AJINIYAZ ATINDAG’I NO’KIS MA’MLEKETLIK
PEDAGOGIKALIQ INSTITUTININ’ FIZIKA MATEMATIKA
FAKULTETI MATEMATIKA INFORMATIKA TA’LIM
BAG’DARI 3A-KURS TALABASI AYAPOV JAQSILIQTIN’
MATEMATIKA OQITIW METODIKASI PA’NINEN O’Z
BETINSHE JUMISI.
Tema
Matematikani oqitiwda araliqtan oqitiw
texnologiyalari.
Tayarlaǵan:
Ayapov.J
Qabillaǵan:
Jumabaev.N
Jobasi:
2
1. Matematika pánin aralıqtan oqıtıw sistemasınıń tiykarǵı principlerı hám
texnologiyaları.
2. Matematika pánin oqıtıwda modullı tálim texnologiyası
3. Modullı oqıtıw texnologiyası principlerı
4. Aralıqtan oqıtıw texnologiyalari
Matematika pánin aralıqtan oqıtıw sistemasınıń tiykarǵı
3
principlerı hám texnologiyaları
Házirgi kúnde jámiyetti rawajlanıwınıń zamanagóy basqıshı pán,
texnika hám
texnologiyalardiń rawajlanıwınıń innovciyalıq modellerine ótiw
menen baylanisli.
Bunda bolsa kompyuter, informaciya hám telekommunikatsion
texnologiyalar úlken poziciyaǵa hám áhmiyetke iye boladı. Bunday
sharayatta tálim procesin kompyuterlestiriw hám
informaciyalastırıw, ol jaǵdayda zamanagóy tálim texnologiyalarınan
paydalanıw mashqalası áhmiyetli máselelerden biri bolıp esaplanadı.
Haqıyqattan da, búgingi kúnde hár tárepleme rawajlanıp atırǵan
jámiyet rawajlanıwın informaciya texnologiyalarısız oyda
sawlelendiriw qıyın. Informaciya texnologiyaları kún sayın jedel
pátda rawajlanıp baratırǵanlıǵı sebepli de olardan social turmıstıń
barlıq salasında paydalanıw dáwirimizning búgingi kún máselesi
bolıp barıp atır. Tálim mákemelerinde de jetik kadrlar tayarlawday
juwapkershilikli wazıypalardi ámelge asırıwda informaciya
texnologiyalardan keń hám nátiyjeli paydalanıw zárúriyatı payda
bolıp atır. Buǵan bolsa tálim mákemeleriniń barlıq bólimlerin
texnikalıq tárepten támiyinlew, Internet tarmaǵından paydalanıw
múmkinshiliklerin tolıq jaratıp beriw arqalıgini jaqsi nátiyjege erisiw
múmkin.
Oqıw processinde oqıtıw texnologiyalarınan aralıqtan oqıtıw
sistemasınan paydalanıw zaman talabina aylanbaqta. Internet
tarmaǵından aralıqlı tálimdi ámeliyatqa qollanıw etıwde paydalanıw
bir waqtıniń ózinde dástúriy hám de aralıqlı tálim ortalıǵın jaratadı,
bul bolsa óz ornında dástúriy tálim sistemasın sapasın asıradı, sebebi
ol tálim sistemasında óziniń básekige shıdamlılıǵın támiyinlewge alip
keledi hám tálimdiń ulıwma dárejesin asıradı.
Búgingi kúnde tálim sistemasında tálimdi rawajlandırıwdıń tiykarǵı
didakt principlerı aralıqtan oqıtıw formaları ushın da tiykar bolıp,
4
tálimdiń bunday texnologiyası rawajlanip, jańa oqıw ortalıǵı ushın
jańa shártler hám kriteryalar menen toltırıp barıladı.
Aralıqtan oqıtıw - bul oqıtıwdıń progressiv metodları hám
texnologiyaları bolıp, jańa oqıw metodologiyasiga hám kalkulyutor,
telekommunikasiya bul tiykarında tiykarlanǵan bolıp, oqıtıwdıń
barlıq formaları sapalı úzliksizligi hám natiyjeliligin asırıw ushın
xızmet etedi.
