|
O’zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi
|
| Sana | 08.05.2023 | | Hajmi | 134.52 Kb. | | #57559 |
Bog'liq O`rnatilgan tizimlar Azizov 14 12, Kompyuter tarmoqlari fanidan mustaqil ish-fayllar.org
MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Mustaqil ish
Mavzu: LiFi texnologiyasi.
Guruh:213-20
Bajardi:Sulxonqulov Suhrobjon
Tekshirdi: Jo’rayev U.S
Toshkent 2023
Reja:
1. Axborot tizimlari nima.
2Mikrokontroller nima.
3. Ulardan foydalanish.
4. Foydalnilgan adabiyotlar.
"Axborot" tushunchasi ma'lumotni resurs sifatida o'z oldiga qo'yish, resurs haqidagi ma'lumotlarni olib qo'yish, to'plash, qayta ishlash va ko'rsatish vositalarining barcha arsenallari bilan to'ldirishni anglatadi. XX asrda keng ko'lamli tahliliy faoliyat professional faoliyatga aylandi. Bog‘otiyoh yerlarida “Dumka zavodlari” faoliyat yuritib, davlat organlari, korxonalar, banklar, siyosiy partiyalarga axborot-tahlil xizmatlari ko‘rsatilmoqda. Tez rivojlanayotgan bozorlar analitik ma'lumotlar, intellektual mahsulot, uslubiy va dasturiy ta'minot xavfsizligidir. Axborot tahlilchisi, aqldan ozgan holda, Hadoop, Java, Python, C++, ECL va boshqalar kabi ochiq dasturiy ta'minot platformalari va vositalari bugungi kunda rivojlanmoqda. Bundan tashqari, NoSQL, HBase, CouchDB kabi bazalari haqida ham tahlil qilish maqsadga muvofiq. Kommunikativ maslahatlar o'zaro faoliyat guruh a'zolari, shuningdek, qo'llab-quvvatlash va mijozlar bilan samarali robotlarning kalitidir. Boshqacha qilib aytganda, aqlsiz, oziq-ovqat bilan bog'liq barcha sohalarda yuz marta mutaxassis bo'ling spilnu mov odamlar bilan yaxshi ma'lumot tahlilchisi bo'lmaysiz. Axborot texnologiyasi insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlarida ham mavjud bo’lgan bo'lsa-da, xozirgi zamon axborotlashgan jamiyatining o'ziga xos xususiyati shundaki, sivilizatsiya tarixida birinchi marta bilimlarga erishish va ishlab chiqarishga sarflanadigan kuch energiya, xomashyo, materiallar va moddiy iste’mol buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ustunlik qilmoqda, ya’ni axborot texnologiyalari mavjud yangi texnologiyalar orasida yetakchi o'rinni egallamoqda.
Axborot texnologiyalari industriyasi majmuini kompyuter, aloqa tizimi, ma’lumotlar ombori, bilimlar ombori va u bilan boglik faoliyat soxalari tashkil kiladi. Bugungi kunda axborot texnologiyasini shartli ravishda "saqlovchi, ratsionallashtiruvchi, yaratuvchi" turlarga ajratish mumkin. Birinchi turdagi texnologiyalar mehnatni, moddiy resurslarni, vaqtni tejaydi. Ratsionallashtiruvchi axborot texnologiyalariga chiptalar buyurtma qilish, mexmonxona xisob-kitoblari tizimlari misol bo’ladi. Yaratuvchi (ijodiy) axborot taxnologiyalari axborotni ishlab chiqaradigan, undan foydalanadigan va insonni tarkibiy qism sifatida o'z ichiga oladigan tizimlardan iborat. Axborot texnologiyalarining xozirgi zamon taraqqiyoti hamda yutuqlari fan va inson faoliyatining barcha soxalarini axborotlashtirish zarurligini ko’rsatmoqda. Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni rivojlantirish, mamlakat fan-taxnika taraqqiyotini, jamiyatni demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi sifatidafoydalanish tushuniladi. Darxaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish—inson xayotining barcha jabxalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan boglik ob’ektiv jarayon xisoblanadi. Jamiyatni axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy extiyojlarning qondirilishiga, iqtisodning usishi hamda fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xizmat qiladi. Mexnat samaradorligining bundan keyingi o’sishi va farafonlik darajasini ko’tarish. katta xajmdagi multimediya axborotini (matn, grafika, video tasvir, tovush, animatsiya) qabul qilish ishlashga yangi intellektual vositalar va inson mashina interfeyslardan foydalanish asosidagina yerishish mumkin.
