|
«Qalmoqqir» kon boshqarmasi Faoliyat turi
|
| bet | 2/5 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 4,35 Mb. | | #228774 |
Bog'liq хисоботKon tarixi
Karyer qurilishi 1954-yilda boshlanib, 1959-yil 1-iyulda Qalmoqqir konining birinchi navbatini ishga tushirish to‘g‘risida dalolatnoma imzolangan. O'sha vaqtdan boshlab uni muntazam ravishda o'rganish va ekspluatatsiya qilish ishlari olib borildi. Konni dastlabki oʻzlashtirish loyihasi Leningradning “Gipruda” instituti tomonidan tuzilgan, soʻngra Qalmoqqir konining loyihasi Moskva “Giprosvetmet” institutiga topshirilgan va 1960-yilda institut kengaytirish loyihasini ishlab chiqqan. O‘tgan yillar davomida institut tomonidan konni o‘zlashtirish loyihasi vaqti-vaqti bilan tuzatilib borildi.
O'sha paytda yuk tashish uskunasi sifatida Ural og'ir mashinasozlik zavodining cho’mich hajmi uch kub bo’lgan SE 3 ekskavatorlaridan, ag’darmalarga jinslarni tashishda esa yuk ko’tarish qobiliyati uch tonnadan o'n tonnagacha bo’lgan avtomobillaridan foydalanilgan. 1962-yilda Nakpaysay ag’darmalarining pastki pog’onalarida to'rtta va yuqori pog’onasida bitta ag’darma tupigi ekspluatatsiyada bo’lgan. Karyerda kon ishlari ikkita kon uchastkasida amalga oshirilardi. Konda 1963-yildan boshlab EKG-8 qoyali ekskavatorlari ishlagan, ruda va jins bilan og'ir yukli sostavlar tortish o’girligi 150 tonna bo'lgan elektrovozlar yordamida tashilgan. 1965-yil oxiriga kelib, barcha arqon-zarbali burg'ulash uskunalari VSV-3, BSSH 2M tipidagi sharoshkali burg'ulash uskunalari bilan almashtirildi. Yetmishinchi yillarning boshlarida tog'-kon uskunalarining yangilanishi boshlanadi. Kon mutaxassislari tog‘-kon texnologiyasi imkoniyatlaridan, konchilik fan va amaliyoti yutuqlaridan mohirlik bilan foydalanib, ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyasini muntazam takomillashtirib bordilar.
Bugun
Hozirgi vaqtda karyer yiliga 5-6 m ga chuqurlashmoqda, ish jabhasining oldinga siljish tezligi esa 90-10m.
"Qalmoqqir" konining atrofi kichik tepalikli tabiatga ega. Konning eng baland nuqtalarining dominant sathidan balandligi taxminan 200 m. Hududning tabiati konning yuqori qismini tog 'karyeri tomonidan qazib olish imkoniyatini oldindan belgilab qo'ygan. Konning bu qismi yarim xandaklar bilan ochilgan. Konning hududning ustunlik darajasidan pastda joylashgan qismi +660 m belgisidan boshlab, statsionar tashqi xandaq bilan ochilgan.
Avtomobil transportidan karyerning yuqori gorizontlarida, +760 m va undan yuqori balandlikdagi joylarda, shuningdek, gorizontlarni ochishda kapital va yangi kesmli xandaqlarida foydalaniladi.
Temir yoʻl transporti yuklarni temir yoʻl ag’darmalariga va rudalarni qayta ishlash zavodiga tashish uchun ishlatiladi.
Konda portlatish quduqlarini burg'ulash SBSh-250 MNA-32 burg'ulash qurilmalari bilan amalga oshiriladi - 19 dona.
Quduqlar diametri 244,5 mm bo'lgan sharoshkali dolotalar bilan burg'ulanadi.
