|
O‘zbekiston respublikasi sanli texnologiyalari ministirligi
|
| bet | 1/7 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 366,79 Kb. | | #244591 |
Bog'liq Kompyuter Arxitekturasi Seytmuratov Karamat MINISTIRLIGI MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴI TASHKENT INFORMATSIYA TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NÓKIS FILIALI “Kompyuter injiniringi” fakulteti “Kompyuter injiniringi” baǵdari 3-kurs 1001-21 QQ topar (Sirtqi) student Seytmuratov Karamattiǹ “KOMPYUTER ARXITEKTURASI” PÁNINEN
Óz betinshe jumisi
TEMA: : Tiykarǵi Kiriw hám shiǵiw sistemasi BIOS
Qabillaǵan: K.O.Tleuov
Tayarlaǵan: K.Seytmuratov
NÓKIS-2024
TEMA: Tiykarǵi Kiriw hám shiǵiw sistemasi BIOS
REJE:
KIRISIW
Tiykarǵi bólim
Kompyuterdiń BIOS sisteması haqqında tiykarǵı maǵlıwmatlar
BIOS versiyasın qanday tekseriw múmkin
BIOS islep shiǵariwshilar
BIOS qáwipsizligi
Juwmaqlaw
Paydalanilǵan Ádebiyatlar
Kirisiw
BIOS sózi anglichan tilindegi qısqartpa tiykarǵı kirisiw/chiqish sisteması : tiykarǵı kirisiw shıǵıw sisteması. Bul sistema kishi programmalar kompleksi bolıp tabıladı, olardıń funkciyaları dáslepki sınaqlardı óz ishine aladı hám kompyuter sistemasınıń strukturalıq bólimleriniń bir-biri menen, sonıń menen birge operatsion sistema hám ámeliy programmalar menen óz-ara tásirin támiyinleydi. Tiykarınan, BIOS-bul kompyuter sistemasınıń programmalıq hám apparat bólimleri arasındaǵı málim bir aralıq qatlam (interfeys). BIOS-larda hár qıylı kontrollerler, video platalar, drayvlar, modemlar, skanerler hám kompyuterdiń basqa ishki hám sırtqı qurılmaları bar. Bular sistema jumısqa túskende juklenetuǵın BIOS adapterleri dep ataladı. Biraq, kompyuterde eń áhmiyetlisi, anakartda jaylasqan hám sistema BIOS dep atalǵan BIOS. Sistema BIOS-de kompyuterdiń barlıq tiykarǵı sistema programmaları ámeldegi bolıp, olar apparat qosılǵanda hám basqarilganda sınaqtan ótkeriliwi hám kompyuter komponentleri ortasında resursların bólistiriw ushın mólsherlengen. Kompyuter islep atirǵanda, operatsion sistema tuwrıdan-tuwrı BIOS arqalı apparatqa kiredi. Bunday qayta islew múmkin, sebebi sistema BIOS-de tekǵana sınaq programmaları, bálki kompyuter islep atirǵanda úskeneni aktivlestiriw hám basqarıw ushın mólsherlengen basqalar da saqlanadı. Bunday programmalar qurılma drayverlari dep ataladı. Bunnan tısqarı, hár bir operatsion sistemada - DOS, 0Windows 9 x/NT/2000, OS/2, Linux yamasa basqa - birdey qurılma ushın ayriqsha, anıq belgilengen drayverlar kerek. Drayv programmaları kóbinese operatsion sistema hám programma programmaları tárepinen shaqırilganligi sebepli, olar mudamı birdey qurılma qosılǵanda emes, bálki BIOS-de saqlanadı. Sistema BIOS-de kompyuterdi dáslepki jumısqa túsiriw ushın zárúr bolǵan tiykarǵı komponent drayverlari bar. video adapterler, CD-ROM diskları, SCSI interfeysi bolǵan qattı disklar, dawıs adapterleri, skanerler, printerler hám basqalar sıyaqlı qurılmalarǵa kelsek, kompyuterdi jumısqa túsiriwde olarǵa bólek mútajlik joq. Sol sebepli olardı sistema BIOS - de jumısqa túsiriw proceduraları joq -operatsion sistemanı jumısqa túsiriw waqtında kerekli drayverlar qattı disktan juklenedi.
