O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
24-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.11.2023
ZAMONAVIY MOLIYANING MAZMUN MOHIYATI VA UNI O'RGANISHNING
OBEKTIV ZARURLIGI
Temirova Dildora
Termiz Davlat Universiteti Iqtisodiyot va turizm fakulteti
Moliya va moliyaviy texnologiyalar yo'nalishi talabasi
Annotatsiya: Moliyani ijtimoiy va iqtisodiy mohiyati davlat va boshqa davlatlar,
jismoniy va yuridik shaxslar o'rtasida pul mablag'lari shakllanadigan markazlashmagan
va markazlashgan pul mablag'larini taqsimlash, shakllantirish va ulardan foydalanish
munosabatlarida yuzaga keladigan munosabatlarga bog'liq.
Kalit so'zlar:''Zamonaviy moliya", ''noaniqlik sharoitida'', kredit, milliy daromad,
pul muomalasi.
“Zamonaviy moliya” – o‘ziga xos ilmiy-amaliy fan. Unda, afsuski, hanuzgacha
amaliyotimizda yetarli darajada ehtibor berib kelinmayotgan hamda qadriga
yetilmayotgan vaqt va noaniqlik sharoitida defitsit (kamomad) pul mablag‘larining
taqsimlanish masalalari o‘rganiladi. Bu o‘rinda, “vaqt” va “noaniqlik sharoitida” deb
nomlangan so‘z va so‘zlar birikmasiga jiddiy ehtibor berishimiz kerak.
Zamonaviy moliya ilmida bular shunchaki so‘zlar yoki so‘z birikmalari emas.
Ajablanarlisi shundaki, aynan ular shu ilmning taqdiri
va qadr-qimmatini belgilab
beradi. Aslida faqat shugina emas, balki har birimizning taqdirimiz va qadr-
qimmatimizni belgilab berishda ham vaqt va noaniqlik sharoiti hal qiluvchi
ahamiyatga ega.
Moliyani ijtimoiy va iqtisodiy mohiyati davlat va boshqa davlatlar, jismoniy va
yuridik shaxslar o'rtasida pul mablag'lari shakllanadigan markazlashmagan va
markazlashgan pul mablag'larini taqsimlash, shakllantirish
va ulardan foydalanish
munosabatlarida yuzaga keladigan munosabatlarga bog'liq.
Monetar va taqsimlovchi munosabatlarning jamiyati moliyalashtirishning
iqtisodiy mohiyatidir, bu holda ishlab chiqarish aktivlarining aylanishi mumkin emas.
Davlat mablag'larining markazlashtirilgan pul massasi harakatiga asoslangan
moliyaviy munosabatlar byudjet sohasida va davlat byudjetidan tashqari
tashkilotlarda taqsimlanadi.
Moliya nazorat va tarqatish funktsiyalarini amalga oshiradi.
Davlat daromadlarini qayta taqsimlash davlatning taqsimlovchi vazifasidir.
Asosiy daromadlar paydo bo'lganda, barcha ishtirokchilar tomonidan ishlab chiqarish
sohasidagi
ishchilarning ish haqi, byudjet tashkilotlarining daromadlariga davlat,
banklar va boshqa kredit tashkilotlari oldidagi majburiyatlarini bajarish uchun
beriladigan "milliy daromad" tushunchasi paydo bo'ladi.
Davlat aholi uchun ishlaydigan va ishlab chiqarishni rag'batlantiradigan
moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatini belgilaydi.
O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
24-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
20.11.2023
Moliyaviy resurslar pul munosabatlarining tashuvchisi hisoblanadi. Davlat va
xo'jalik yurituvchi sub'ektlar tomonidan shakllantirilgan daromadlar va jamg'armalar
mablag'lar va fondlar shakllarida qo'llaniladi.
Jamiyatning shakllanishi,
alohida-alohida mavjudligi, maqsadli ishlatilishi
moliyaviy mablag'larning o'ziga xos xususiyati hisoblanadi. Ular davlat ehtiyojlarini
qondirish uchun amortizatsiya jamg'armasi va byudjet uchun mo'ljallangan.
Moliya funktsiyalaridan biri fiskal bo'lib, uning yordamida davlat idoralari,
mudofaa, ishlab chiqarish (arxivlar,
kutubxonalar, maktablar, muzeylar, teatrlar) ni
ta'minlash uchun xo'jalik yurituvchi sub'ektlar va aholi daromadlarining bir qismi
olinadi. Demak, u moliya- ning ijtimoiy-iqtisodiy mazmuni kabi tushunchaga kiritilgan.
Davlat va turli xil moliyaviy tashkilotlar faoliyatida mablag' yig'ilib,
keyin
kreditlar sifatida qayta taqsimlanishi va kredit manbalari bo'lishi mumkin.
Kredit - bu yuridik va jismoniy shaxslarga qimmatbaho narsalarni sotib olish
uchun pul qarz berishga imkon beruvchi moliyaviy bitimdir. Bir qator turdagi kreditlar
mavjud: bank, tijorat kreditlari va kredit kartalari, uzishiga.
Kreditning kontseptsiyasi va mohiyati mamlakatning iqtisodiy tizimiga taalluqli
muammolarni hal qilishdan iborat. Bu erda, masalan, mol-mulkning ijtimoiy-iqtisodiy
mohiyati, masalan, arzon uy-joy sotib olish uchun imtiyozli kreditlarni berishda. Erkin
sarmoyani to'plash orqali dinamik ishlab chiqarish jarayoni ta'minlanadi. Bu pul
muomalasini tezlashtiradi va turli xil munosabatlarni ta'minlaydi:
investitsiya,
sug'urta, bozor munosabatlarini rivojlantirish va tartibga solishga yordam beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Yusupbekov N. R. Boshqarishning intellektual ti/.imlari va qaror qabul qilish /
N. R.Yusupbekov. - Toshkent: «O'/.bekiston milliy ensiklopediyasi» Davlat ilmiy
nashriyoti, 2015.-572 b.
2. Nazarov X. N. Robotlar va robototexnik tizimlar. Darslik. - "MAShHUR PRESS",
2019, - 236 b.
3. Angeles J. Fundamentals of Robotic Mechanical Systems Theory, Methods, and
Algorithms. -VerlagNew York, Inc., 2003. 545 p.
4. Kurfess T. Robotics and automation handbook. CRC Press LLC, 2005. —519 p.