Uskuna quruq va sug'orilgan, monolit va singan jinslarda quduqlarni burg'ulashi mumkin
Quruq jinslarni burg'ilashda quduqqa havo-suv aralashmasini yetkazib berish orqali nam changni bostirish majburiy bo'lib, chang namlanadi va atmosfera ifloslanmaydi.
Burg'ulash vositasi - uzunligi 8 m, diametri 203 mm 4 ta shtangadan iborat.
Tog' jinslarini transport vositalariga yuklash- to'g'ridan-to'g'ri mexanik belkurak tipli siklik ekskavatorlar tomonidan amalga oshiriladi. Hozirda 4,6 m3 dan 15 m3 gacha cho’mich sig‘imiga ega EKG-20, EKG-15, EKG-12,5, EKG-10, EKG-8I, EKG-6,3, EKG-5U, EKG-5A, EKG-4,6 rusumli ekskavatorlardan foydalanilmoqda.
Ustki qatlam jinslari va rudalar keng oʻlchovli elektrlashtirilgan temir yoʻl transportida tashiladi.
Yuqori gorizontlardan (760 m va undan yuqori) ustki qatlamni ag’darmalarga va rudalarni qayta yuklash punktlariga tashish avtomobil transporti orqali amalga oshiriladi.
Karyer konturidan quyidagi transportlarda tashqariga yuk tashiladi:
-a/m "BelAZ" 75-131 y/q 130 tonna.
-a/m "BelAZ" 75-307 y/q 220 tonna.
Ruda yuk koʻtarish quvvati 90 tonna boʻlgan TEREX va yuk ko'tarish quvvati 110 tonna bo'lgan a/m "BelAZ" 75131avtomashinalarida qayta yuklash uzellariga tashiladi.
Karyer bortining shimoli-sharqida 1-sonli tog' jinslarini qabul qilish uchun ishlab chiqarish uchastkasi mavjud bo'lib, unda to'rtta ag’darmali temir yo'l tupigi bor, ulardan uchtasi +740 m belgisida joylashgan, to'rtinchi tupik. 770 m belgisidan 30 m balandroqdir.
“Sariq-Cho’qqi” karyeri
"Qalmoqqir" kon boshqarmasi tarkibiga Olmaliq shahridan janubi-sharqda, Qurama tizmasining shimoliy yonbag'rida joylashgan Sauqbuloq ruda koni maydonida joylashgan Sariq-Cho’qqi karyeri ham kiradi. Kon 1932-yilda Batalov A.B. tomonidan A.V.Korolev rahbarligida kupremetrik tadqiqot davomida ochilgan.
Hozirda Sariq-Cho’qqi koni karyer tomonidan qazib olinmoqda.
Sariq-Cho’qqi mis-molibden koni Sauq-Buloq daryosining oʻrta oqimida 1040-1580 m balandlikda joylashgan. Maydon Olmaliq shahri bilan 26 km uzunlikdagi asfalt yo‘l bilan bog‘langan. “Izvestkovaya” stansiyasi Oxangaron-Svintsovaya temir yo'lida joylashgan bo'lib, karerdan 14 km uzoqlikda joylashgan.
Iqtisodiy nuqtai nazardan, Sariq-Cho’qqi koni qulay sharoitda joylashgan. U yaxshi rivojlangan Olmaliq togʻ-kon viloyatida joylashgan boʻlib, bu yerda qoʻrgʻoshin-rux va mis qazib olish, qayta ishlash va metallurgiya korxonalari bazasi mavjud.
Sariq-Cho’qqi koni 1974-yil may oyida ishga tushirilgan. 1981-yil may oyida SSSR Davlat zahiralari qo'mitasi 08.05.1981+yildagi 1582-sonli bayonnoma bilan yangi shartlarni tasdiqladi.
Ruda konining maydoni shimoli-g'arbdan Miskon yorig'i, shimoli-sharqdan Urgaz daryosi va janubdan Qurama tizmasining o'qi bilan cheklangan.
