|
O`zbekiston Respublikasida
|
| bet | 1/8 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 427,12 Kb. | | #231685 |
Bog'liq Andijon mashinasozlik instituti standartlashtirish asoslari
2.1 O`zbekiston Respublikasida standartlashtirishning qonuniy asoslari. O`zbekiston Respublikasi standartlashtirishga oid qonunlarining izoxlari.
«O`zbekiston Respublikasining standartlashtirish bo`yicha ishlarni tashkillashtirish to`g`risida» (mart 1992 y.) Respublika Vazirlar Maxkamasining qarori bilan belgilangan standartlashtirishning tashkiliy asoslari O`zbekiston Respublikasining «Standartlashtirish to`g`risida» Qonuni bilan qonunlashtirildi. Qonun
28 dekabr 1993-yilda qabul qilingan, 18 fevral 1994-yilda ommaviy axborot vositalarida chop etilgan va shu kundan boshlab kuchga kirgan.
Standartlashtirishning asosiy maqsadlari aniqlangan. Bu maqsadlar:
inson va atrof muhit uchun xavfsizlikni;
mamlakatimizda ishlab chiqariladigan mahsulot, jarayonlar, xizmatlarning sifatini va raqobatbardoshligini oshirishni;
o`zaro almashinuvchanlikni, mos keluvchanlikni, boyliklarni tejashni;
ishlab chiqarish texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlarining yaxshilanishini;
ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnik dasturlar va loyihalarni amalga oshirishni;
tabiiy va texnogen halokatlarni va boshqa favqulodda vaziyatlarning paydo bo`lishi ehtimolini hisobga olgan holda xalq ho`jaligi obyektlarining xavfsizligini;
iste’molchilarning ishlab chiqariladigan mahsulot to`g`risida to`liq va ishonchli axborotga ega bo`lishini;
mamlakatning mudofa qobiliyati va safarbarlik tayyorligini;
o`lchashlar birliligini ta’minlaydi.
O`zbekiston Respublikasining «Standartlashtirish to`g`risida»gi Qonunida belgilanganki, respublikada standartlashtirish bo`yicha ishlarni o`tkazish umumiy tashkiliy-texnik qoidalarini belgilovchi O`z SDT faoliyat ko`rsatadi. Bu qoidalarning o`zi O`zdavstandart tomonidan o`rnatiladi. Davarxitekturaqurilish (qurilish, qurilish industriyasi, shu jumladan loyihalash va konstruksiyalash sohasida), Davtabiatqo`mitasi (tabiiy boyliklardan foydalanish va atrof-muhitni ifloslanish va
boshqa zararli ta’sirlardan saqlash sohasida), Sog`liqni saqlash vazirligi (tibbiyotga mo`ljallangan mahsulotlar, tibbiyot texnikasi, dori-darmonlar sohasida, shuningdek, respublikada chiqariladigan va import bo`yicha keltiriladigan mahsulotda inson uchun xavfli aralashmalar borligini aniqlash masalalari bo`yicha o`zining vakolat doirasida standartlashtirish ishlarini tashkillashtirish, muvofiqlashtirish va ta’minlash ishlarini olib boradi. Respublikada qo`llaniladigan me’yoriy hujjatlar ro`yxati keltirilgan:
O`zbekiston davlat standartlari;
ma’muriy-hududiy standartlar;
xorijiy mamlakatlarning milliy standartlari.
Standartlashtirish bo`yicha me’yoriy hujjatlarga, shuningdek, standartlashtirish bo`yicha qoidalar, me’yorlar, texnik-iqtisodiy va ijtimoiy axborotlar tasniflagichlari (klassifiqatorlari) ham kiradi.
