“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-33, Issue-3, May-2023
57
TOGʻ SHAROITIDA HARAKAT XAVFSIZLIGINI TA’MINLASHDA YO‘L-
TRANSPORT HODISALARIGA TA’SIR QILUVCHI OMILLAR TAHLILI
Yusupov A.R. t.f.n. dosent,
Toshkent davlat transport universiteti
Annotasiya. Ushbu maqolada tog‘ sharoitida harakat xavfsizligini ta’minlashda
yo‘l-transport hodisalariga ta’sir qiluvchi omillar tahlil qilingan.
Kalit so‘zlar: tog‘li xudud, yo‘l-transport xodisasi, yo‘lovchi, harakat xavfsizligi,
qiyalik, avtomobil, xaydovchi, haydash tezligi.
Kirish: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyov raisligida 2022
yilning 11 fevral kuni bo‘lib o‘tgan “Yo‘llarda inson xavfsizligini ta’minlash chora-
tadbirlari” yuzasidan videoselektr yig‘ilishida yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash
sohasidagi mavjud muammolar va ularning yechimlari to‘g‘risida
aniq vazifalar
belgilab berildi. Yo‘llarda inson xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha belgilab berilgan
ustivor vazifalar qatorida yo‘l-transport hodisalarining
soni hamda ularda halok
bo‘layotgan va tan jarohati olayotgan insonlar sonini kamaytirish choralarini ko‘rish
zarurligi alohida ta’kidlab o‘tildi.
Bugungi kunda respublikamiz hududidan o‘tgan xalqaro ahamiyatga ega bo‘lgan
A-373 “Toshkent-O‘sh” avtomobil yo‘lining “Qamchiq” dovon qismida hamda M-
39 “Toshkent-Termiz avtomobil yo‘lining “Tahtaqoracha” va “Oqrabod” dovon
qismlarida sodir bo‘layotgan yo‘l-transport hodisalarining
sonini oshishi
kuzatilmoqda.
Tog‘li sharoitda avtomobilni haydashda haydovchi har doim harakatning katta
murakkabligi va yo‘l harakati qoidalarining eng kichik buzilishiga olib kelishi mumkin
bo‘lgan og‘ir oqibatlar haqida eslashi kerak.
Tog‘li hududlardagi yo‘llar ko‘p sonli cho‘qqilar va pastliklar, ko‘rish imkoniyati
juda cheklangan bo‘lgan o‘zgaruvchan yo‘nalishlarda
kichik radiusli keskin
burilishlar,
shuningdek, tosh yoki loyqa qoplamali tor yo‘l bilan tavsiflanadi. Tog‘
yo‘llarining bir tomonida tikqoyalar, ikkinchi tomonida jarliklar joylashadi.
Tog‘li relef, shuningdek, harorat va atmosfera hodisalarining keskin o‘zgarishi
bilan ajralib turadi, bu ko‘pincha uzoq vaqt qalin tuman va muzli yo‘llarga olib keladi.
Shuning uchun, tog‘li sharoitda avtomobilni haydashda haydovchi alohida
qoidalarga e’tibor berishi zarurdir.
Ko‘rish masofasining ta’siri tog‘li sharoitda yo‘l
harakati xavfsizligini
ta’minlashning muhim omillaridan biridir. Ko‘pincha baxtsiz hodisalar ko‘rish
masofasi 300 m dan kam bo‘lganda, noto‘g‘ri tanlangan haydash tezligi tufayli sodir
bo‘ladi. Ularning sonini quyidagi formula bo‘yicha hisoblash mumkin:
