O`zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

Download 19,8 Kb.
bet	2/2
Sana	30.01.2024
Hajmi	19,8 Kb.
	#148897

1 2

Bog'liq
1 mustaqil ish

x: Uch tarmoqning boshqaruvchi o'qi (horizontal).
y: Uch tarmoqning to'g'ri keladigan o'qi (vertikal).
z: Uch tarmoqning chetida o'tadigan o'qi (normal).
Uch ordinatalar usuli, biror nuqta yoki obyektning o'z joylashuvi yoki holatini aniqlovchi tizim bo'lib, masalan, fizikada, grafikada, avtomatlashtirishda va 3D-model qilishda foydalaniladi.
Uch ordinatalar usuli (3D koordinata tizimi) matematik va grafika dizayni hamda boshqa sohalarda joylashgan nuqtalarni, obyektlarni yoki geometrik tuzilmalarni ifodalash uchun ishlatiladi. Uchta o'q (ordinata) quyidagi koordinatalar orqali ifodalangan: (x,y,z).
Quyidagi bu o'q tarmoqlarini ifodalaydi:
x: Uch o'qtirnaydigan (horizontal) o'q. Bu o'q, obyektning yonida yotadi.
y: Uchning to'g'ri keladigan (vertical) o'qi. Bu o'q, yuqoridan pastga yo'nalishi haqida ma'lumot beradi.
z: Uch tarmoqning chetida o'tadigan (depth) o'qi. Bu o'q, obyektni tomonlari orasidagi masofani ifodalaydi.
Uch ordinatalar usuli, fizika, injeneriya, kompyuter grafikasi, robototexnika, modellashtirish va boshqa sohalarda obyektlarni va jarayonlarni tasvirlashda keng foydalaniladi. Bu usul, uch o'q tizimini o'z ichiga olgan nuqtalarni aniqlovchi, uzoqlik, balandlik va chuqurlik kabi xususiyatlarni ifodalaydi. Uch o'qtirnaydigan tizimlari yaratish va obyektlarni tasvirlashda 3D koordinata tizimining aniqlik va keng qo'llanilishi muhimdir.

