ga teng bo'lishi kerak, bunday sonni bitta ikkilik razriyad sifatida ko'rsatish mumkin emas. Bunday holda, natija Cout-ni keyingi bitga o'tkazish bilan birga ko'rsatiladi. Yarim summatorni XOR (inkor YOKI) va AND (mantiqiy VA) elementlaridan qurish mumkin. Ko’p razriyadli summatorda Cout chiqish keyingi razriyad kirishiga ko’chirilib bog’lanadi. Masalan, 2-rasmda ko’chirish biti ko’k rangda ko’rsatilgan va u bir razriyadli summatorning 1-chi razriyad chiqishi Cout va summatorning keyingi razriyad Cin kirishi hisoblanadi. Shuningdek, yarim summatorda oldingi razriyadning Cout chiqishi bilan aloqa qiladigan Cin ko’chish kirishi mavjud emas. To'liq summatorda bunday kirish mavjud. 1-rasm. Bir razriyadli yarim summator 2-rasm. Bitni ko’chirish To’liq summator 3-rasmda keltirilgan to’liq summator (full adder) Cin ko’chish kirishiga ega. Rasmda S va Cout lar qiymatlari keltirilgan. Ko’chishlarni tarqatishli summator N-razriyadli summator 2 ta N-razriyadli sonlarni (A va B), hamda kirish Cin ko’chishni qo’shadi va N-razriyadli S natijani va Cout chiqish ko’chishini shakllantiriladi. Bunday summator ko’chishlarni tarqatishli (carry propagate adder, CPA) summator deb nomlanadi, chunki bitta razriyadning chiqish ko’chishi keyingi razriyadga o’tadi. Bunday summatorning shartli belgilanishi 4-rasmda keltirilgan. U to’liq summatorni belgilashga o’xshaydi, A, B, S kirish/chiqishlar shinalar bo’lib, alohida razriyadlar emas. Eng keng tarqakgan CPA lar quyidagilar hisoblanadi: ketma-ket ko’chishli summatorlar (ripple-carry аdders), ko’chishlarni tezlashtirishli (carry-lookahead adders) va prefiksli (prefix adders) summatorlar.

Xulosa
Kompyuterlarni asosiy raqamli mantiqiy sxemalari mavzusida o'rganilgan asosiy tushunchalarni ta'kidlaydi. Kompyuterlar va dasturlash sohasidagi yangiliklar va rivojlanishlarga nisbatan ushbu tushunchalar muhimdir. Raqamli mantiqiy sxemalar kompyuter arxitekturasi va dasturiy ta'minotni tushuntirishda asosiy qo'llaniladi.
Ushbu ish "Kompyuterlarni asosiy raqamli mantiqiy sxemalari" mavzusidagi muhim tushunchalarni, ularning dasturiy ta'minotga ta'siri va amaliyotda qo'llanishini ta'kidlaydi. Raqamli mantiqiy sxemalar kompyuterlarni tuzilishi, loyihalash va muhandislik sohalarida katta ahamiyatga ega bo'lib, ularning o'rganilishi va yaratilishi kerak bo'lgan muhim qismi hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati:
1. Informatika va axborot texnologiyalari darsligi 9-sinf;
2. dr.rtm.uz;
3. Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi Kibersportni boʻlajak Olimpiya tadbirlariga kiritish
masalasini muhokama qilgan. “ https://en.wikipedia.org.
4. 4."Newzoo: Global esports will top $1 billion in 2020, with China as the top market"“.
https://venturebeat.com
5. 5."Global esports revenues to top $1 billion in 2019: report"“.
https://www.reuters.com.
6. 6."Field of Streams: How Twitch Made Video Games a Spectator Sport"“.
https://www.theverge.com.

Download 93,5 Kb.

1 2 3 4

Download 93,5 Kb.