Fayl tizimi bilan ishlash (File-system manipulation). Fayl tizimi alohida qiziqish uyg‘otadi. Shubhasiz, dasturlar fayllar va kataloglarni o‘qish va yozishni talab qiladi. Shuningdek, ularni nomlari bo‘yicha yaratishi va yo‘q qilishi, berilgan faylni qidirish va fayl ma’lumotlarini ro‘yxatga olishi kerak. Va nihoyat, ba’zi operatsion tizimlar fayllarga asoslangan fayllar yoki kataloglarga kirishni taqiqlash uchun ruxsatlarni (yoki kirishni) boshqarishni o‘z ichiga oladi. Ko‘pgina operatsion tizimlar ba’zida shaxsiy tanlovga, ba’zan esa o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lish uchun turli xil fayl tizimlarini taqdim etadi. Kommunikatsiya (aloqa) (Communication). Bitta jarayon boshqa jarayon bilan ma’lumot almashishi kerak bo‘lgan ko‘plab holatlar mavjud. Bunday aloqa bitta kompyuterda ishlaydigan jarayonlar yoki kompyuter tarmog‘iga ulangan turli xil kompyuter tizimlarida ishlaydigan jarayonlar o‘rtasida sodir bo‘lishi mumkin. Aloqa umumiy xotira orqali amalga oshirilishi mumkin, bunda ikki yoki undan ko‘p jarayonlar o‘qiladi va umumiy xotira bo‘limiga yoziladi yoki xabarlarni yuborish orqali amalga oshiriladi, bunda oldindan belgilangan formatdagi ma’lumot paketlari operatsion tizim tomonidan jarayonlar o‘rtasida uzatiladi. Xatoliklarni aniqlash (error detection). Operatsion tizim doimiy ravishda xatoliklarni aniqlashi va tuzatishi kerak. Xatoliklar protsessor va xotira qurilmalarida (masalan, xotiradagi xatolik yoki elektr ta’minotidagi uzilishlar), kiritish/chiqarish qurilmalarida (masalan, diskdagi xatolik, tarmoqqa ulanishda xatolik yoki printerda qog‘ozni mavjud emasligi) va foydalanuvchi dasturida (masalan, arifmetik to‘lish, mavjud bo‘lmagan xotira maydoniga kirishga urinish yoki juda ko‘p protsessor vaqtidan foydalanish). Xatoliklarning har bir turi uchun operatsion tizim to‘g‘ri va kelishilgan hisoblashni ta’minlash uchun tegishli choralarni ko‘rishi kerak. Ba’zida uni tizimni to‘xtatishdan boshqa chorasi bo‘lmaydi. Boshqa holatlarda, u xatolik keltirib chiqaradigan jarayonni to‘xtatishi yoki aniqlashi va tuzatishi mumkin bo‘lgan xatolik kodini jarayonga qaytarishi mumkin. Operatsion tizim funksiyalarining yana bir to‘plami, foydalanuvchiga yordam berish uchun emas, balki tizimning o‘zi samarali ishlashini ta’minlash uchun kerak. Ko‘p foydalanuvchilarga ega tizimlar foydalanuvchilar orasida kompyuter resurslarini almashish orqali samaraga erishishlari mumkin.
Hisoblash jarayonida operatsion tizimlarining vazifasini yaxshiroq tushunish uchun kompyuter tizimini ko‘rib chiqamiz. U quyidagi komponentlardan tashkil topgan: Kompyuter qurilmalari (hardware), uning asosiy qismi – markaziy protsessor (Central Processor Unit - CPU) – kompyuter 19 buyruqlarini bajarish yo‘riqnomasi, dasturlar va ma’lumotlar saqlanadigan xotira, kompyuterga axborotlarni kiritishni ta’minlovchi va foydalanuvchi – inson qabul qilgan yoki boshqa dustur shaklida dastur natijalarini chiqaruvchi kiritish/chiqarish qurilmasi yoki tashqi qurilma. Operatsion tizim (operating system) – kursimizning asosiy predmeti. Foydalanuvchili va turli xil dasturli kompyuter apparatlaridan foydalanishni boshqaruvchi tizim dasturiy ta’minoti. Amaliy dasturiy ta’minot (applications software) – turli xil masalalarni yechish uchun mo‘ljallangan dasturlar. Ularga ko‘proq dasturlash tillari (masalan C++) bilan dasturlarni translyatsiya qilishni ta’minlovchi kompilyatorlar, mashina kodi (buyruq), ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi, grafik kutubxona, o‘yin dasturlari, ofis dasturlari kiradi. Amaliy dasturiy ta’minot operatsion tizim bilan solishtirilganda nisbatan yuqori pog‘onada joylashadi, va kompyuterdagi turli xil amaliy va kundalik masalalarni yechishga yordam beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Abraham Silberschatz, Peter Baer Galvin, Greg Gagne. Operating system concepts Ninth edition, 2013. – 944 p. ISBN: 9781118063330, ISBNBRV: 9781118129388. 2. Ann McIver McHoes Ida M. Flynn. Understanding operating systems. Sixth edition, 2011. – 591 p. Library of Congress Control Number: 2010920344. 3. Э.Таненбаум, Х.Бос. Современные операционные системы 4-е издание — СПб.: Питер, 2015. — 1120 с.: ил. — (Серия «Классика computer science»).
|
| |
