30326
N.A. M USLIMO V,
Sh.S. SHARIPOV, O.A. QO'YSINOV
MEHNAT TA’LIMI
0 ‘QITISH METODIKASI,
KASB TANLASHGA
YO‘LLASH
TOSHKENT - 2014
( ) ‘/
h i
;
k i s t o n
r e s p u b l i k a s i
o l i y
v a
0 ‘RTA
m a x s u s
TA’L IM V A Z IR L IG I
N.A. Muslimov, Sh.S. Sharipov,
O.A. Qo‘ysinov
MICIINAI lA’LIMI 0 ‘QITISH METODIKASI,
KASIÍ TANLASHGA YO‘LLASH
oily
va o'ria mctxxus t a ’Hm vazirligi tomonidan
’>11.! 11)0
« Mehnat la ’limi» hakalavriat ta ’Urn y o ‘nalishi
lalabalarl iicliiin darslik sifatida tavsiya etilgan
0 ‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti
Toshkent — 2014
ll()‘K: 372.864(075)
kllK: 74.263
IVl 91
Muslimov N.A.
iVl 91 Melinat ta’limi o‘qitish metodikasi, kasb tanlashga yo‘llash:
iliirsiik / N.A. Muslimov, Sh.S. Sharipov, O.A. Qo‘ysinov; 0 ‘zbekiston
Kcspnblikasi Ohy va o‘rta maxsus ta iim vazirligi. — Toshkent:
O'/.lickiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2014. — 456 b.
UO‘K: 372.864(075)
KBK: 74.263
Taqrizchilar:
P.T. Magzumov — pedagogika fanlari doktori, professor,
A.E. Parmonov — pedagogika fanlari nomzodi, dotsent,
Z. Shamsiyeva - Respublika ta iim markazi metodisti
Mazkur darslikda umumiy o'rta ta iim maktablarining 5—9-sinf
o'quvchilarini «Mehnat taiim i» fanidan metallga, yog'ochga va gazla
maga ishlov berish texnologiyalari, pazandachilik va qishloq xo'jaligi
asoslari yo'nalishlari bo'yicha o'qitish uchun pedagogika, psixologiya
va maxsus fanlardan olgan bilimlarini mujassamlashtirish bilan birga
Umlagan ixtisosliklari bo'yicha taiim -tarbiya jarayonini tashkil qilish
va amalga oshirish yo'llari bayon qilingan.
Darsiik asosan mehnat ta iim i yo'nalishi bo'yicha tahsil olayot
gan talabalarga mo'ljallangan bo'lib, shuningdek, undan professor-
o'qituvchilar va ilmiy izlanuvchilar ham foydalanishlari mumkin.
ISBN 978-9943-391-76-5
© O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2014
K IR IS H
0 ‘zbekiston
Respublikasida ta ’lim sohasida
b o ‘layotgan
o ‘zgarish lar davlatim izning istiqbolini ta ’m inlovchi asosiy o m il
lardan biri sifatida ja h o n om m asi to m o n id an e ’tiro f etilm oqda.
0 ‘z navbatida «K adrlar tayyorlash m illiy dasturi»ning qim m ati
u n d a h a r bir shaxsni jam iyat ehtiyojiga javob beruvchi kasb egasi
qilib tarbiyalashga asosiy e ’tibor qaratilganligi b ilan belgilanadi.
U shbu asosda
0‘quvchilarni ijodkorlik faoliyatiga tayyorlash ish
larin in g sam arali yo‘lga qo‘yilishi ta ’lim islohotlari muvaffaqi-
y atini t a ’m inlovchi m u h im om il vazifasini o ‘taydi.
Ta’lim islohotlarining hozirgi bosqichida erk in fikrlovchi
shaxsni tarbiyalash m uam m osi alohida dolzarblik kasb etm oqda.
Bu boradagi m illiy ta ’lim m o d elining asosiy g‘oyasi va m azm uni
«Ta’lim to ‘g‘risida»gi Q onun h am d a «K adrlar tayyorlash m illiy
d asturi»da o ‘z ifodasini topgan.
