Amaliyotni tashkil etish va uning mohiyati

Amaliyot 8 semestrdan so‘ng amalga oshiriladi. Talabalar amaliyotga universitetning buyrug‘i asosida yuboriladi, unda uni amalga oshirish joyi va muddati ko‘rsatilgan bo‘ladi.
Amaliyotga uslubiy va tashkiliy rahbarlikni “Konchilik ishi” kafedrasi va buyruq bilan tasdiqlangan professor-o‘qituvchilar amalga oshiradi.
Dastlabki davrning birinchi haftasi kon ishlariga kirishni tayyorlash dasturida xavfsizlik choralari asoslarini va nazariy masalalarni o‘rganishga bag‘ishlangan.

Kon korxonasini o‘rganish
1. Qazib olishning kon-geologik va kon-texnik sharoitlari.
Karyer yoki shaxtaning geologiyasi va asosiy ko‘rsatkichlari. Foydali qazilmalarning xususiyatlari va ularning zahiralari. Kon elementlari. Konning gidrogeologik xarakteristikasi, suvli gorizontlar soni, yer osti suvlar miqdori. Konnni yer osti suvlaridan himoya qilish choralari. Drenaj sxemasi: drenaj qurilmalarining elementlari va soni, drenaj inshootlarining soni va joylashuvi. Qoplovchi tog‘ jinslari hajmi va ularning xususiyatlari. Ushbu konni o‘zlashtirishning mamlakat xalq xo‘jaligi uchun ahamiyati. Foydali qazilmalar iste'molchilari. Korxonaning sxemasi va uning iste'molchilar bilan aloqasi. Iste'molchilarning foydali qazilmalarning sifatiga bo‘lgan talablari. Hozirgi vaqtda va loyihaga muvofiq qazib olish ishlarini yakunlash vaqtida kon korxonasining asosiy parametrlari.
Konning qisqacha geologik tavsifi (qatlamlar yoki ruda tanasining geologik tuzilishi, foydali qazilmalarning tarkibi, ruda tanasi yoki qatlamlari o‘zlashtirish bilan xom ashyo sifatining o‘zgarishi).
Qayta ishlangan rudaning moddiy va mineralogik xususiyatlari. Rudaning granulometrik tarkibi.

2. Asosiy ishlab chiqarish jarayonlari.
Qazib olishga tayyorlash. Tog‘ jinslarini qazib olishga karerda qo‘llaniladigan tayyorlash usullarining xususiyatlari. Burg‘ulash va portlatish ishlari. Burg‘ulash uskunalari, perfaratorlar turlari, ularning unumdorligi (tog‘ jinslarining xususiyatlariga qarab) va soni. Portlovchi moddalarning solishtirma sarfi. Skvajinaning portlovchi zaryadining konstruksiyasi va o‘lchamlari, skvajina setkasining parametrlari va ularning portlash sifatiga ta’siri, nogabaritlar chiqishi. Nogabaritlarni maydalash usullari, usullarning xususiyatlari va ularning samaradorligi. Burg‘ulash va portlatish ishlarida yordamchi ishlar va ularni mexanizatsiyalash. Portlatish usullari, bir vaqtning o‘zida portlatilgan kon massasining hajmlari. Portlatish ishlarini olib borish uchun loyiha va pasportlar.
Portlovchi moddalarni qabul qilish va tashish tartibi, portlovchi moddalarni qabul qilish hujjatlarini qayta ishlash. Portlashlarni hisobga olish, zaboyni tekshirish va nosozliklarni bartaraf etish tartibi. Portlash natijalarini baholash.
Tog‘ jinslarini qazish va yuklash. Qazish va yuklash uskunalarining xususiyatlari. Turlari, modellari, ishchi va inventar soni. Erishilgan unumdorlik, kalendar vaqtdan foydalanish. Uskunalarni ishchi gorizontlarga joylashtirish. Mehnatni ilmiy tashkil etish, mehnatni tashkil etish shakllari, mashinistlar uchun ilg‘or mehnat texnikasi. Qazish va yuklash ishlarning texnologik sxemalari va ularning parametrlari.
Murakkab zaboylarda qazish va yuklash ishlarning xususiyatlari. Yalpi va saralab qazish. Karyer yoki shaxtada qazib olinadigan qazilmalarning sifatini yaxshilash, yo‘qotish va sifatsizlanishni kamaytirish uchun ishlatiladigan qazish sxemalari va usullari.
Karerda qazish va yuklash ishlarini bajarish uchun ishlatiladigan boshqa turdagi uskunalarning xususiyatlari. Uskunaning turi, erishilgan ko‘rsatkichlar. Texnologik qo‘llash sxemalari. Ish va inventar parki.
Tog‘ jinslarini tashish. Korxonaning smenali, kunlik va yillik yuk aylanmasi. Yuk oqimlarining xususiyatlari. Minerallar va bo‘sh tog‘ jinslarini tashish masofasi. Gidrometallurgiya zavodigacha foydali qazilmalarni tashish uchun foydalaniladigan transport turlari. Ishchi va inventar park. Transport turi bo‘yicha ko‘tarilma kattaligi. Harakatlanuvchi tarkib birligi tomonidan tashiladigan foydali yuk og‘irligi. Ishchi gorizont va kon ichida transport vositalarining harakatini tashkil etish. Unumdorlik, harakatlanuvchi tarkibning kalendar vaqtidan foydalanish. Reys davomiyligi, reys elementlarining davomiyligi. Vaqtinchalik va doimiy yo‘llar va yo‘llarning uchastkalari bo‘ylab transport vositalarining harakat tezligi. Konda va yer yuzasida yo‘llarning texnologik xususiyatlari; ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish. Temir yo‘llarni o‘tkazish (harakat qilish) uskunalari va texnologiyasi. Karerda ishlatiladigan temir yo‘l va avtomobil transportini avtomatlashtirish vositalari; karer transportini boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlari.
Ag‘darma hosil qilish. Ag‘darma hosil qilish usullari. Ag‘darma maydonlari, joylashuvi, soni. Ag‘darmalar balandligi, qiyalik burchagi, yaruslar soni va balandligi, ag‘darmalarning rivojlanish sxemalari. Ag‘darma ishlarini mexanizatsiyalash, uskunalar turi va soni, unumdorligi. Ag‘darmaning turg‘unligini ta’minlash bo‘yicha tadbirlar.