Sovuq-Buloq ruda koni hududining relyefi qo'pol xususiyatga ega bo'lib, bu yerda mutlaq belgilar 700 dan 1000 m gacha, janubiy qismida esa 900 dan 2000 m gacha.
Sariq-Cho’qqi karyerini elektr ta'minoti 35/6 GPP dan 2500 kVA quvvatga ega ikkita transformatordan to'rtta oziqlantiruvchi liniyalar orqali amalga oshiriladi. Elektr ta'minoti sxemasi birlashtirilgan: A-35 simidan yasalgan 6 kV statsionar elektr uzatish liniyalari ekskavatorlar va burg’ulash dastgohlariga boradi, so'ngra ish gorizontlarida statsionar elektr uzatish liniyalari A-35 sim bilan yog'och yoki beton tayanchlarda amalga oshiriladigan mobil elektr uzatish liniyalariga aylanadi. Ko’chiriluvchan elektr uzatish liniyalari YAKNO-10U1 tipidagi qayta ulash punktlariga (11 dona miqdorida) ulanadi va KGE tipidagi kabel orqali ekskavatorlarga ulanadi.
Olmaliq kon-metallurgiya kombinatining “Yoshlik-1” konini oʼzlashtirish qiymati $4,8 mlrd.ni tashkil etadi. Hududi 11 ming gektar boʼlgan mazkur kondan yiliga 65 mln. tonna maʼdan qazib olinadi
lmaliq kon-metallurgiya kombinati ochiq va yerosti konlari, metallurgiya va sement zavodlari, keng qamrovli infratuzilma obyektlarini birlashtirgan ulkan sanoat majmuasidir. Mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan sanoat mahsulotining 7 foizi, eksport hajmining 15 foizi mazkur kombinat hissasiga toʼgʼri keladi. Oxirgi yillardagi eʼtibor natijasida yangi konlar topilib, ishlab chiqarish hajmi yanada oshirilmoqda.
“Yoshlik-1” konini oʼzlashtirish investitsiya loyihasi shulardan biri. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 1 martdagi qaroriga muvofiq boshlangan ushbu loyihaning qiymati 4 milliard 894 million dollar.
Olmaliq kon-metallurgiya kombinatining “Yoshlik-1” konini oʼzlashtirish qiymati $4,8 mlrd.ni tashkil etadi. Hududi 11 ming gektar boʼlgan mazkur kondan yiliga 65 mln. tonna maʼdan qazib olinadi
lmaliq kon-metallurgiya kombinati ochiq va yerosti konlari, metallurgiya va sement zavodlari, keng qamrovli infratuzilma obyektlarini birlashtirgan ulkan sanoat majmuasidir. Mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan sanoat mahsulotining 7 foizi, eksport hajmining 15 foizi mazkur kombinat hissasiga toʼgʼri keladi. Oxirgi yillardagi eʼtibor natijasida yangi konlar topilib, ishlab chiqarish hajmi yanada oshirilmoqda.
“Yoshlik-1” konini oʼzlashtirish investitsiya loyihasi shulardan biri. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 1 martdagi qaroriga muvofiq boshlangan ushbu loyihaning qiymati 4 milliard 894 million dollar.
Davlatimiz rahbariga konning salohiyati, uni oʼzlashtirish boʼyicha qilinayotgan ishlar haqida maʼlumot berildi.
Hududi 11 ming gektar boʼlgan mazkur kondan yiliga 65 million tonna maʼdan qazib olinadi. 60 million tonna mis-molibden rudasini qayta ishlash quvvatiga ega 3-Mis boyitish fabrikasi quriladi. Shuningdek, ohak zavodi, 650 megavattli elektr tarmogʼi va boshqa infratuzilma obʼektlari barpo etiladi.
Loyiha doirasida oʼtgan 4 yilda zamonaviy geologik tadqiqotlar, konda 83 million kub metrdan ortiq hajmdagi qazish ishlari bajarilgan. Buning uchun umumiy qiymati 415 million dollar boʼlgan 570 dan ziyod maxsus texnikalar jalb etilgan.