Xalqaro (davlatlararo, hududiy), xorijiy me’yoriy hujjatlar O`zdavstandart tomonidan belgilangan tartibda qo`llaniladi. Yagona va uzluksiz ta’lim davlat tizimida ta’lim davlat standartlari ishlab chiqiladi, respublika Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
Standartlashtirish bo`yicha me’yoriy hujjatlar mamlakatimiz va xorijiy fan va texnikasining zamonaviy yutuqlariga asoslanishi va xalqaro savdo uchun ortiqcha to`siqlar paydo qilmasligi lozim. Raqobatbardoshlikni ta’minlash uchun o`zuvchi (oldindan tuziladigan) standartlar yaratilishi mumkin.
Mahsulotni me’yoriy hujjatlarsiz ishlab chiqarish va xaridga qo`yish (sotish) man etiladi.
Mahsulotning aholi hayoti, sog`ligi, mulkiga xavfsizligini ta’minlaydigan me’yoriy hujjatlarning talablari mahsulotning mos keluvchanligi va o`zaro almashinuvchanligini, bularni tekshirish usullarining bir xilligini va bir xil tamg`alanishini ta’minlash uchun rioya qilinishi shart.
Standartlar va o`lchashlar birligini ta’minlash ustidan davlat nazorat idoralari, obyektlari va subyektlari, davlat nazoratini bajaruvchi davlat inspektorlarining huquqlari va ma’sulligi, shuningdek, davlat nazorati subyektlarining va bularga rahbar shaxslarning standartlashtirish to`g`risida qonunlarni buzganligi uchun javobgarliklari belgilangan.
Davlat budjetidan moliyalashtiriladigan ishlar ro`yxati belgilangan:
xalqaro, davlatlararo, hududiy me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish yoki ishlab chiqishda qatnashish;
standartlashtirishning muayyan obyektlari bo`yicha qonun hujjatlarining loyihalarini ishlab chiqish;
asos bo`luvchi tashkiliy-metodik va umumtexnikaviy me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish va ularni ishlashini ta’minlash;
texnik-iqtisodiy axborot tasniflagichlarini ishlab chiqish, bular to`g`risida rasmiy axborot tayyorlash va chop etish, shuningdek, barcha foydalanuvchilarga tarqatish;
umumdavlat ahamiyatidagi ilmiy-tadqiqot va boshqa ishlarni bajarish;
standartlarning majburiy talablariga rioya qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshirish;
me’yoriy hujjatlar davlat jamg`armasini shakllantirish va olib borish. Standartlarni, mahsulot va xizmatlar katalogini sotishdan olingan mablag`lar,
shuningdek, standartlashtirish to`g`risidagi qonunlarni buzganligi uchun jarimaga tortishdan olingan mablag`larning bir qismi moliyalash manbalari bo`lishi mumkin.
Davlat budjeti mablag`laridan moliyalashtiriladigan davlat dasturlarini ishlab chiqishda mahsulot sifatini me’yoriy ta’minlash bo`limlari nazarda tutilishi lozim.
Muvofiqlik belgisi bilan tamg`alangan mahsulot chiqaruvchi korxonalarni, shuningdek, an’anaviy texnologiya imkoniyatlaridan o`zuvchi, istiqbolga
mo`ljallangan talablar standarti bo`yicha mahsulot ishlab chiqargani uchun iqtisodiy yordam va rag`batlantirish davlat kafolati Qonunda ko`zda tutilgan.
Bozor iqtisodiyotining chuqurlashishi, O`zbekistonning Jahon savdo tashkilotiga (JST) kirishga tayyorlanishi munosabati bilan 2000-, 2003-, 2006-yillarda
«Standartlashtirish to`g`risida» Qonunga o`zgartirishlar kiritildi.