3. Korxonani elektrlashtirish va elektr ta’minoti.

Elektr ta’minoti sxemasi, transformator podstansiyalari, kommutatsiya punktlari, elektr uzatish liniyalari, tortish podstansiyalari va tortish tarmoqlari bilan, havo liniyalari va kabellarni tashishni tashkil qilish bilan.
Ushbu karerda qo‘llaniladigan elektr qurilmalari (pantograflar), elektr motorlarini himoya qilish moslamalari, havo va kabel tarmoqlari va boshqa turdagi elektr jihozlarining ishlash shartlari. Elektr jihozlari va kabellarning xizmat ko‘rsatishga yaroqliligini nazorat qilish. Sozlash, o‘rnatish va tekshirish usullari.
Tog‘-kon korxonasida ishlatiladigan yorug‘lik manbalari va yoritish uskunalarini qurish va joylashtirish. Karerda yoritish moslamalarini avtomatlashtirish moslamasi bilan tanishish.
Mexanik, elektr, gidravlik va pnevmatik uskunalarning ishlashini ta’minlash va texnik xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning ish sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan qoidalar va chora-tadbirlar.
Shuningdek, talaba tog‘-kon korxonasi va energiya tejovchi tashkilot o‘rtasidagi shartnomaning asosiy qoidalari va karer elektr inshootlarining asosiy energiya ko‘rsatkichlari bilan tanishishi kerak.

4. Tog‘-kon korxonasida ishni tashkil etish.

Bo‘sh tog‘ jinsi va foydali qazilma bo‘yicha yiliga ish kunlari soni, ish haftasining uzunligi. Alohida ishlab chiqarish jarayonlari, maydonlar, ustaxonalar uchun smenalar soni va smenalarning davomiyligi.
Texnologik jadvallar va ishchilar ishlab chiqarish jadvallari. Asosiy kon uskunalarini ta’mirlash jadvali; ishni tashkil etishning yangi usullari
5. Tog‘-kon korxonaning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari
Korxonani bo‘sh tog‘ jinsi va foydali qazilma bo‘yicha ish unumdorligi. Qoplovchi tog‘ jinsi koeffitsiyenti. Korxonada qo‘llaniladigan uskunalarning ish unumdorligi (rejada va aslida). Ishchilar soni (jarayon bo‘yicha) va individual ishlab chiqarish jarayonlari bo‘yicha mehnat unumdorligi. Xarajat ko‘rsatkichlari. Foydali qazilmalarni qazib olish dinamikasi (oxirgi 2-3 yildagi xarajatlar moddalari, xarajatlar elementlari bo‘yicha); asosiy va yordamchi uskunani mashinani almashtirish qiymati; foyda, rentabellik.

6. Mehnat va atrof-muhitni muhofaza qilish choralari.

Sanoat sanitariyasi: ma’lum bir ishlab chiqarishga xos bo‘lgan sanoat xavflarining xususiyatlari (zaharli gazlar, chang, tebranish, shovqin va boshqalar); ishlab chiqarish xatarlariga qarshi kurash choralari va ularning samaradorligi.
Xavfsizlik choralari: baxtsiz hodisalar sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan joylar; mashinalar va mexanizmlar bilan ishlashda xavfsizlik choralari; elektr shikastlanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralari (himoya topraklama, himoya o‘chirishlar, shaxsiy himoya vositalari); portlatish ishlarini bajarishda xavfsizlik choralari (xavfsiz masofalar, signallar va boshqalar).
Favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish choralari: favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish rejasi va uning asosiy mazmuni mavjudligi; baxtsiz hodisalarning mumkin bo‘lgan turlari; baxtsiz hodisalar paytida odamlarni qutqarish choralari; eng tipik baxtsiz hodisalarni bartaraf etish choralari.
Atrof muhitni va yer osti boyliklarini muhofaza qilish chora-tadbirlari: yer osti boyliklarini to‘liq qazib olish, mineral xomashyodan kompleks foydalanish; oqava suvlarni tozalash; tog‘-kon ishlari natijasida buzilgan yerlarni tiklash (meliorativ holatini yaxshilash) bo‘yicha chora-tadbirlar mazmuni (turlari, texnologik, xarajatlari).

Download 64.9 Kb.

1 2 3 4 5 6 7

Download 64.9 Kb.