Ushbu ulkan loyiha 2024 yilda ishga tushirilishi, jami 6 mingta ish oʼrni tashkil etilishi rejalashtirilgan.
Ma’lumotga ko‘ra, kombinat tashkil etilganidan buyon o‘tgan 70 yillik davr mobaynida bu yerda 1,5 milliard tonna ruda qazib olinib, 6 million tonnadan ortiq mis, 3,5 ming tonna kumush va 850 tonna oltin ishlab chiqarilgan.
Prezident ta’kidlashicha, hozirda kombinatda qariyb 40 ming nafar ishchi-xizmatchi mehnat qilmoqda va u «sanoatining chinakam lokomotivlaridan biriga aylangan». Respublikada ishlab chiqarilayotgan sanoat mahsulotining 7 foizi, eksport hajmining 15 foizi kombinat hissasiga to‘g‘ri keladi, deyiladi xabarda.
Ma’lum qilinishicha, 3 yil ichida mis ishlab chiqarish hajmi 1.5 baravarga ko‘paygan.
«Bular hammasi ko‘p millatli minglab ishchilarning oliyjanob mehnati tufaylidir, pandemiya paytida ushbu kombinatda ish bir kun ham to‘xtagani yo‘q, ular o‘z qahramonligini ko‘rsatyapti», — dedi davlat rahbari.
Davlat byudjetiga tushadigan jami daromadlarning 8 foizini aynan ushbu korxona ta’minlaydi. Keyingi yillarda mis ishlab chiqarish hajmi 1,5 barobarga ko‘paygan va 150 ming tonnaga yetkazilgan
«U Toshkent viloyatining Qurama tog‘lari bag‘ridagi boy xomashyo zaxirasiga ega bo‘lgan konlar hisobidan kombinatning uzoq yillar samarali va barqaror faoliyat ko‘rsatishi uchun keng imkoniyatlar yaratadi. O‘tgan uch yil mobaynida kombinat konlarida umumiy uzunligi 206 ming metr bo‘lgan 475 ta quduq burg‘ulandi. Xalqaro miqyosda tan olingan xorijdagi laboratoriyalarda ushbu konlar rudasining 100 mingdan ortiq namunalari kimyoviy tahlillar asosida chuqur o‘rganildi», — deydi prezident.
Qayd etilishicha, xalqaro baholash mezonlariga ko‘ra, bu yerdagi misning yalpi zaxirasi — 45 mln tonnani, oltin zaxirasi esa 5 ming tonnadan ziyodni tashkil etishi aniqlandi.
«Bu raqamlar esa, dunyodagi eng yirik, noyob oltin va mis konlari aynan mana shu hududda joylashgan deb aytish uchun, to‘la asos bo‘la oladi», — dedi Shavkat Mirziyoyev.
Shuningdek, bu yerda qazib olinayotgan ruda tarkibida kumush, molibden, selen, tellur, reniy va boshqa nodir metallar borligi ham aniqlangan.
Davlat rahbarining so‘zlariga ko‘ra, 2030 yilga borib mis mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyoj kamida 40 foizga ortishi prognoz qilinmoqda.
Prezidentning 2017 yil 1 martdagi qaroriga muvofiq boshlangan ushbu loyihaning qiymati 4 mlrd 894 mln dollarni tashkil etadi. O‘tgan 4 yil mobaynida zarur geologik tadqiqotlar va 83 mln kub metrdan ortiq hajmdagi qazish ishlari bajarilgan.
“Yoshlik-1” konini o‘zlashtirish investitsiya loyihasi O‘zbekiston Prezidentining 2017-yil 1-martdagi qaroriga muvofiq boshlangan bo‘lib, ushbu loyihaning qiymati 4 milliard 894 million dollarni tashkil etadi.