Aralıqtan oqıtıw - oqıtıwshı tárepinen bilimlerdi uzatıw procesi,
aralıqtan oqıtıw - oqıtıwshılardı bilim alıw procesi. Solay etip,
aralıqtan oqıtıw - aralıqtan oqıtıw procesin ámelge asırilatuǵın hám
huqıqıy, oqıw -stilistik, programmalıq texnikalıq hám kadrlar
támiynatı sıyaqlı óz-ara bir- biri menen baylanıslı elementlerdi óz
ishine aladi.
Aralıqtan oqıtıw sistemasında oqıwshılar ǵárezsiz oqıw, úyreniw
hám ózlerine qolay waqtın tańlaw múmkinshiligine iye boladı.
Aralıqtan oqıtıw sisteması dástúriy tálim sisteması sıyaqlı bir neshe
principlerdi ózinde sáwlelengen etedi.Pedagog tálimdiń tárbiyalıq
hám de rawajlantıratuǵın wazıypalarına baǵdarlanǵanlıq principine
kóre, oqıwshılarda málim bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi
qáliplestiriw menen birge, anıq bir tema boyınsha shınıǵıwdıń
tárbiyalawshi uǵın hám rawajlandiriwshi faktorların da itibarǵa alıw
kerek.
Aralıqtan oqıtıw tiykarın shólkemlesken zamanagóy kompyuter
telekommunikatsiya texnologiyaları, bilimlerdi uzatıw hám
oqıwshılardı hár qıylı oqıw informaciyaları menen támiyinlew
boyınsha oqıtıwdıń dástúriy qurallarından ústinlik etiwi menen
ayriqshalanadi. CD-ROM ınteraktiv disklar, daǵazalardıń elektron
doskası, multimedialı gipertekst, Internet interfeysleri járdeminde
global tarmaqtan maǵlıwmat hám bilimlerdi alıw oqıwshılardı óz-ara
baylanıs procesine aktiv tartıwı menen birge pedagogikalıq
5
processlerdi basqarıw múmkinshiligin jaratıwshı zamanagóy
texnologiyalardan paydalanıw zárúriyatın payda etedi.
Aralıqtan oqıtıwdıń tiykarǵı texnologiyalarına interaktiv hám
interaktiv bolmaǵanǵa texnologiyalardı kirgiziw múmkin:
Interaktivtexnologiyalar bul:
- internet aralıqtan oqıtıw portalı ;
- video hám audio konferensiyalar ;
- elektron pochta arqalı tálim;
- internet arqalı oz-betinshe tálim alıw ;
- uzaqtan basqarıw sistemalar ;
- onlayn simulyator hám oqıw programmalar ;
- test tapsırıw sistemaları.
Interaktiv bolmaǵan texnologiyalar bul:
- video, audio hám baspaǵa shıǵarılǵan materiallar ;
- televiziyalıq hám radio kórsetiwler;
- disklerde jaylasqan programmalar.
Video hám audio konferensiyalar - bul Internet hám basqa
telekommunikatsion
baylanıs kanalları járdeminde eki, uzaqlasqan auditoriyalardı
telekommunikatsion tarizde bir-biri menen baylanıstırıp tálim alıw
jolı. video hám audio konferensiyalar ushın
úlken kólemde arnawlı texnika, joqarı tezlikke iye bolǵan baylanıs
kanalı hám oqıtıwdı shólkemlestiriw ushın xızmet kórsetiwshi
qánigelerdi qosıw kerek boladı.
Internet arqalı jeke tálim alıw - bul Internette jaylasqan kóplegen
saytlarda jaylasqan úlken kólemdegi maǵlıwmatlar ústinen ǵárezsiz
túrde islew hám jańa bilimler alıw jolı.
6
Elektron pochta arqalı tálim bolsa eń ǵalabalıq Internet xızmetleriden
paydalanıp, oqıwshı hám oqıtıwshı ortasında xatlar arqalı baylanıs
ornatıp tálim alıw jolı. Ol járdeminde hár túrlı test, wazıypa, soraw -
juwap hám kórsetpelerdi (tekst, grafika, multimediya, programmalar
hám basqa kóriniste) jiberip qabıllawımız múmkin.
Test tapsırıw sistemaları - bul arnawlı programmalar járdeminde
oqıwshılardıń
ámeliy hám teoriyalıq bilimlerdi tekseriwdiń tiykarǵı waziypası, bul
oqıwshılar bilimlerin tekserip olardı bahalaw.