2000-yil
2-moddaning uchinchi qismidan «ro`yxatga olinadi» so`zi chiqarib tashlandi, chunki me’yoriy hujjatlarni davlat ro`yxatiga olishni faqat bir tashkilot – standartlashtirish bo`yicha milliy idora – O`zstandart Agentligi bajaradi;
3-moddaning uchinchi qismida «axborot jamg`armalari» so`zlari «tarmoq axborot jamg`armalari» ga almashtirildi (6-moddaning sakkizinchi qismidagi davlat jamg`armasi so`zlaridan farqlash uchun almashtirildi);
6-moddada:
birinchi qism 3-abzasdagi «standartlar» so`zi «davlat standartlari» so`zlariga almashtirildi, chunki O`z DSt 1.0:1998 «O`zbekiston standarlashtirish davlat tizimi. Asosiy qoidalar» da «O`zbekiston Respublikasining standartlari» nomi «O`zbekiston davlat standartlari» ga almashtirilgan;
birinchi qism quyidagi mazmundagi abzas bilan to`ldirilgan: «Ma’muriy- hududiy standartlar». «Ma’muriy-hududiy standartlashtirish» darajasi Savdodagi texnik to`siqlar bo`yicha Bitim (STTo` bo`yicha Bitim) ga muvofiq kiritildi;
modda quyidagi mazmundagi ikkinchi qism bilan to`ldirildi:
«Yagona va uzluksiz ta’lim davlat tizimida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan ta’lim standartlari ishlab chiqiladi»;
ikkinchi, uchinchi, to`rtinchi, beshinchi, oltinchi, yettinchi, sakkizinchi, to`qqizinchi va o`ninchi qismlarni uchinchi, to`rtinchi, beshinchi, oltinchi, yettinchi, sakkizinchi, to`qqizinchi, o`ninchi va o`n birinchi deb o`qish kerak;
beshinchi qism quyidagi mazmundagi jumla bilan to`ldirilgan; «Bular xalqaro savdo uchun ortiqcha to`siqlar paydo qilmasligi lozim» (STTo` bo`yicha Bitim);
sakkizinchi qism quyidagi tahrirda bayon etilgan:
«Iste’molchilarga xaridga chiqariladigan mahsulotga standartlar va ularga kiritiladigan o`zgartirishlar haq to`lamasdan O`zdavstandart idoralarida davlat ro`yxatidan o`tkazilishi lozim. O`zdavstandart idoralarida ro`yxatga olingan me’yoriy hujjatlar davlat axborot jamg`armasini tashkil etadi»;
9-modda uchinchi qism 4-abzasda “taqiqlash to`g`risida” so`zlaridan keyin “ishlab chiqarish” so`zi bilan to`ldirilgan.
2003-yil
2-modda ikkinchi qism:
2-abzasda «O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish O`zbekiston davlat markazi (O`zdavstandart)» so`zlari «Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish O`zbekiston agentligi (O`zstandart Agentligi)» so`zlari bilan almashtirildi;
3-abzasda «Davlat arxitekturaqurilishqo`m» so`zi «Davarxitektqurilish» so`zi bilan almashtirildi;
3- va 8-moddalarda:
«O`zdavstandart» va «Davarxitektqurilishqo`m» so`zlari «O`zstandart Agentligi» va «Davarxitektqurilish» so`zlariga almashtirildi;
8-moddada:
butun matnda «standartlar ustidan davlat nazorati» so`zlari «Standartlar va o`lchashlar birligini ta’minlash ustidan davlat tekshiruvi va nazorati» so`zlari bilan almashtirildi.
2006-yil
9-modda ikkinchi qismning 2-abzasida «erkin foydalanish» so`zlari
«belgilangan tartibda foydalanish» so`zlari bilan almashtirildi;
9-modda quyidagi mazmunda yozilgan beshinchi qism bilan to`ldirildi:
«Jarima solish sud tomonidan belgilanadi, xo`jalik yurituvchi subyekt o`zi yo`l qo`ygan huquq buzilishini tan olib, ixtiyoriy ravishda jarima to`lashga rozi bo`lsa, O`zbekiston Respublikasining Bosh davlat inspektori, Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar bosh davlat inspektorlari tomonidan belgilanadi»;
9-moddaning beshinchi va oltinchi qismlarini oltinchi va yettinchi qismlari deb hisoblash kerak.
|
| |
