|
Kislorod-konverter jarayoni
|
| bet | 3/5 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 1,59 Mb. | | #253690 |
Bog'liq Pechlar haqidaKislorod-konverter jarayoni — konverterlaraa suyuq choʻyanga texnik jihatdan toza kislorod yuborib, poʻlat ishlab chiqarish jarayoni; konverterda ishlab chiqarish usullaridan biri. Sanoatda birinchi marta 1952-yilda Avstriyada sinab koʻrilgan. K.-k. j.da qayta ishlanadigan oddiy marten choʻyanidan, baʼzan tarkibida fosfor koʻp boʻlgan, marganetsi yoki vanadiysi koʻp boʻlgan choʻyandan foydalaniladi. Konverterga suyuq choʻyandan tashqari 20—0% temir-tersak, ohak, boksit, shpat, kamdan-kam temir rudasi solinadi.
Suyuq choʻyan solingan konverterga 1—1,6 MPa bosim ostida boʻgʻzi orqali yuqoridan kislorod beriladi. Bunda, odatda suv bilan sovitiladigan furmadan foydalaniladi. Kislorod berish 12—20 min., eritish sikli esa 30—45 min. davom etadi. Choʻyandagi qoʻshilmalar (uglerod, kremniy, marganets va boshqalar) ning kislorod bilan oksidlanishi natijasida choʻyan poʻlatga aylanadi va oʻzidan issiqlik ajratadi. Natijada metall suyuq holatda qoladi. Poʻlatni oksidsizlantirish yoʻli bilan poʻlatdagi ortiqcha kislorod kamaytiriladi. Bunda oksidsizlantirgich sifatida kremniy, marganets, alyuminiy, shuningdek, kalsiy, seriy, titan, magniy, koʻzgu choʻyanidan foydalaniladi. Oksidsizlantirish mahsulotlari shlakka aylanadi va undagi zararli qoʻshilmalar (oltingugurt va fosfor) yuqotiladi. Kislorod-konverter jarayoni konverter tubida joylashgan furma orqali suyuq choʻyanga havo berish turi ham bor. Bunda tutun kam chiqadi, yarokli poʻlatlar koʻproq ajraladi, ishlab chiqarishning tezlashish imkoni katta boʻladi. Biroq, qoʻshilmalar shlakka sekin aylanadi, poʻlat tarkibida vodorod koʻproq boʻladi. 100—350 t suyuq choʻyan solinadigan kislorod konverterlari bor. K.-k. j. marten pechlaridagiga nisbatan tez oʻtadi. Barcha boshqaruv EHM da bajariladi. Sanoati rivojlangan mamlakatlarda ishlab chiqariladigan poʻlatning 70% dan ortigʻi K.-k. j. bilan eritib olinadi. Qaytarilish jarayonining davomiyligi misdagi kislorod miqdoriga bog’liq va 2,5–3 soat mobaynida boradi.
Olovli tozalash ayrim hollarda statsionar yallig’ qaytaruvchi eritish pechlarida ham o’tkaziladi. Faqat bu yallig’ qaytaruvchi eritish pechlarining o’lchamlari kichikroq bo’lib, yoqilg’i yondirish uchun forkamerali va yon tomonlari tuynuklidir. Pech uzluksiz emas, vaqti-vaqti bilan davriy tartibda ishlaydi. Odatda, bir sutkada bitta tozalash jarayoni o’tkaziladi. Pechning ishlab chiqarish unumdorligi uning eritish hajmiga bog’liqdir va 50 – 400 t ni tashkil qiladi. Odatda, zamonaviy pechlarning hajmi 100–250 t bo’ladi. Yoqilg’ining sarfi (misning og’irligiga nisbatan), %: mazut 7,9; ko’mir 12,3 atrofida bo’ladi.
Statsionar yallig’ qaytaruvchi eritish pechida issiqlik taqsimlanishi quyidagicha:
- pech haroratini o’z me’yorida ushlab turish uchun 41,9– 46,9 %;
- bug’olish uchun qozon-sovutkich agregatiga 36,6 – 40,2 %;
- turli yo’qotish va boshqa yaroqsiz mahsulotlar uchun 21,5–14,4 %.
Tozalangan misning jarayon mahsulotlari bo’yicha taqsimlanishi quyidagicha:
yaroqli mis anodlar tarkibiga 97,0 % o’tadi;
turli yaroqsiz mahsulotlarga 0,45 %;
skrapga 1,16 %;
toshqolga 1,14 %;
gaz va turli uchirmalarga 0,25 % mis o’tishi mumkin.
Tozalangan misni 7.2-rasmda ko’rsatilganidek, aylanuvchi gorizontal mashinalardagi qoliplarga suyuq holda anodlar quyiladi.
|
| |
