O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
"Kompyuter injiniring" fakulteti
" Tizim va signallarni qayta ishlash”
fanidan
MUSTAQIL ISH №1
Bajardi: KI-S20-02 XAITMURODOV.
JAFAR.
Qabul qildi: JUMABOYEV. T. A.
Mavzu: Uch va besh ordinatalar usuli
Reja:
Ordinatalar haqida umumiy tushincha
Uch ordinata usuli va besh ordinata usuli
Matematikada ordinate o’rni
"Ordinata" so'zi, matematikada koordinatalar tizimida ma'lum bir nuqta yoki punktning maydon yoki simmetrik o'qini anglatadi. Koordinata tizimi, yoki orqaga o'tkazilgan tizim, matematikada nuqtalarni belgilash va ularga aloqador bo'lgan o'qlarni ifodalash uchun ishlatiladi.
Matematikada, bitta o'q bo'yicha tizim ko'rsatish uchun ikki ordinata, ya'ni x va y, qo'llaniladi. Uchta o'q bo'yicha tizim uchun uchta ordinata, ya'ni x, y, va z, ishlatiladi. Uch o'qga qo'shimcha ikki o'q qo'llanilganda, bu holat besh ordinatalar usuli (5D koordinata tizimi) deb ataladi, ya'ni x, y, z, u, va v.
Koordinata tizimi haqida umumiy malumot:
Ikki ordinatalar usuli (2D koordinata tizimi):
Ikki ordinatalar usuli (2D koordinata tizimi) matematikada nuqtalarni belgilash va ularga aloqador bo'lgan o'qlarni tasvirlash uchun ishlatiladi. Bu tizimda har bir nuqta ikki koordinata, ya'ni x va y, bilan ifodalangan bo'ladi.
Koordinatalar: Nuqtalarni belgilash uchun ikki o'q tizimi ishlatiladi. Nuqta (x,y) koordinatalar jadvalida joylashadi.
O'qlar:
x: Asosiy o'q (horizontal) yoki "abscissa" deb ataladi. Bu o'q, nuqtaning yonida yotadi.
y: Quyidagi o'q (vertical) yoki "ordinate" deb ataladi. Bu o'q, nuqtaning yuqoridan pastga yo'nalishi haqida ma'lumot beradi.
Koordinat tarmoq:
x-o'q (abscissa) va y-o'q (ordinate) ikki o'qtirnaydigan tarmoqni hosil qiladi.
Misollar:
Eksponentgrafikalar.
To'g'ridan-to'g'ri chizqilar.
Koordinata o'qida nuqtalarni chizish.
Odatiy grafikalar:
X va Y o'qlaridan foydalanilgan koordinata tarmoqlarida nuqtalarni tasvirlash.
Funksiya grafikalarini yaratish.
Ikki ordinatalar usuli, eng oson va sodda koordinata tizimi bo'lib, matematik, grafika dizayni, geometriya va boshqa sohalarda ko'p qo'llaniladi.
Koordinatalar: Nuqtalarni x va y o'qlar orqali belgilaydi. Nuqta (x,y) koordinatalar jadvalida joylashadi.
Misollar: Eksponentgrafikalar, koordinatadaraxtlar.
Uch ordinatalar usuli (3D koordinata tizimi):
Koordinatalar: Nuqtalarni x, y, va z o'qlar orqali belgilaydi. Nuqta (x,y,z) koordinatalar jadvalida joylashadi.
Misollar: 3D-model tuzilishi, grafikalar, fizika modellashtirish.
Besh ordinatalar usuli (5D koordinata tizimi):
Koordinatalar: Nuqtalarni x, y, z, u, va v o'qlar orqali belgilaydi. Nuqta (x,y,z,u,v) koordinatalar jadvalida joylashadi.
Misollar: Fazo tuzilmasi, teorik fizika modellashtirish, matematik modellashtirish.
Koordinata tizimi, matematik, fizika, grafika dizayni, kompyuter grafikasi va boshqa sohalarda o'zaro aloqador tizimlar va obyektlarni tasvirlashda keng qo'llaniladi.
"Uch va besh ordinatalar usuli" atamalari matematikada ikki manoba (koordinata) tizimini bildiradi. Ular odatda:
Uch ordinatalar usuli (3D koordinata tizimi): Uch ordinatalar usuli, matematikda uchta o'q tizimini aks ettiradi, ya'ni (x,y,z) koordinatalardan iborat bo'ladi. Bu tizimda x, y, va z uchta o'qning uzunliklarini ifodalaydi va ular har biri uchun "ordinata" yoki "koordinata" deb ataladi.
|
