|
Психик ва жисмоний ривожланишда нуқсонга эга бўлган болалар диагностикаси курсинин мақсади ва вазифалари
|
| bet | 1/2 | | Sana | 09.12.2023 | | Hajmi | 61,5 Kb. | | #114343 |
Bog'liq RIVOJLANISHDA NUQSONI BOR BOLALAR TASNIFI
RIVOJLANISHDA NUQSONI BOR BOLALAR TASNIFI
REJA:
1. Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi kursining vazifalari.
2. Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi kursining ahamiyati va mazmuni.
3. Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalaro diagnostikasi kursining boshqa fanlar bilan aloqasi.
4. Aqli zaiflik tushunchasi va etialogiyasi, uning darajalari.
Tayanch iboralar: (Endogen, ekzogen, genetik, etialogiya, oligofreniya)
Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi kursi maxsus fan bo`lib, bolalarning rivojlanishdagi nuqsonlarni erta aniqlash, boshqa unga o`xshash holatlardan farqlashga, diagnozini aniqlashga, tegishli maxsus muassasalarga yuborishga va u yerda o`zlariga mos taalluqli korreksiyalarga yo`naltirilgan o`quv-tarbiyaviy ishlarni amalga oshirishga imkon beradi.
Rivojlanishda nuqsoni bo`lgan bolalarni iloji boricha erta aniqlash va tegishli maxsus muassasalarga yuborishning zarurligi shundaki, umumta`lim maktablarida rivojlanishda turli nuqsonlari bo`lgan bolalarning ko`pchiligi o`qiydilar va ushbu maktab dasturini o`zlashtirishga qiynaladilar, o`zlashtirib olmaydilar.
Tegishli organlar va defektologlarning vazifalari shundan iboratki, bolalar o`zlarining aqliy, bilim imkoniyatlariga va hissiy-idoraviy doiralarining xususiyatlariga mos sharoitda ta`lim olishlari, tarbiyalanishlariga imkoniyat yaratib berishlari lozim. «Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi» kursining vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Aqli zaif bolalar uchun maxsus muassasalarni komplektlash tizimining nazariy asoslarini yoritib berish.
2. Rivojlanishda nuqsoni bo`lgan maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarni psixolog-pedagogik diagnostika metodlarini amalda qo`llash bo`yicha bilim va ko`nikmalar bilan qurollantirish.
3. Aqli zaif bolalarni maxsus muassasalarga saralash ishlarni olib borish bo`yicha amaliy malakalarni shakllantirish.
Kursning mazmuniga bolalarning rivojlanishdagi nuqsonlarni diagnostika qilish, bolalarni maxsus muassasalarga saralash prinsiplari, klinik-psixologik-pedagogik diagnostika (yoki tekshirish) metodlari, tibbiy pedagogik komissiya ishini tashkil qilish masalalari va maslahatlar berish va shu kabi komissiyalarda turli metodikalardan foydalanish kiradi. Bundan tashqari, aqliy zaiflikni o`xshash holatlardan, ayniqsa PRS dan, hamda nuqsonli rivojlanishi ta`lim-tarbiya jarayonida korreksiyalashning ba`zi usullari ko`rib chiqiladi. Mazkur kurs boshqa o`xshash fanlardan: oligofreniya klinikasi bilan bog`liqdir. Bu boladagi nuqson tuzilishni, rivojlanishdan orqada qolish sabablarini aniqlashga, to`g`ri diagnoz qo`yishiga imkon beradi.
«Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi» kursi oligofrenopedagogika fani bilan ham bog`liqdir. Oligofrenopedagogika nuqson tizimini e`tiborga olish asosida bolalarga ta`lim-tarbiya berish jarayonida ularning tipologik, individual xususiyatlarini ko`rib chiqib korreksiyalashning samarali usullarini tanlashga yordam beradi. Logopediya fani bolaning nutqidagi nuqsonlarini aniqlash, logopedik tekshirishni amalga oshirish imkonini beradi.
«Psixik va jismoniy rivojlanishda nuqsonga ega bo`lgan bolalar diagnostikasi» kursi aqli zaiflikni aniqlash, uni boshqa o`xshash holatlardan farqlash imkonini beradi, bu esa nazariy jihatdangina emas, balki muhim amaliy ahamiyatga ham ega. Shuning uchun aqli zaiflikni to`g`ri tushunish nazariy va amaliy ahamiyatga ega.
Nazariy ahamiyati shundaki bolaning rivojlanishidagi nuqsonlarning jiddiy klinik-psixologik belgilarni ajratishga va uning mohiyati va sabablarini yanada chuqurroq tushunishga imkon beradi. Aqli zaif deganda bosh miyaning organik jihatdan jarohatlanishi natijasida psixik, birinchi navbatda intellektual rivojlanishning turg`un pasayishi tushuniladi. Aqli zaif bolalar umumta`lim maktablarida o`qishga qodir bo`lmaydilar. Og`ir darajadagi aqli zaif bolalar maktabda bilim va ko`nikmalarni o`zlashtirib ololmaydilar.
Aqli zaiflikning kliniko-psixologik ko`rinishida yetakchi nuqson bilish faoliyatining rivojlanmay qolganligidir. Bilish faoliyatining pasayganligi fikrlash operatsiyalarning, psixik jarayonlarning sur`ati, harakatchanligining buzilishi, diqqat, xotira va bir qator po`stloq funksiyalarning rivojlanmay qolganligida namoyon bo`ladi. Aqli zaiflikning etiologiyasi turlichadir.
Aqli zaiflik homilaning ona qornida tug`ilishda yoki ilk rivojlanish davrida markaziy nerv tiziminingsining genetik buzilishlari, travmalar, asfiksiya, infeksiyalar, intoksikatsiyalar oqibatida kelib chiqadi. Aqli zaiflikning asosiy shakllarini klinik tavsifi jarohatning patogenezi, salbiy ta`sirning vaqti bilan chambarchas bog`liqdir.
Ontogenezning ilk bosqichlarida markaziy nerv tizimining sistemasining jarohatlanishida (1,5-2 yoshgacha) birinchi navbatda po`stloq tizimining shakllanishiga zarar yetadi. Jarohatlanishning morfologik ko`rinishda va psixik nuqsonning klinik namoyon bo`lishida rivojlanmay qolish ustun bo`ladi. Bunday hollarda oligofreniyalarning turli variantlari haqida gapirish mumkin.
Kattaroq yoshda, ya`ni bosh miyaning po`stloq tizimining nisbatan yetilganroq davrida yuz bergan salbiy ta`sir natijasidagi nerv tizimining morfologik va klinik ko`rinishda demensiyaning turli ko`rinishlari ustunlik qiladi. «Oligofreniya» terminining klinik ko`rinishi quyidagilar bilan harakterlanadigan holatlarni nazarda tutadi:
1. Psixik rivojlanmay qolganlikning turg`un harakterdaligi;
2. Intellektual nuqson tuzilishda mavhum tafakkurning zaifligini
ustunligi;
3. Progrediyentlikning yo`qligi.
|
| |