Aralıqtan kurslar tiykarında oqıw procesi sheńberindegi
oqıwshılardıń aktivligi
principleriniń payda bolıwı, oqıtıwdı individuallastırıw hám
differensiallashtirish,
joybarlı iskerlikke ótiwge tiykar boldı. Aralıqtan oqıtıwda túrli
informaciya hám
kommunikatsion texnologiyalar qollanıladı. Bunda, hár bir
texnologiyanıń
qollanılıwı aralıqtan oqıtıw aldında turǵan maqsetler hám
máselelerge baylanıslı
boladı.
Aralıqtan oqıtıw sisteması ayriqsha maqset, mazmun, usıl hám qural
formalarına iye bolıp - aralıqtan oqıtıwda oqıw tárbiyalıq processni
támiyinleytuǵın
oqıtıw metod hám usıllar kompleksi - aralıqtan oqıtıwdıń
pedagogikalıq
texnologiyaları bolıp tabıladı.
Aralıqtan oqıtıw sistemada keń qollanılatuǵın pedagogikalıq
texnologiyalarǵa Keys
7
texnologiya hám Tv texnologiya, Internet texnologiyaları túrlerin
kirgiziw múmkin.
Keys texnologiya - aralıqtan oqıtıwda audioviziual hám multimedialı
oqıw
stilistik materiallar kompleksin sáwlelendiredi;
Tv texnologiya - oqıw metodikalıq maǵlıwmatlardı televidenie
yamasa videosawbet programmalar arqalı jetkiziw kiredi.
Internet texnologiya - aralıqtan oqıtıwdıń jáhán informaciya tálim
tarmaqlarına kirisiw, integraciya hám óz-ara ilimiy baylanıs hám
ǵárezsiz tálim principlerıge tiykarlanǵanlıǵı menen áhmiyetli bolıp
tabıladı.
Informaciya texnologiyalarınıń keń kólemde engiziliwi menen
aralıqtan oqıtıwdı bir qatar social áhmiyetke iye máselelerdi
sheshiwde da engiziw múmkin. Bilimlendiriw tarawına bolǵan
puqaralardıń mútajliklerin qandırıwda qolaylıqlar jaratıw menen
respublikamizdiń maman qánigelerge bolǵan talabı da qandiriladi.
Sonıń menen birge, puqaralardıń social hám kásiplik aktivliklerin
asırıwǵa erisiw múmkin. Jeke isbilermenlik menen shuǵulanatuǵin
adamlardıń jámiyet turmısındaǵı aktivligin bekkemlenip, olardıń
dúnyaǵa kóz qarasın bayıtıwǵa xızmet etedi. Bul bolsa joqarı tálim
sistemasında jıynalǵan ilimiy tabıslar, qánige xızmetkerler hám
olardıń qatnasıwında jurtımızdiń ekonomikalıq potencialın
bekkemlew sıyaqlı ústin turatuǵın rejelerdi ámelge asırıw wazıypasın
qoyıp atır.
Aralıqtan oqıtıw geografiyalıq tárepten túrlishe jaylasqan tálim
mákemeleri ushın mólsherlengen edi. Lekin zamanagóy
informaciyalar hám telekommunikatsiya texnologiyalarınıń
rawajlanıwı tálim-tárbiya procesin uzaq aralıqtan turıp ámelge
asırıwǵa jol ashıp berdi. Nátiyjede aralıqtan oqıtıw usılı tiykarında
oqıtıw tez waqıt ishinde Joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarında
oqıtıwda jańa usıllardı qóllawǵa taǵı bir túrtki boldı. Aralıqtan oqıtıw
8
boyınsha Xalıq aralıq Keńestiń analizleri sonı kórsetip turipti, búgingi
kúnde jáhán kóleminde 10 millionnan artıq studentler sol usıl
tiykarında tálim alıp atır. AQSHda sol usıl tiykarında oqıtıw
maqsetinde jańa oqıw orayları júzege kelip e atır hám de olar milliy
kadrlardı zaman talapları tiykarında tayarlaw hám qayta tayarlaw
abzallıqlarına iye esaplanadı.
