|
Bulutlı texnologiyalar Kirisiw
|
| bet | 1/3 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 25.01 Kb. | | #115997 |
Bog'liq Bultli texnologiyalar Boshqaruv fanidan A,B,S,D variantlarining kalitlari, MB topshiriq Amaliy , Korxonalar faoliyatidagi tavakkalchlik va uni bartaraf etish yo\'llari, Moliya referat, 5-ma\'ruza, 4-ma\'ruza, 9-ma\'ruza, 2-Amaliy ish10.20.30, Buxoro psixolog-WPS OfficeMehrinoz, mB28URGR4CjhMkryAjJf, Milliy iqtisodiyotning turli sohalarda blokcheyn texnologiyasida-fayllar.org, Milliy iqtisodiyotni turli sohalarida blokcheyn texnologiyasidan, Bolaning ijtimoiy rivojlanishida nutq egallashning axamiyati, O‘rnatilgan tizim protsessorlari-fayllar.org
Bulutlı texnologiyalar
Kirisiw
Búgingi kúnde barlıq rawajlanǵan hám rawajlanıp atırǵan mámleketlikler ekonomikanıń barlıq tarmaqlarında informaciya texnologiyalarınan nátiyjeli paydalanıw, tarawǵa tazadan jańa texnologiyalardı qollanıw, minimal hárejetler ornına maksimal payda alıw maqsetinde perspektivalı jobalar islep shıqpaqta. Asirese, ekonomikalıq rawajlanıw jańa basqıshqa shıqqan dáwirde bul sıyaqlı jónelisler kóp mashqalalardıń sheshimi, orınlanıwı kerek bolǵan islerdi qıyınlıq dárejesin pásiyttiriwshi faktor bolıp xızmet etedi. Sol kózqarastan mámleketimizde informaciya texnologiyaları tarawına qaratılıp atırǵan itibar, onıń jaslar hám xalıq ortasında keń en jayıwınıń nátiyjesi bolıp esaplanıw jurtımız ekonomikasınıń real sektorında sanlastırıw processleri jedel pát penen dawam etpekte.
Sonida aytıp ótıw kerek, jaqın jıllarda mámleketimizde informaciya texnologiyaları, atap aytqanda, sanlı ekonomika salasında jedel rawajlandırıw, tarawdı hár tárepleme qollap quwatlaw maqsetinde húkimet tárepinen bir qatar nızam hám nızamasti hújjetleri qabıllandı. Mámleketimiz basshısı Sh. Mirziyoyev tárepinen 2022-jıl 28-yanvarda imzalangan “2022-2026 -jıllarǵa mólsherlengen jańa Ózbekstannıń Rawajlanıw strategiyası tuwrısında”gi PF-60 -san Pármanında [1] kelesi 5 jılda ámelge asırılıwı shárt bolǵan maqsetlerdiń biri “sanlı ekonomikanı tiykarǵı “drayver” tarawǵa aylantırıp, onıń kólemin keminde 2, 5 esedey asırıwǵa qaratılǵan islerdi aparıw” hám bul maqset quramına kiretuǵın bir qatar wazıypalar mámlekette sanlı ekonomikanı jáne de rawajlanıwına tiykar bolıwı tábiyiy.
Nızamshılıq hújjetleri milliy bazası - www. lex. uz portalındaǵı maǵlıwmatlarǵa qarasaq, usı kúnge shekem mámleketimizde informaciya texnologiyalardı rawajlandırıw tuwrısında 4000 nan artıq, sanlı ekonomikanı “Ekonomika hám innovciyalıq texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilimiy elektron jurnalı http://ekonomika. tsue. uz/journal 352 rawajlandırıw tuwrısında bolsa 800 ge jaqın nızam hám nızam asti hújjetler qabıl etilgen. Bul bolsa mámleketimiz tárepinen informaciya texnologiyaları hám cifrlı ekonomika mámleketti rawajlandırıwdıń strategiyalıq áhmiyetke iye bolǵan tarawları qatarında salmaqlı ornına iye ekenliginen dárek beredi.
