O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
12-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
19.10.2022
530
QUYOSH FOTOELEKTRIK STANSIYALARINING ENERGETIK MANBALARI
Qodirov Alibek Hamrayevich
Urganch davlat universiteti Texnika fakulteti Fakultetlararo umumtexnika fanlari
kafedrasi o`qituvchisi
Rustamov Sarvarbek Dilshod o`g`li
Urganch davlat universiteti magistranti
Annotasiya:Mazkur maqolada muqobil energetika kelajakimiz, quyosh fotoelektrik
stansiyalarning energetik manbalari haqida tushunchalar aks ettirilgan.
Kalit so’zlar: Qayta tiklanuvchi energiya manbalari, quyosh elektr stansiyalari,
tarmoq bilan bog‘langan FES, Rezerv FES, avtonom FES, invertor, quyosh paneli.
Kirish. Hozirgi kunda neft, ko‘mir va gaz konlarining borgan sari tugab
borayotganligi global energiya falokatiga yetaklamoqda.
Buning uchun qayta
tiklanuvchi energiya manbalari va energiyani tejash kelajakda ham yaxshi yashash
uchun najot yo‘li bo‘lib, dunyo aholisining asosiy qismini omon qolishini ta’minlaydi.
Tuganmas yoki qayta tiklanadigan tabiiy resurslardan energiya olish imkoniyatiga ega
bo‘lgan qurilmalar an’anaviy xom ashyolarga qaramlikni bartaraf etadi. Qayta
tiklanuvchi energiya manbalariga butunlay o‘tish kelajakdagi
energiya tanqisligi
muammosini bartaraf etish imkonini beradi. Qayta tiklanuvchi energiya manbalarining
ikkinchi muammosi - beqarorlik. Quyosh elektr stansiyalari bulutli ob-havo sharoitida
yomon ishlaydi, kechqurungi qorong‘ulik uning salbiy tomoni hisoblanadi. Qayta
tiklanuvchi energiya manbalaridagi mazkur muammoni
faqatgina kata energiya
akkumulyatorini qurish, elektr energiyasi oz miqdorda ishlab chiqarilgan paytda,
zaxira manbadan qo‘shimcha ta’minlash orqali hal qilish mumkin. Ammo bu holda
qayta tiklanuvchi energiya manbalariga asoslangan
butun tizimning juda
qimmatlashuviga olib keladi. Shunga o‘xshagan boshqa bir qator murakkab
muammolar tufayli dunyoda qayta tiklanuvchi energiya manbalarining rivojlanishi
sekin kechmoqda. Chunki qazilma yoqilg‘ini olib yoqish hali ham oson va arzon. Qayta
tiklanuvchi
energiya sohasi kelajak fani, ertangi kunning asosiy masalasi bo‘lib
qolmoqda. Mamlakatlar iqtisodiyoti aynan shu qayta tiklanuvchi energiya
manbalaridan qanday foydalanishiga qarab rivojlanadi. Bir so‘z bilan aytganda,
istiqbolimiz aynan qayta tiklanuvchi energiya sohasi taraqqiyotiga bog‘liq. O‘zbekiston
sharoitida quyoshenergiyasidan issiqlik va elektr energiya
ishlab chiqarishda keng
ko‘lamda foydalanish mumkin. Aytish joizki, yurtimizda quyosh energiyasining texnik
salohiyati 98,6 % ni tashkil etadi. Birinchi holatda yassi konsentratsiyalashmagan
quyosh kollektorlari qo‘llaniladi.
Asosiy qism: Quyosh energiyasidan foydalanishning asosan ikki varianti bo‘yicha
farqlanadi: fizik va biologik. Fizik variantda quyosh energiyasi maxsus oynalar orqali
fokuslanib, kollektorlarga yo‘naltiriladi yoki yarim o‘tkazgichli quyosh elementlari
