|
Tekshirishning fizikaviy va fizik - kimyoviy usullari
|
| bet | 2/3 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 1,32 Mb. | | #115491 |
Bog'liq EldorjonTekshirishning fizikaviy va fizik - kimyoviy usullari.
Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini tekshirishning bu usullari mahsulotning solishtirma og’irligini, yopishqoqligini, erish, qotish, va qaynash haroratini, optik xususiyatlarini aniqlashdan iboratdir. Mahsulotning solishtirma og’irligi va zichligini ariometr, piknometr va gidrostatik tarozilar yordamida o’lchash mumkin. Ularning solishtirma og’irligi asosida ma'lum darajada kimyoviy tarkibi va sifati haqida so’z yuritish mumkin.
Yog’larning erish va qotish harorati asosida ularning tabiatini, tozaligini va ma'lum darajada uning tarkibida qanday yog’ kislotalari borligi haqida ma'lumotga ega bo’lish mumkin.
Yog’larning erish va qotish harorati yog’ning qattiq holatdan suyuq holatga yoki suyuq holatdan qattiq holatga o’tish paytidagi haroratini termometr bilan o’lchash natijasida aniqlanadi.
Oziq-ovqat mahsulotlarining optik xususiyatlari esa polyarimetriya, refraktometriya, fotokalorimetriya, lyuminesseit hamda xromotografiya usullari yordamida aniqlanadi. Polyarimetriya usuli ba'zi optik faol moddalar eritmalarining nur tebranishlari yo’nalishlarini o’zgartirish qobiliyatiga asoslangan. Masalan, bu usul bilan saxarometr asbobi yordamida shakar eritmalari tarkibidagi saxarozaning foiz miqdorini va ularning tarkibida qanday shakar moddalari turi borligini aniqlash mumkin.
Refraktometriya usuli bilan oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida yog’ning, suvning, spirtning, qandning va boshqa quruq moddalarning foiz miqdorini aniqlash mumkin. Refraktometriya usuli nurning bir muhitdan ikkinchi bir muhitga o’tish paytida uning yo’nalishining o’zgarishiga yoki nurning sindirish ko’rsatkichi koeffitsientlarini aniqlashga asoslangandir.
Tekshirishning kimyoviy usullari.
Bu usul yordami bilan oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida uchraydigan va ularning sifat ko’rsatkichlarini belgilaydigan moddalarning miqdori aniqlanadi. Bu ular asosida esa oziq-ovqat mahsulotlarini saqlaganda va tashiganda bo’ladigan o’zgarishlarni bilish mumkin. Mahsulotlarning sifatini belgilaydigan kimyoviy ko’rsatkichlarning aniqlash usullari maxsus standartlarda ko’rsatilgan bo’ladi. Masalan, 21094-75 nomerli davlat standarti bilan non va non-bulka mahsulotlari tarkibidagi suvning miqdori aniqlanadi. 5476-80 nomerli davlat standarti bilan esa o’simlik moylarining kislotaligini aniqlash mumkin. Ma'lumki, ko’pincha oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida suvning miqdori asosiy ko’rsatkichlardan biri hisoblanadi. Mahsulot tarkibidagi suv miqdori asosan o’sha mahsulotni 105°C haroratda uning doimiy og’irligiga yetguncha quritish yo’li bilan aniqlanadi. Mahsulot tarkibidagi kul miqdorini aniqlash uchun mahsulotning aniq bir miqdori yuqori ma'lum bir haroratda mufel pechlarida kuydiriladi. Qandlarning miqdorini aniqlash esa ularning miqdori sharoitida og’ir metallar tuzlari bilan oksidlanishiga asoslangan.
Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi osh tuzini aniqlash Mor usuli bilan olib boriladi. Bunda mahsulotning suvdagi eritmasi tarkibidagi xlor konlari kumush nitrat tuzining ma'lum normallikdagi eritmasi bilan cho’kmaga tushiriladi.
Eritmani neytrallash uchun ketgan azot kislotali kumush eritmasi miqdoriga qarab mahsulot tarkibidagi tuz miqdori aniqlanadi. Yo’glarning miqdori Sokslet usuli bilan aniqlanadi. Bu usul yog’larning organik erituvchilarda (atseton, efir, spirt, benzin, kerosin) yaxshi eruvchanlik xususiyatiga asoslangandir. Mahsulot tarkibidagi kislotalarni aniqlash esa oziq-ovqat mahsulotlari eritmasi yoki ulardan ajratib olingan suvni 0,1 normalli iikor eritmasi bilan titrlash usuliga asoslangan.
|
| |