R cspublikam izda um um iy o ‘rta ta ’lim m uassasalari oldiga
cio‘yilgan o‘quvchilanii xalq xo‘jalig in in g tu rli sohalarida sam ara
li inclinai qilishga, kash-huiiarlarni ongli ravishda tanlashga tay
yorlash ho‘yiclia ijlinioiy buyurtm asini bajarishda m eh n at ta ’lim i
()‘(lilnvchisiuing roli bc(|iyosdir. Davlat aham iyatiga m olik ushbu
Vü/ilaiii bajarisli iirlnm m ehnat ta ’lim i o‘qituvchisidan um um -
m chiiai hilim , ko'nikm a va m alakalarini, kasbiy kom petensi-
Viiliiini l.ik()milla:.hlirishni h am da d in a m ik ravishda rivojlanib
horiivolr.an |)cda}’,o)’ik jarayon talablari darajasida pedagogika,
liMxolof'.iya, m ciodika Ihiilari y utuqlari, zam onaviy texnika va
il
)',‘01 U‘xiiol())',iyalar, ishlab chiqarish va bozor iqtisodiyoti m u-
iiosahailai i l)o‘yicha m ukam m al bilim h a m d a ko‘n ik m alarn i
cf'.íillasliiii la(|a/o eladi. Shu m unosabat b ilan, m eh n at ta ’lim i
()‘(|iliivc'hisiiiiiig bilim , ko‘n ik m a h am d a m alak alari ko‘lam i va
Mlaii, lining la ’lim -larbiya jarayo n in i u m u m iy o 'r ta ta ’lim D TS
lalahlari asosida tashkil etish va o 'tk azish bo 'y ich a erishgan yu-
lii(|lari va yo‘l qo‘ygan kam chiliklari, kasbiy m ah o rati va shu kabi
iiK'hnal faoliyatiga oid m urakkab va k o 'p q irrali faoliyatini ta -
koniillashlirish jaray o n in ing did ak tik sh art-sh aro itlarin i aniqlash,
lia/,oral m aqsadiga muvofiq ravishda u n in g shakl, tur, usul va
vosilalarini optim al tan lash asosida nazorat o 'tk az ish m eto d ik a
si ni ishlab chiqish, u n ing m az m u n in i boyitish, bu sohada m am -
lakalim lz m iqyosida am alga oshirilayotgan tash k iliy ish larn in g
ta h lili bu borada am alga oshirilayotgan b archa tad b irlarn i ilm iy-
uslubiy asosda tashkil etilishini talab qilm oqda.
M azkur darslik ta ’lim tizim i to ‘g‘risida bo‘lajak m eh n at ta ’lim i
o‘qituvchilariga m eh nat ta ’lim i jarayoni b o ‘yicha tu sh un ch a berish
orqali yosh avlodni tarbiyalash, shaxsni kam ol toptirish, e ’tiqod
va m aslaklarini shakllantirish, m a’naviy-axloqiy yuksaltirish j a
rayoniga olib kiradi.
«M ehnat ta ’lim i
0‘qitish m etodikasi, kasb tanlashga yo‘llash»
bo‘yicha darslik fanning d asturiga muvofiq, pedagogika oliy
ta ’lim m uassasalarining m ehnat ta ’lim i yo‘nalishi talabalariga
m o ‘ljallab yozilgan.
D arslikda um um iy o ‘rta ta ’lim m ak tab larin ing 5—9 -sin f o ‘quv-
, chilari u ch u n m ehnat ta ’lim in in g m aqsadi va vazifalari, D avlat
ta ’lim i stan d artlari m azm u n i va tam oy illarin in g uzluksiz holati
yoritilgan. U m um iy ta ’lim m aktablarida asos qilib tan lan g an
«Texnologiya va dizayn», «Servis xizm ati» va «Q ishloq xo‘jaligi
asoslari» yo‘nalishlari ishlab chiqarish bilan uyg‘un lash tirilg an
holatda o ‘z aksini topgan.
D arslikda m eh nat ta ’lim i o ‘qitish m etodikasi, kasb ta n la sh
ga yo‘llash fanining m aqsad va vazifalari, tarixiy taraqqiyoti
m etodologik asoslari h am da ilm iy-tadqiqot m etodlari kabi m asa
lalar dastlabki boblarda yoritilgan. Shuningdek, darslikning asosiy
m azm u nini fann ing didaktik asoslari, fanni o ‘qitish m etodikasi,
rejalashtiruvchi hujjatlar, o ‘qituvchining darsga h am da o ‘quv yili
ga tayyorgarlik m asalalari va kurs ishi ham d a bitiruv ishlarini b a
jarish m etodikasi kabi m asalalar tash k il etadi. 0 ‘quvchilarni kasb
tanlashga yo‘naltirish m asalalari alohida m avzular ko‘rin ishida
berilgan.
| 