Interaktivlik, shartlar va o‘zgaruvchilar
bilan ishlash.
Ma’rufjonov A, Ne’matov X, Sheraliyev M.
1.Interaktivlik nima?
2.Shartlar va o‘zgaruvchilar bilan
ishlash.
Reja:
Interaktiv - bu nima?
Soʻzning ingliz tilidan tarjimasi “oʻzaro taʼsir” kabi eshitiladi. Ya'ni, interaktivlik tizimning
xususiyati, to'g'rirog'i uning o'zaro ta'sir qilish qobiliyatidir. Agar biron-bir ob'ekt boshqa
ob'ektning harakatlariga real vaqt rejimida javob bera olsa, bu yerda va hozir, u interaktivdir.
Interaktivlik qayerda ishlatiladi
Inson hayotining turli jabhalarida bunday texnologiyalardan foydalaniladi, ular
jamiyat taraqqiyoti bilan tobora kuchayib bormoqda. Hozirda interaktivlik
informatika, dasturlash, telekommunikatsiya, sotsiologiya, ta’lim va dizayn
sohalarida talabga ega.
Axborot tizimlari
Tashqi harakatlarga eng qisqa vaqt ichida ma'lum bir qaror bilan javob berishga qodir bo'lgan
har qanday tizim foydalanuvchi nazarida afzalroq bo'ladi. Shunday qilib, SMS yuborish
qobiliyati yoki televizorga jonli qo'ng'iroq qilish hali interaktiv emas. Ammo agar sizning va har
qanday kiruvchi xabar darhol qayta ishlansa va natija, masalan, televizor ekranida
so'rovnomadagi qiymatlarni o'zgartirsa, unda bu tizim onlayn ishlaydi.
Dasturlash
Dasturlashda interaktivlik animatsiya yaratishda yaqqol namoyon boʻladi. Bu yerda harakat
foydalanuvchi bosgandan boshlanishi mumkin. Ushbu effekt ko'pincha taqdimotlar va ta'lim
texnikalarida qo'llaniladi. Interaktivlikning yanada murakkab darajasi foydalanuvchi
harakatlanayotganda animatsiya ob'ektining parametrlari va xususiyatlarini o'zgartirishi mumkin.
Aloqa
Interfaol muloqot - real vaqt rejimida bir-biridan ancha uzoqda boʻlgan holda suhbatni amalga oshirish
qobiliyati. Endi ko'plab dasturlar va ilovalar odamlarga tez va konstruktiv muloqot qilishda yordam
beradi (Skype, ICQ va boshqalar). Bu insoniyat ijtimoiy taraqqiyotidagi katta yutuqdir. Axir, bu muloqot
usuli nafaqat turli qit'alar vakillari o'rtasida onlayn ishbilarmonlik muzokaralarini olib borish imkonini
beradi, balki aholining turli qatlamlarini (o'smirlar, nogironlar va boshqalar) ijtimoiy moslashish
imkoniyatini beradi.
Shartlar va o'zgaruvchilar bilan ishlash, ko'p qismlarda dasturlashda asosiy qismni
tashkil etadi. Shartlar, dasturlashda qo'llaniladigan ifodalardir, va o'zgaruvchilar esa
dastur davomida o'zgaruvchan ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. Shuningdek,
shartlar bilan ishlangan holda, dasturda belgilangan shartlarga bog'liq ravishda
harakat qilish mumkin.
Mana bir qancha oddiy misollar Python tilida:
Bu dasturda, bir nechta o'zgaruvchilar aniqlanadi, ularga qiymatlar beriladi va ulardan foydalaniladi natijalar chiqariladi.
Shu tarzda, shartlar va o'zgaruvchilar bilan ishlash, dastur tuzishda asosiy qismlardan birini tashkil etadi. Har bir dastur
turi (masalan, Python, JavaScript, Java, C++) o'z sintaksisiga ega bo'lsa-da, asosiy printsiplar ko'p xil emas. Agar boshqa
til yoki muhitda dastur tuzmoqchi bo'lsangiz, uning dokumentatsiyasiga murojaat qiling.
Shartla
r
(conditional statements) va o'zgaruvchilar (variables) dasturlashda keng qo'llaniladigan asosiy konseptlardir. Bu konseptlar
dastur davomida ma'lumotlarni boshqarish, shartlarni tekshirish, va dasturning boshqa funksiyalarini bajarish uchun ishlatiladi. Quyidagi
qismlarda shartlar va o'zgaruvchilar haqida ko'proq ma'lumot beraman:
O'zgaruvchilar (Variables):
O'zgaruvchi, dastur ichidagi ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. O'zgaruvchilarni aniqlash va ularni o'rnating, ularni boshqarish va
ularga yangi qiymatlar bermoq mumkin. Misol:
Shartlar (Conditional Statements):
Shartlar, dasturda belgilangan sharoitlarga bog'liq ravishda harakat qilishni
ta'minlaydi. Quyidagi misol shartning oddiy shaklini ko'rsatadi:
Shartlar Tuzilishi:
Shartlar odatda quyidagi operatorlar orqali bajariladi:
●
==
: Tengmi
●
!=
: Teng emas
●
<
: Kichik
●
>
: Katta
●
<=
: Kichik yoki teng
●
>=
: Katta yoki teng
Bu misollar o'zgaruvchilar va shartlar bilan dasturlashda odatiy bo'lgan amallarni ko'rsatadi. Har bir dastur tili
o'z sintaksisiga ega bo'lsa-da, shartlar va o'zgaruvchilar umumiy mantiqiy qarorlarni olish va dasturning
boshqa qismlari bilan o'zaro bog'liqlikni boshqarish uchun asosiy vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi.
| 