Tarawdaǵı jańalıqlarǵa bolǵan talap, pán hám texnologiyalardıń óz-ara muwapıqlıǵı nátiyjesi bolıp esaplanıwı bultlı esaplaw texnologiyaları ideyası ótken ásirdiń aqırlarında payda bolǵan bolsada, cifrlı elektron baylanıs qurallarınıń tez pát penen rawajlanıp barıwı hám elektron sistemalar paydalanıwshılarınıń talapları úzliksiz ósip barıwı nátiyjesinde 2007- 2008 jıllardan baslap globallasıp, operativlik penen rawajlanıw basqıshına ótti. Temaǵa tiyisli ádebiyatlar analizi Usı tarawdıń tiykarǵı elementlerinen biri bolǵan Bultlı esaplaw (ing. Cloud Computing) túsinigi elektron esaplaw xızmetlerin komputer tarmaqları arqalı jetkiziwdi názerde tutadı. Bunda infrastruktura xızmeti eń tómen xızmet túri bolıp, qalǵan joqarı xızmet túrleri tómenedegilerdiń detallarini jáne de abstraktlastırıw tiykarında qurıladı [2, 9].
Kanzas shtatı universitetiniń belgili professorı Roger McHaneyning pikirine kóre “Bultlı esaplaw” sóz dizbeginiń kelip shıǵıwı “internette kórsetiw ushın aǵıs kesteleri hám diagrammalarında isletiletuǵın “bult” belgisinen kelip shıǵadı. Ideya sonnan ibarat, web interfeyske iye bolǵan hár qanday kompyuter esaplaw resursları programmalar hám fayllardıń úlken bazasına kiriw ruxsatına iye. Ne ushın áyne bultlı esaplaw?
Bultlı esaplaw informaciya texnologiyaları salasındaǵı qánigeleri arasında atmosfera paradigmasın dawam ettiriw ushın jetilisken boran nátiyjesi retinde qaraladı” [3]. Indiya IT qánigeleri jámiyeti aǵzaları, abıraylı ilimpazlar P. Srivastava hám de R. Khan óz ilimiy jumıslarında bultlı esaplaw texnikası haqqında sóz júrgizer eken, ol haqqında “suw molekulalarınıń kompleksi bolǵan haqıyqıy bultlar sıyaqlı, bultlı esaplawda “bult” termini bul tarmaqlar kompleksi bolıp tabıladı.
Paydalanıwshı qálegen waqıtta bultlı esaplaw usıllarınan sheksiz paydalanıwı múmkin. Ózleriniń infradúzilisin jaratıw ornına, paydalanıwshılar ádetde bultlı esaplawda internet xızmeti ushın dáldalshı provayderni ábzal kóredi”, dep aytıp ótedi [4]. Bul texnologiya haqqında jergilikli alım T. E. Delov óziniń ilimiy jumıslarında Bultlı texnologiyalar túsinigine “maǵlıwmatlardı bólistirilgen halda esaplaw texnologiyası bolıp, bunda kompyuter resursları paydalanıwshına internet xızmeti formasında usınıs etiledi” dep ta'rip berilgen.
Sonday jol menen paydalanıwshıǵa “virtual” kórinistegi esaplaw resursları usınıs etiledi hám paydalanıwshı óziniń máselelerine qaysı túrdegi kompyuter qanday etip qayta isley alatuǵınligi, hám de bul jumıs qaysı túrdegi operatsion sistema basqarıwında ámelge asırılıp atırǵanlıǵı sıyaqlı bir qansha sorawlarǵa juwap alalmawı múmkin hám tiykarınan, bul sorawlarǵa juwap izlewdiń zárúrshiligi de bolmaydı.
Sonıń menen birge, alım pikrine qaraǵanda búgingi kúnde bultlı esaplaw (cloud computing) dep atalǵan esaplaw tarmaǵı informaciya texnologiyaları salasındaǵı Google (GoogleDrive), Yandex (Yandex disk ), Microsoft (OneDrive), Apple (iCloud), DropboxInc, Cisco, Oracle hám basqa kóplegen iri kompaniyalardıń “bult” serverleri rawajlanıp atırǵanına áhmiyet qaratǵan [5, 10].
Bul texnologiya tabıslı bolıwınıń sırları qolaylıq hám kemshilikleri haqqında ilimpazlar M. Butaboev, F. Mulaydinov hám basqalar ózleriniń ilimiy jumıslarında bultlı texnologiylardıń rawajlanıw processlerin analiz eter eken “olardı qóllaw hár túrli múmkinshiliklerge iye hám de infraduziliih, xizmet kórsetiw hám xızmetkerlerge sarplanatuǵın ǵárejetlerdi tejeydi” degen juwmaqqa keledi. Áhmiyetlisi, bultli texnologiyalardıń kemshilikleri retinde “paydalanıwshınıń xızmetlerin jetkezip beretuǵın shólkemge tolıq baylanisıp qalıwı” kórsetilgen.