Besh ordinatalar usuli (5D koordinata tizimi): Besh ordinatalar usuli, uch tarmoqqa qo'shimcha ikki o'qni (ordinatani) qo'shadi, ya'ni (x,y,z,u,v) koordinatalardan iborat bo'ladi. Bu tizimda x, y, va z uch o'qni, va u va v qo'shimcha ikki o'qni ifodalaydi.
u: Beshinchi o'qning uzunligi.
v: O'ltinchi o'qning uzunligi.
Besh ordinatalar usuli, uchta o'q va qo'shimcha ikki o'q orqali aniqlovchi tizimdir. U matematik, fizika, texnika va boshqa sohalar bo'yicha eng ko'p foydalaniladi. Besh ordinatalar usuli, xususiyatlari va to'liq ma'rifasi zarur bo'lgan muammolarni yechishda yoki kompyuter grafikasi va tizimlari texnikasida foydalaniladi.
Besh ordinatalar usuli (5D koordinata tizimi) matematik va fizika sohalarida, ayniqsa, fazo tuzilmalarda, kvant fizikasida, fizikaviy modelleashda, teorik fizikada, hamda boshqa sohalarda ishlatiladi. Uchta o'q (ordinata)ga qo'shimcha ikki o'qni (x,y,z,u,v) qo'shish orqali ifodalangan.
Quyidagi bu o'q tarmoqlarini ifodalaydi:
x: Uch o'qtirnaydigan (horizontal) o'q, obyektning yo'nalishi haqida ma'lumot beradi.
y: Uchning to'g'ri keladigan (vertical) o'qi, obyektning yuqoridan pastga yo'nalishi haqida ma'lumot beradi.
z: Uch tarmoqning chetida o'tadigan (depth) o'qi, obyektni tomonlari orasidagi masofani ifodalaydi.
u: Beshinchi o'q, bu o'qning uzunligi.
v: O'ltinchi o'q, bu o'qning uzunligi.
Besh ordinatalar usuli, uch o'q tizimini o'z ichiga olgan nuqtalarni va obyektlarni ifodalash uchun bir nechta o'qni qo'shish orqali tuzilgan. U matematik va fizikadagi matematik modellashtirish, to'plamlar va fazo tuzilmalari muammolarini yechishda va ma'lumotlarni aniqlovchi holatlarda foydalaniladi.
Besh ordinatalar usuli, ma'lumotlar modelini ko'rsatish uchun keng qo'llaniladi va sohalarni tafsilotliroq modelleash uchun zarur bo'ladi. Bu usul, ma'lumotlar tahlilini va yuqori darajadagi fizikaviy jarayonlarni tasvirlashda keng qo'llaniladi.
Matematikada "ordinata" so'zi, ikki ordinatalar usuli (2D koordinata tizimi) bo'yicha bir nuqtaning o'qini, yoki ma'lum bir chiziqni, yoki bir geometrik obyektning uzoqlikni ifodalaydi. Ayniqsa, bu so'z, koordinata tizimida belgilangan nuqtaning y-o'qini anglatadi.
Koordinata tizimida har bir nuqta ikki koordinata, x va y, orqali ifodalangan. x-o'qni "abscissa", y-o'qni esa "ordinate" deyiladi. x-o'q (abscissa) va y-o'q (ordinate) ikki o'qtirnaydigan tarmoqni hosil qiladi.
Shuningdek, "ordinata" so'zi, umumiy ravishda, matematik jargonida "yuqori o'q" deb ham tarjima qilinadi. Misol uchun, bir geometrik chiziqda, "ordinata" degan so'z yuqori o'qi, "abscissa" degan so'z esa chiziqning uzun o'qini anglatadi.
Bunday tuzilmalarda har bir nuqta ikki ordinata, ya'ni x va y, ifodalangan bo'lsa, "ordinata" so'zi, yaqin ma'noni yuqori o'q yoki chiziqning uzoqlik bo'yicha ifodalaydi.
Xulosa:
To’g’risini aytsam men bu mavzuga oldin duch kelmagan ekanman va bu mustaqil ishni tayyorlash jarayonida ancha qiyinchiliklarga duch keldim, Besh ordinatalar usuli, uch o'q tizimini o'z ichiga olgan nuqtalarni va obyektlarni ifodalash uchun bir nechta o'qni qo'shish orqali tuzilgan. U matematik va fizikadagi matematik modellashtirish, to'plamlar va fazo tuzilmalari muammolarini yechishda va ma'lumotlarni aniqlovchi holatlarda foydalaniladi. Besh ordinatalar usuli, ma'lumotlar modelini ko'rsatish uchun keng qo'llaniladi va sohalarni tafsilotliroq modelleash uchun zarur bo'ladi. Bu usul, ma'lumotlar tahlilini va yuqori darajadagi fizikaviy jarayonlarni tasvirlashda keng qo'llaniladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

Иванов М .Т., Сергиенко А.Б., Ушаков В.Н. Теоретические основы радиотехники. Учебное пособие. Под ред. В.Н. Ушакова. - М.: Высшая школа, 2002.
Информационные технологии в радиотехнических системах. Под ред. И.Б. Федорова. — М; МГТУ имени Н.Э. Баумана. 2004.
Каганов В .И. Радиотехнические цепи и сигналы (компьютеризованный курс). - М.: Высшее образование. 2005.
Кларк Дж. м л., Кейн Дж. Кодирование с исправлением ошибок в систем связи. М. Связь 1972.
К ловский Д.Д. Передача дискретных сообщений по радиоканалам, 2- е Изд. М. Радио и связь. 1982.
К ловский Д.Д., Шилкин В.А. Теория электрической связи. Сборникзадач и упражнений. М. Радио и связь, 1990.

Download 19,8 Kb.

1 2

Download 19,8 Kb.