Pardayeva gulmira abdunazarovna yaxyayev sobir jumakulovich latexga kirish

91 
Masalan: 
 
Bu yerda yozuvlar shriftini aniqlashda birinchi bo‘limda ko‘rib o‘tgan 
buyruqlardan foydalandik. Yuqoridagi misolda Qalinroq yozuvini oldin yozgan 
bo‘lsakda kordinatasi keyingi yozuvdan so‘ng yozilishi haqida malumot bergani 
sababli, bu yozuv Oddiy yozuvidan keyin yozildi. Biz chizayotgan rasmlar 
sahifaning chap tomonidan chiziladi. Agar biz rasmni sahifaning o‘ng tomonidan 
chizmoqchi bo‘lsak flushright tanasidan foydalanishimiz mumkin. Markazdan 
chizish uchun esa center tanasidan foydalanish mumkin. Rasm chizishda ham 
yozuv va matematik formulalar yozishda bo‘lgani kabi ichma-ich tanalarni 
ishlatish mumkin. Masalan center tanasini picture tanasi ichiga joylashtirish va 
teskarisi kabi. 
Kesmalar Texda kesmalar \line buyrug‘i orqali hosil qilinadi. Bu buyruq 
ham xuddi \vector buyrug‘i kabi kordinataga nisbatan simmetriklikni va chiziq 
uzunligini aniqlash orqali hosil qilinadi. Masalan: 
Bu yerda 100 x 50 rasm chiziladigan soha (60,50) rasm kordinatasini 
bildiradi. \line buyrug‘idagi (1,-2) esa “burchak koeftisienti”ni bildiradi. Burchak 
koeftisientini qiyalik burchagi sifatida tushunish mumkin. Agar qiyalik burchagi 
(0,1) bo‘lsa gorizontal chiziq, agar (1,0) bo‘lsa vertikal chiziq hosil bo‘ladi. 
Aylana, doira va ovallar Aylana \circle buyrug‘i yordamida chiziladi. Doira chizish 
uchun esa \circle* buyrug‘idan foydalanish mumkin. Bunda doira ichi qora rang 
bilan bo‘yaladi. Aylana va doira chizish uchun uning diametrini aniqlash kifoya. 

92 
Masalan: 
Bunda aylana kordinatasi aylana markazidan hisoblanadi. Oval (qirralari 
o‘tkir bo‘lmagan to‘rtburchak) chizish uchun \oval buyrug‘idan foydalaniladi. Bu 
buyruqga parametr sifatida gorizontal va vertikal uzunliklari aniqlanadi. Kordinata 
oval markazidan belgilanadi.Masalan: 
Kiritish majburiy bo‘lmagan parametrlardan biri bu ovalning bir qismini 
o‘chirishdir. To‘liq bo‘lmagan oval chizish uchun \oval buyrug‘i parametriga yana 
bir parametrni qo‘shish kerak bo‘ladi. Bu parametr orqali ovalning bir qismini olib 
tashlash mumkin. Bu parametrlar quyidagi to‘rtta harf bilan ifodalanadi. 
t yuqori yarmi
b pastki yarmi
r o‘ng yarmi
l chap yarmi
Bu to‘rtta harfni nafaqat yakka balki birdaniga ham kiritish mumkin. 
Masalan 
tr 
yuqori 
o‘ng 
burchakni 
bildiradi. Misol: 

93 
Qo‘shimcha imkoniyatlari Ayrim hollarda rasm chizishda bir necha 
obyektlardan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Bunday hollarda \put buyrug‘idan 
foydalanib bo‘lmaydi. Lekin \put buyrug‘i orqali hosil qilingan obyektni \multiput 
buyrug‘idan foydalanib o‘zgartirish kiritish mumkin. Bu buyruq ko‘rinishi 
quyidagicha 
Bu yerda x va y natijaviy obyekt kordinatasi(xuddi \put dagi kabi) , ∆x va ∆y 
esa ko‘rsatilgan obyektning gorizontal va vertikal siljish kordinatalari , n – 
obyektlar soni , obyekt – tanlangan obyekt.Masalan: 
Bu yerda foydalanilgan % (foiz) belgisi yangi qator tashkil etish uchun 
xizmat qiladi.Bunda yetarlicha bo‘sh joy qoldirish orqali qatorlar mosligi 
ta’minlanadi.Boshqa hollarda bu belgi izoh vazifasini bajaradi. Endi \multiput 
buyrug‘i yordamida yaratilgan yana bir rasmni ko‘raylik. 
Bu misolda gorizontal qiya va vertikal tik chiziqlardan foydalanib 
yuqoridagi rasm hosil qilindi. Endi \put buyrug‘iga qaytamiz.U orqali quyidagi 
rasmni chizamiz. Bir qarashda bu rasmni chizish murakkabdek tuyuladi. Lekin bu 
rasmni oddiy \put buyrug‘i orqali ham chizish mumkin. Buning uchun ma’lum 
tartibga rioya qilish kerak xolos. 

Download 5,37 Mb.