Sonıń menen birge, alım pikrine qaraǵanda búgingi kúnde bultlı bolsaplaw (cloud computing) dep atalǵan bolsada tarmaqtaǵı informaciya texnologiyaları salasındaǵı Google (GoogleDrive), Yandex (Yandex disk ), Microsoft (OneDrive), Apple (iCloud), DropboxInc, Cisco, Oracle hám basqa kóplegen iri kompaniyalardıń “bult” serverleri rawajlanıp atırǵanına áhmiyet qaratǵan [5, 10].
Bul texnologiya tabıslı bolıwınıń sırları qolaylıq hám kemshilikleri haqqında ilimpazlar M. Butaboev, F. Mulaydinov hám basqalar o'zleriniń ilimiy jumıslarında bultlı texnologiylarning rawajlanıw processlerin analiz eter eken “olardı qollaw hár túrli múmkinshiliklerge iye hám de infradúzilisi, xizmet ko'rsetiw hám xızmetkerlerge sarplanatuǵın ǵárejetlerdi tejeydi” degen juwmaqqa kelediler. Áhmiyetlisi, bultli texnologiyalardıń kemshilikleri retinde “paydalanıwshınıń xızmetlerin jetkezip beretuǵın sho'lkemge tolıq baylanisıp qalıwı” ko'rsetilgen.
Bultlı texnologiyalardıń xarakteristikası. Cloud xızmetler
" Bultlı texnologiyalar" túsinigi
Bultlı texnologiyalar - bul Internet-paydalanıwshısıjna Internet-xızmet retinde kompyuter resursları usınıs etiletuǵın maǵlıwmatlardı qayta islew texnologiyaları. " Bult" sózi bul jerde barlıq texnikalıq tolıq maǵlıwmatlardı jasıratuǵın quramalı infradúzilmeni ańlatiwshı metafora retinde bar. Bultlı esaplaw (bultlı esaplaw ), sonıń menen birge, " bultlı esaplaw" termini de qollanıladı ) maǵlıwmatlardı qayta islew texnologiyası bolıp tabıladı, ol jaǵdayda paydalanıwshıǵa Internet xızmeti retinde kompyuter resursları hám múmkinshilikleri usınıs etiledi. Paydalanıwshı óz maǵlıwmatlarına kiriw ruxsatına iye, biraq onı basqara almaydi hám infra dúzilis, operatsion sistema hám ózi islep atirǵan programmalıq támiynat haqqında oylamaw kerek. " Bult" termini kompyuter tarmaǵı diagrammasındaǵı Internet suwretine tiykarlanǵan metafora retinde yamasa barlıq texnikalıq tolıq maǵlıwmatlar jasırınǵan quramalı infra dúzilis suwreti retinde isletiledi. 2008 jılda baspa etilgen IEEE hújjetine kóre, " Bultlı esaplaw bul paradigma bolıp, ol jaǵdayda maǵlıwmat Internet serverlerinde turaqlı túrde saqlanadı hám klient tárepinen waqtınsha saqlanadı, mısalı, jeke kompyuterlerde, oyın pristavkalari, noutbuklar, smartfonlarda hám taǵı basqa. Bultlı maǵlıwmatlardı kontseptsiya retinde qayta islew tómendegilerdi óz ishine aladı :
1) xızmet retinde infra dúzilis
•
2) xızmet retinde platforma
•
3) programma retinde xızmet retinde
•
4) maǵlıwmatlar xızmet retinde
•
5) xızmet retinde jumıs jayı
Internettiń paydalanıwshılarǵa maǵlıwmatlardı qayta islewge bolǵan mútajliklerin qandira alıwına ulıwma isenim ámeldegi bolǵan basqa texnologiyalıq tendentsiyalar. Bultlı texnologiyalar ushın eń zárúrli ózgeshelik paydalanıwshılardıń Internet-dáreklerin tegis emes talap etiwi bolıp tabıladı. Bul tegis emeslikti saplastırıw ushın taǵı bir aralıq qatlam qollanıladı - serverdi virtualizatsiya qılıw. Sonday etip, júk virtual serverler hám kompyuterler ortasında bólistiriledi.