Aralıqtan oqıtıwdıń tómendegi abzallıqlarıbar:
1. Oqıtıwdıń dóretiwshilik ortalıǵı. Ámeldegi kóplegen usıllar
tiykarında oqıtıwshı (pedagog ) ılım izleniwshilerin oqıtadı, talaba-
talabalar bolsa tek berilgen materialdı oqıydı. Usınıs qılınıp atırǵan
aralıqtan oqıtıw tiykarında bolsa talabalardiń ózleri kompyuter
informaciyalar bazasinan kerek bolǵan maǵlıwmatlardı izlep tabadı
hám ózleriniń tájiriybeleri járdeminde basqalar menen jaqsı
baylanısda bolıwın támiyinleydi hám de óz ornında miynet tálimi
alıwın artiradi.
2. Ǵárezsiz tálim alıw múmkinshiliginiń bar ekenligi. Aralıqtan
oqıtıw tiykarında tálim beriw baslanǵısh, orta, joqarı hám bilimlerdi
jetilistiriw basqıshların óz ishine aladı.tayarliǵi túrli dárejede bolǵan
ustazlar ózleriniń jeke sabaq kesteleri tiykarında islewleri hám óziniń
dárejesindegi studentler menen baylanısda bolıwı múmkin.
3. Jumıs jayındaǵı úlken ózgerisler. Aralıqtan oqıtıw tiykarında tálim
beriw túri millionlap insanlarǵa, hámmeden de óndiris shıǵarıwdan
ajralmagan halda tálim alıp atırǵan jaslar ushın qolay shárt-
shárayatlardı jaratıp beredi. Bunday usıl tiykarında oqıtıw kadrlardı
tayarlawda zárúrli orın tutadı.
Aralıqtan oqıtıwdıń informacion-texnologik tiykarları.
Informaciya texnologiyası - ob'ekt, process yamasa hádiyselerdiń
jaǵdayı haqqındaǵı jańa maǵlıwmatlardı taratiw ushın
maǵlıwmatlardı jıynaw usılları hám maǵlıwmatlardı jetkizip
9
beretuǵın qurallar kompleksinen paydalanıw procesi bolıp tabıladı.
Informaciya texnologiyaları bilimlendiriwge tiyisli ónim hám
xızmetlerdi shólkemlestiriwde qolayli esaplanadı.
Bilimlendiriwge tiyisli ónim - tálim procesine qollanıw qılıw ushın
kórsetilgen maǵlıwmatlar kompleksi bolıp tabıladı.
Zamanagóy informaciya texnologiyası - jeke kompyuter hám
telekommuni-katsiya qurallarından paydalanıwshı informaciya
texnologiyası bolıp tabıladı.
Jámiyeti informaciyalastırıw - puqaralardıń informaciyaǵa bolǵan
zárúriyatın hám olardıń huqıqların ámelge asırıwdı
qánaatlantirishdagi maqul túsetuǵın shártlerdi orınlaw, mámleket hám
húkimet, jergilikli hám ózin ózi basqarıw shólkemleriniń talapları
tiykarında informaciya resurslarınan paydalanǵan jaǵdayda jámiyetlik
birlespelerin shólkemlestiriw hám olar iskerligin jolǵa qoyıwdıń
sociallıq-ekonomikalıq hám ilimiy-texnikalıq processleri bolıp
tabıladı.
Tálim procesin informaciyalastırıw - bul jámiyeti informaciyalawdiń
zárúrli buwını esaplanadı.
Tálimdi informaciyalastırıw tómendegi qolaylıqlar hám
artıqmashılıqlar menen baylanıslı ózgerislerde qatnasadı :
jámiettiiń hár bir aǵzası haqqındaǵı maǵlıwmatlardı hám bilimlerdi
alıwǵa jol ashıp beriwde;
shaxs ushın intellektuallıq hám dóretiwshilik qolaylıqların
rawajlandırıwda ;
jámiettiiń hár bir aǵzası turmısında onıń aktivligi ornına bilimlerdi
jetilistiriw xızmetlerin operativ ózgertiwde;
tálim ónimlerin hám xızmetlerin jaratıw hám shólkemlestiriw
maqsetinde túrli informaciya texnologiyaların qóllawda ;
10
gruppalaw, turlew, esaplaw, maǵlıwmatlardı agregatlash ushın AKT
xızmetlerinen maksimal dárejede paydalanıwda ;
| 