Eslatib o‘tamiz, 2017-yilning avgustida Prezident Shavkat Mirziyoyev Olmaliq shahriga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 11-avgust kuni Olmaliq shahriga tashrif buyurdi. “Olmaliq kon-metallurgiya kombinati rivojlanishining ikkinchi bosqichi” loyihasi bo‘yicha ishlarni boshlashga bag‘ishlangan tantanali marosim bo‘lib o‘tdi, “Olmaliq kon-metallurgiya kombinati rivojlanishining ikkinchi bosqichi” loyihasi bo‘yicha ishlarni boshlashga bag‘ishlangan tantanali marosimda ishtirok etgandi.
Olmaliq kon-metallurgiya kombinati tarkibida istiqbolli kon sifatida e'tirof etilayotgan “Yoshlik-1” konini o‘zlashtirish ishlari jadallik bilan olib borilmoqda.
“Yoshlik-1” koni kon-transport kompleksi va infratuzilma ob'yektlarini qurilishi bo‘yicha direksiyasi tog‘-kon bo‘limi boshlig‘i Alisher Turdiyevning ma'lumotiga ko‘ra, bugungi kunda tog‘-kon va transport uskunalarini yetkazib berish bo‘yicha umumiy qiymati 293,7 mln. dollar miqdoridagi import shartnomalari asosida 550 dan ortiq uskunalar yetkazib berildi. Shuningdek mamlakatimizning mahalliy ishlab chiqaruvchi korxonalari bilan umumiy qiymati 83,9 mlrd. so‘mlik shartnomalar tuzilib, 112 dona transport uskunalari yetkazib berildi.
Konni o‘zlashtirish ishlariga 2 dona EKG-10 ekskavatorlari, 15 dona EKG-15M ekskavatorlari, 6 dona EKG-20K ekskavatorlar hamda 1 dona EKG-20KM ekskavatori (25 m3) safarbar etilgan. Bundan tashqari, 18 dona, SBSh-250 burg‘ulash uskunalari, 3 dona kompressor bilan jihozlangan SBU-100 burg‘ulash uskunalari, 54 dona 130 t va 29 dona 220 t yuk ko‘tarish quvvatiga ega bo‘lgan BelAZ avtosamosvallari kon ishlariga jalb etilgan.
Shuningdek, konda 3 dona suv sepish mashinalari, 60 dan ortiq yo‘l qurilish texnikalari, 5dona TEM teplovozlari 116 dona 2VS 105t dumpkarlar, 96ta 115t dumpkarlar, 3 dona zaryadlash va aralashtirish mashinalaridan foydalanib kelinmoqda.
Hozirgi kunda konda kon-kapital qazib olish ishlari olib borilayapti.
2021- yilda reja ko‘rsatkichi 40,0 mln. m3 belgilangan edi. Amalda 40,3 million m3 kon-kapital qazib olish ishlari amalga oshirilib, bashorat ko‘rsatkichi 100,7 % ni tashkil etdi.
Konni o‘zlashtirish boshlangandan buyon 108,0 mln. m3 reja ko‘rsatkichiga nisbatan 96,3 mln m3 hajmda kon-kapital qazib olish ishlari amalga oshirilgan holda ko‘rsatkich bajarilishi 112,1% ni tashkil etganini alohida ta'kidlash joiz.
2022-yilda 45,0 mln. m3 reja belgilangan bo‘lib, joriy yil boshidan buyon 14-fevral holatiga 4,2 mln m3 ortiq kon kapital qazib olish ishlari bajarildi. Kunlik reja ko‘rsatkichi esa 109,6 ming m3 etib belgilangan.
“Yoshlik I” konini o‘zlashtirish” investitsion loyihasini amalga oshirish uchun yangi kon transport uskunalarining kelishi, shuningdek, “Yoshlik I” konida kon kapital qazib olish, kon ochish ishlari hajmining oshishi munosabati bilan hamda kon ishlarini sifatli boshqarishni ta'minlash uchun konda 2021 yil 13 avgust kuni “Shimoliy-g‘arbiy Baliqti” va “Barakali” karyerlari tashkil etildi.
