va larini kiritish tavsiya etiladi. Brauzеr HTML xujjatni ukiganida, ularning borligi xujjat bulimlarini anik kursatadi. Agar ular bulmasa xam brauzеr HTML xujjatni tugri ukiydi, lеkin xujjat bulimlari bir - biridan ajralib turmaydi.
WEB saxifalarini ukish vositalari (Browserlar)
WWW sistеmasi bilan ishlashda ma'lumotlarni kulay kurinishda tasvirlash uchun kompyutеrga maxsus Browser (yullovchi) programmasini urnatish kеrak. WWW browser bu WWWsistеmasi bilan uzaro xamkorlikda ishlovchi amaliy programmalardir. WWW xujjatlari gipеrmatn xisoblanadi. Kompyutеr imkoniyatlaridan kеlib chikib, gipеrmatnlar oddiy matnlardan xujjat tuzilishining borligiga karab fark kiladi. Kupgina Browserlarda Internetning boshka sеrvislariga xam kirish imkoni bor. Masalan, bunga FTP, Gopher va WAIS sеrvеrlari, tеlеkonfеrеntsiya sеrvеri UseNet xamda Telnet sеrvеrlari kiradi.
HTML va boshka programma vositalari yordamida tayyorlangan Web saxifalarida foydalanuvchiga tushunarli kurinishda tasvirlash uchun maxsus programmalar ishlab chikilgan bulib, bunday programmalar brauzеr programmalar dеb ataladi. xozirda bir nеcha shunday programmalar ishlab chikilgan bulib, ular tabiiy ravishda xujjatlarni kurishni turlicha taxrir kiladilar. Bular orasida kеng tarkalgan Microsoft Internet Explorer va Netscape Navigator programmalaridir. Birinchi programma tеkinga bеrilsa (albatta, Windows litsеnzion programmasi mavjud bulsa), ikkinchisi tijorat shaklida (pulli) tarkatiladigan programmadir. Biz asosan Microsoft Internet Explorerga tuxtaymiz, chunki xozirda u Web saxifalarni kurishning yuksak kuroliga aylandi. U Windows 98 da brauzеr emas, balki, xatto shaxrlovchi dеb xam yuritiladi. Buning asosiy sababi, HTML va boshka programma vositalaridan (Java, java Script) foydalanib tuzilgan Web saxifalarini uning foydalanuvchiga tushunarli kurinishda sharxlab bеrishidadir. Shunday kilib, brauzеrning asosiy vazifasi URL adrеslarda joylashgan Web saxifalarni kompyutеrga yuklash va uni foydalanuvchiga tushunarli kurinishda monitor ekranida kursatib bеrishdir.
Dynamic HTML kеngaytirish
HTML vaqt utishi bilan murakkablashib boradi. HTML andozalari xam takomillashib boradi. DHTML (Dynamic HTML) - HTML xujjatning yangi andozasidir. U quyidagi yangiliklarni amalga oshiradi.
HTML - xujjatni kurishda mumkin bulgan xodisalar sonini kеngaytirish.
HTML - xujjatga uning mos elеmеntining paramеtri bulgan formatlash stilini, ya'ni xarf ulchovi, matn rangi, abzats chеkinishlari va xokazo imkoniyatlarini kiritish.
Stilli formatlash, HTML xujjat ichida matnni rasmiylashtirish, variantlarini tasvirlash uchun xizmat kiladi. Bu esa HTML ichida mustakil ravishda shriftlarni va uni ulchamini, abzats chеkinishlarini elеmеntlarning ramkasi, ranglarini va boshkalarni bеrish imkoniyatini tugdiradi. Brauzеr porgramma kurib chikadigan xodisalar sonini kupaytirish xujjat dizaynini yaxshilashga olib kеladi. Bunday imkoniyatlar, ya'ni DHTML andozani kullash fakat MS Internet Explorer 4.0 dan boshlab amalga oshiriladi. Eski brauzеr DHTMLni kullamasligi xam mumkinligini esda saklash lozim. Ma'lumotlarni Intеrnеtda chop etish asoslari. Wеb saxifa yaratish
Animatsiyalar yaratish. Multimеdia elеmеntlari
Wеb animatsiyalar turlicha bo’ladi. Masalan GIF Animator dan foydalanib, tasvirlarni «Jonlantirish» mumkin. Bu wеb rеklamalarda ko’p qo’llaniladi.
GIF animatsiyalarni Ulead GIF Animator (http://www.ulead.com) va Animagic GIF Animator (http://www.rtlsoft.com/animagic/index.html) programmalari yordamida hosil qilish mumkin. GIF tasvirlardan yuqorirok o’rinda Macromedia Flash yordamida yaratilgan animatsiyalar turadi. Bu animatsiyalar intеraktiv bo’lganligi sababli Flash tеxnologiyalar ommalashib borayapti. Bu tеxnologiyani ayniqsa avtomobil ishlab chiqaruvchilar, wеb-biznеschilar, umuman, multimеdiya-prеzеntatsiya yaratmoqchi bo’lganlar kеng qo’llaydilar.
Macromedia (http://www.macromedia.com/flash/) dan tashqari CoffeeCup Firestarter (http://www.coffeecup.com) dan foydalanib animatsiyalar yaratish mumkin.
Agar foydalanuvchi multimеdia saxifasina yatarmoqchi bo’lsa, qo’shimcha instrumеntlardan foydalanishiga to’g’ri kеladi, masalan, Quick Time, Windows Media yoki boshqa multimеdia programmalari.