Sonday etip, sistema BIOS programmaları operatsion sistema júkleniwinen aldın kompyuter jumısqa túskende ámelge asıriladı. Kompyuterge sáykes keletuǵın kompyuterlerdiń kópshilik jaǵdaylarında BIOS sisteması tómendegi tiykarǵı programmalardı óz ishine aladı : POST programması - protsessor, RAM modulları, chipset, drayvlar, klaviatura hám kompyuter sistemasınıń basqa zárúrli strukturalıq bólimlerin quwat dáregi qosılǵanda óz-ózin sınap kóriw. CMOS Setup Utility programması -kompyuter sistemasın sazlaw jáne onıń parametrlerin sazlaw. Bul programma POST procedurasın orınlaw waqtında málim bir tuymeni basqannan keyin baslanadı. 286 hám 386 protsessorlarga tiykarlanǵan eski kompyuterlerde bul programmanı jumısqa túsiriw ushın sizde arnawlı floppi bolıwı kerek. Baslanǵısh sistema bootloader-disk qurılmalarında tiykarǵı júklew sektorın qıdırıwdı ámelge asırıw. Eger bul sektordıń sońǵı eki baytı (qol) 55 Aah ga teń bolsa, bul jukleytuǵındiń programma kodı atqarıladı. BIOS drayverlari-kompyuterdi jumısqa túsiriwde operatsion sistema hám apparat qurallarınıń óz-ara tásiri ushın mólsherlengen drayverlar kompleksi. DOS yamasa Windows -ni jumısqa túsiriwde (isten shıǵıwǵa qarsı rejimde) tek sistema BIOS-den qurılma drayverlari isletiledi. Biraq, kompyuterdi jumısqa túsiriwde birpara qurılmalar ele da zárúr. Mısalı, kompyuter jumısqa túskende monıtor ekranında maǵlıwmatlardı kórsetiw ushın siz video adapterdi aktivlashtirishingiz kerek, biraq onı qollap-quwatlaw sistema BIOS-ga ornatilmagan. Haqıyqat sonda, házirde júdá kóp hár qıylı video adapterler ámeldegi hám olardıń barlıq drayverlarini sistema BIOS-ga jaylastırıw múmkin emes. Sol sebepli kerekli drayverlar sáykes keledi The bul qurılmalardıń platalaridagi BIOS chiplari.
Sistema BIOS kompyuter júklengende video adapterdiń BIOS-ni qıdıradı hám operatsion sistema jumısqa tushgunga shekem onı júkleydi. Bul sistemanıń BIOS-ni turaqlı túrde jańalap turıw zárúr ekenligin aldın aladı, sebebi jańa modeller, ásirese kompyuterdiń dáslepki júkleniwi ushın zárúr bolǵan qurılmalar payda boladı.
Video adapterler-olar mudamı ózleriniń BIOS chiplari menen úskenelestirilgen. SCSI adapterleri - bul BIOS-lar barlıq SCSI qurılmaların qollap -quwatlamaydi: CD - ROM drayverlari, skanerler, ZIP hám SCSI interfeysine iye basqa qurılmalar ushın disktan qosımsha drayverlarni júklep alıw kerek. Tarmaq adapterleri-disksız jumıs stanciyaları hám terminallarda qurılmalardı dáslepki jumısqa túsiriw yamasa normal islew ushın mólsherlengen. IDE yamasa disk drayverini jańalaw plataları -kompyuter sistemasın jumısqa túsiriwde júklew apparatı funkciyasın qollap-quwatlaw ushın mólsherlengen. Y2 K mashqalasın sheshiw ushın taxtalar -ótken ásirdiń aqırında 2000 jıl mashqalasın sheshiw ushın tiyisli edi; olar jańa mıń jıllıqqa ótiwdiń tuwrı programmasın óz ishine aladı.
|
| |