O‘tgan davrda “Shimoliy-g‘arbiy Baliqti” kar'yerida 1,6 mln m3, “Barakali” karyerida 2,6 mln m3 kon kapital qazib olish ishlari amalga oshirildi.
Bundan tashqari, G‘arbiy yo‘nalishda maydalash uzatish qurilmasi(MUQ) uchastkasini hamda 2022 yilda qurib bitirilishi rejalashtirilgan vertikal tartibdagi g‘arbiy Siklik oqim texnologiyasi(SOT) ruda kompleksining kapital transheyasi va konveyer yo‘llarini tayyorlash uchun kon ishlari olib borilmoqda (688, 665, 650, 635, 625m gorizontlarida). Bugungi kunda SOT ruda va konveyer yo‘llari maydonchasini tayyorlashda 5 dona EKG – 20K ekskavatorlari va 4 dona burg‘ulash uskunalari jalb qilinib, 12,0 mln. m3 umumiy hajmdan, 9,6 mln. m3 hajmdan ortiq qazib olish ishlari bajarildi.
Janubiy yo‘nalishda MUQ uchastkasini hamda 2022-yilda qurib bitirilishi rejalashtirilgan vertikal tartibdagi janubiy Siklik oqim texnologiyasi bo‘sh tog‘ jinsi kompleksining kapital transheyasi va konveyer yo‘llarini tayyorlash uchun kon ishlari olib borilib, 7,3 mln. m3 umumiy hajmdan, 3,4 mln. m3 hajmdan ortiq qazib olish ishlari bajarildi(770, 755, 740, 725, 710, 695, 680m gorizontlarida).
Konveyer trassasini qurilish ishlarini jadallashtirish uchun 3 dona ekskavator va 3 dona burg‘ulash uskunasi jalb etilgan.
SOT bo‘sh tog‘ jinsi kompleksining loyihalash ishlarini bosh loyihachi “Giprosvetmet” AJ amalga oshirayapti. Hozirda qurilish ishlari bo‘yicha potensial pudratchilarni tanlash jarayoni olib borilmoqda.
“TP-8” podstansiyasi bo‘yicha tuproq qazish ishlari 703,7 mln. so‘mga bajarildi. Podstansiyalar va YuKEUL-110 kV trassalarining qurilish maydonchalari tanlovi dalolatnomalari tuzildi.
“TP-9” podstansiyasi bo‘yicha podstansiyalar va YuKEUL-110 kV trassalarining qurilish maydonchalari tanlovi dalolatnomalari tuzildi.
“TP-10” podstansiyasida podstansiyalar va YuKEUL-110 kV trassalarining qurilish maydonchalari variantlarini tanlovi ko‘rib chiqilmoqda.
2022-yilda yana bir qator ishlar bajarilishi rejalashtirilgan.
Jumladan, TP-8 va TP-9 podstansiyalarni loyihalash va qurilish ishlarini, Sanoat temiryo‘l transporti boshqarmasi ob'ektidagi mavjud, loyihalash va rekonstruksiya qilish lozim bo‘lgan temir yo‘llarni loyihalash ishlarini, Portlovchi materiallar zavodi ob'yekti va infratuzilmalari bo‘yicha loyihalash ishlarini jadallashtirish ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, SOT ruda va janubiy SOT-2 yakuniy konturini ishchi hujjat bilan birgalikda taqdim etilishi, texnik iqtisodiy asosga ko‘ra, qo‘shimcha avtosamosvalni harid qilish belgilangan.
“Yoshlik-1” koni hududi 11 ming gektarni tashkil etib, zaxirasi esa yiliga 65 million tonna ma'dan qazib olish quvvatiga ega. Bu konda oltin, mis, kumush, molibden, selen kabi 13 turdagi qimmatli va nodir metallar bor.
|
| |