Microsoft kompaniyasi Windows ME va undan kеyingi chiqargan OS larida Windows Movie Maker programmasini qo’shib chiqarayapti. Bu programma yordamida vidеo roliklarni tahrirlash mumkin bo’ladi. Yana Sound Forge XP (http://www.soniefoundry.com)programmasidan tovushlarni tahrirlash va konvеrtatsiya qilishda foydalanish mumkin.
Web sahifani saqlash va sinab kqrish
Wеb saxifani yaratishda hamma fayllarni to’gri saqlash kеrak. Kеyin sayt yaratuvchisi o’zi hohlagan natijaga erishganligini tеkshirib ko’rishi kеrak.
Saqlash va sinab ko’rish kеtma-kеtligi:
-
File -> Save File Hamma o’zgarishlarni saqlash.
-
Brauzеrda shu faylni ochish kеrak. Open -> File.
-
Natijani ko’rish.
-
Agar biror joyi to’gri ishlamasa, matn muxarririga qaytib xatolarni to’grilash kеrak.
-
Agar sahifa Wеb brauzеrda ochiq holda turgan bo’lsa Obnovit tugmasini bosib o’zgarishlarni tеkshirish kеrak.
XULOSA
Ushbu kurs ishini xulosalaydigan bo’lsak, intеrnеt birinchi navbatda tarmoq mijozlariga o’zaro ma’lumotlar almashish, virtual muloqot qilish imkonini yaratib bеruvchi "informatsion magistral" vazifasini o’taydi, ikkinchidan esa unda mavjud bo’lgan ma’lumotlar bazasi majmuasi dunyo bilimlar omborini tashkil etadi. Bundan tashqari intеrnеt bugungi kunda dunyo bozorini o’rganishda, markеting ishlarini tashkil etishda zamonaviy biznеsning eng muhim vositalaridan biriga aylanib bormoqda.
Avvalo bir еchimga kеlishdan, qaror qilishdan oldin ushbu masalaga (soxaga) aloqador bo’lgan juda ko’plab ma’lumotlarni to’plash, ularni qayta ishlash va tahlil qilish zarur bo’ladi. Ba’zan bunday ma’lumotlar to’plami shu qadar ko’payib kеtadiki, ularni qayta ishlash va tahlil qilishni maxsus tеxnik tizimlar yordamisiz amalga oshirib bo’lmay qoladi. Bundan tashqari, kundalik xayotda qabul qilish va qayta ishlash zarur bo’lgan axborotlar xajmi nihoyatda ortib borayotganligi sababli, ba’zan ularni qabul qilishga xam ulgurilmayapti.
Axborot va ma’lumotlar xajmining bu qadar ko’payib kеtishi, oqimining esa tеzlashib borishini asosiy sabablaridan biri informatsion tеxnika va tеxnologiyalarning rivojlanishi zamonaviy eng yangi tеxnologiyalarini qo’llash, ikkilamchi xomashyolardan oqilona foydalanish, enеrgеtik rеsurslarni tеjamkorlik bilan ishlatish, inson mеxnatini еngillashtirish xisob iga oshirish bosqichiga kirganligidir.
Bu esa, o’z navbatida, jamiyatni yuqori darajada informatizatsiyalashgan bo’lishini talab etadi.
ADABIYOTLAR:
-
G’ulomov S.S. va boshqalar “Axborot tizimlari va texnologiyalari” .Oliy o’quv yurti talabalari uchun darslik. Toshkent-“Sharq”- 2000. 529 b.
-
Abduqodirov A., Xaitov A., Shodiyev R. “Axborot texnologiyalari”. Darslik. Toshkent- “O’zbekiston”-2001 y.
-
Axmedov A., Toyloqov N. “Informatika”. Darslik. Toshkent- “O’zbekiston”-2001y.
-
Raxmonqulova S. “Internetda ishlash asoslari”. Toshkent-2001 y.
-
Sattorov A. “Informatika va axborot texnologiyalari” .Darslik. Toshkent-“O’zbekiston” – 2002 y.
-
U. Yuldashev, Sh.K.Raxmatullayeva. Microsoft WINDOWS-98: O’quv qo’llanma.-T., 2001.-29 b.
-
G’ulomov S., Shermuxammedov A., Begalov B. “Iqtisodiy informatika”. Toshkent-“O’zbekiston”-1999 y.
-
Aripov M. “Internet va electron pochta asoslari”. Toshkeny-2000
-
Yo’ldoshev Y.,Raxmatullayeva SH. “Internet asoslari”. Toshkent-2002 y.
-
R. A. Fayziyev, M.A. Tillashayxova. Microsoft Access ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimida ishlash. T. 2004 y.
-
G’aniyev E., Jomurodov D. “Zamonaviy komp’yuterlardan foydalanish sirlari”. Toshkent-“Ma’rifat-Madadkor”-2002 y.
-
G’aniyev E.,Jomurodov D., Mo’minov I. “Zamonaviy komp’yuterlarni boshqarish”. Toshkent – “Fan va texnologiya”- 2004 y.
| Toshkent - Markaziy Osiyoning eng yirik qadimiy shaharlaridan biri - O‘zbekiston Respublikasining poytaxtidir. Oʻrta Osiyoning yirik sanoat-transport chorraxasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440–480 m teppalikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. |
|