Bultlı texnologiyalar - Bul xızmetlerdi usınıs etiwshi hár qıylı túsiniklerdi óz ishine alǵan bir úlken túsinik bolıp tabıladı. Mısalı, programmalıq támiynat, infra dúzilis, platforma, maǵlıwmatlar, jumıs jayı hám basqalar. Bulardıń barlıǵı ne ushın kerek? Bultlı esaplaw dep nege aytilmaydi? Birinshisi - jergilikli kompyuterde oflayn esaplaw. Ekinshiden, xızmetke ásirese quramalı esap -kitaplardı orınlaw yamasa maǵlıwmatlar qatarın saqlaw buyırilganida, " kommunal esaplaw" (kommunal esaplaw ). Úshinshiden, bul kollektiv (tarqatılǵan ) esaplaw (gridcomputing). Ámelde, bul barlıq túrdegi esap -kitaplar arasındaǵı shegaralar jeterlishe ılaylı. Biraq, bultlı esaplawdıń keleshegi járdemshi hám tarqatılǵan sistemalarǵa qaraǵanda ádewir ulken.
Bultlı maǵlıwmatlardı saqlaw - Onlayn saqlaw modeli, ol jaǵdayda maǵlıwmatlar tarmaqta tarqatılǵan kóplegen serverlerde saqlanadı hám klientlerge, tiykarlanıp úshinshi tárep tárepinen paydalanıw ushın usınıs etiledi. Óziniń arnawlı serverlerinde maǵlıwmatlardı saqlaw ushın bul maqsetler ushın arnawlı satıp alınǵan yamasa ijaraǵa alınǵan modelden ayrıqsha bolıp esaplanıw, serverler sanı yamasa hár qanday ishki dúzilisi ulıwma klientke kórinbeydi. Maǵlıwmatlar klient kózqarasınan bir iri virtual serverdi bildiretuǵın bult dep atalǵan halda saqlanadı hám qayta islenedi. Fizikalıq tárepten, bunday serverler bir-birinen uzaǵıraq, túrli kontinentler jaylasqan jayǵa shekem jaylasqan bolıwı múmkin. " Bult" ne ekenligin túsiniw ushın bul sannıń tariyxınan baslaw kerek. Siz túsiniwińiz kerek: bul texnologiya haqıyqattan da jańa ideyalar qatlamına kiredime yamasa bul ideya onsha jańa emespe.
Bultlı texnologiyalar
• Bultlı esaplaw (esaplaw ) - tarqatılǵan maǵlıwmatlardı qayta islew texnologiyası, ol jaǵdayda paydalanıwshına Internet xızmeti retinde kompyuter resursları hám múmkinshilikleri usınıs etiledi.
Bultlı texnologiyalardıń tiykarǵı túrleri tómendegilerden ibarat :
" Infra dúzilis qandayxizmat" (" Xızmet retinde infra dúzilis" yamasa " IaaS")
" Platformaqandayxizmat" (" Platforma xızmet retinde", " PaaS")
" Programma xızmet retinde" (" Programma xızmet retinde" yamasa " SaaS").
Bul texnologiyalardıń hár birin tolıq kórip shıǵıń.
Xızmet retinde infra dúzilis (IaaS)
IaaS - bultlı esaplaw túsinigine tiykarlanǵan xızmet retinde kompyuter infra dúzilisin usınıw. IaaS úsh tiykarǵı strukturalıq bólekten ibarat :
Úskene (serverler, saqlaw sistemaları, klient sistemaları, tarmaq úskeneleri)
Operatsion sistemalar hám sistema programmaları (virtualizatsiya, avtomatlastırıw, tiykarǵı resursların basqarıw quralları )
Orta programma (mısalı, sistemalardı basqarıw ushın )
IaaS virtualizatsiya texnologiyasına tiykarlanǵan bolıp, úskeneden paydalanıwshıǵa onı biznestiń házirgi mútajliklerine juwap beretuǵın bólimlerge ajıratıw hám usınıń menen ámeldegi esaplaw quwatınan paydalanıw natiyjeliligin asırıwǵa múmkinshilik beredi. Paydalanıwshı (kompaniya yamasa programmalıq támiynat óndiriwshisi) tek server waqtı, disk maydanı, tarmaqtıń ótkeriw qábileti hám islewi ushın zárúr bolǵan basqa derekler ushın aqsha tólewi kerek. Bunnan tısqarı, IaaS klientke bir integraciyalasqan platformada basqarıw funkciyaların tolıq usınıs etedi. IaaS kapital hám operatsion ǵárejetlerdi kemeytirgen halda, quramalı maǵlıwmatlar orayı, klientler hám tarmaq infra dúzilislerin qollap-quwatlaw zárúriyatın joq etedi. Bunnan tısqarı, siz ulıwma infra dúzilis sheńberinde xizmet kórsetiwde qosımsha tejewge jetiwińiz múmkin.
|
| |
