|
Qaraqalpaqstan awil xojalig’i ha’m agrotexnologiyalar instituti “Agrobilogiya ham osimliklerdi qorgaw” fakulteti
|
| bet | 2/7 | | Sana | 30.05.2023 | | Hajmi | 1.05 Mb. | | #67557 |
Bog'liq Joldasbaeva Uljan kursavoy MB ИК ИТ Тест 2021 22 Rus, GAZ den SUW dan Elektr energiyasinan qarizdarliq aniqlandi, ЛИЧНЫЙ САЙТ ПЕДАГОГА КАК ОДНО ИЗ УСЛОВИЙ УСПЕШНОЙ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ, 7 азык режим, 12-tema. Iymek sızıqlardan naǵıslar jaratıń, 5-LEK UZB, усим.физиол.биология (3), 15-svodka, 9-Statika. vektorlı simmetrik grafik obiektlerdi jaratıw., 1-Xabar sistemaları, Axborot xavfsizligi kafedrasi Tasdiqlayman, Multimediali tarmoq texnologiyalarida uzatishlar Reja Multimedi, Monika KURS JUMISI MB3 (2), german paper work iot (2) (2)II. Teoriyalıq bólim.
2. 1. Maǵlıwmatlar bazası haqqında ulıwma maǵlıwmat.
Informatsion texnologiyalardıń rawajlanıwı hám informaciya aǵıslarınıń barǵan sayın artıp barıwı, maǵlıwmatlardıń tez ózgeriwi sıyaqlı jaǵdaylar insaniyattı bul maǵlıwmatlardı waqıtında qayta islew ilajların izlep tabıwǵa odaydı. Maǵlıwmatlardı saqlaw, uzatıw hám qayta islew ushın maǵlıwmatlar bazası (MB) ni jaratıw, keyininen odan keń paydalanıw búgingi kúnde aktual bolıp qalıp atır.
Maǵlıwmatlar bazası - bul óz-ara baylanısqan hám tártiplengen maǵlıwmatlar kompleksi bolıp, ol ko'rilayotgan ob'ektlerdiń ózgeshelikin, jaǵdayın hám ob'ektler ortasındaǵı munasábetti málim tarawda xarakteristikalaydı.
Haqıyqattan da, házirgi kúnde insannıń ómirinde MBda kerekli informaciyalardı saqlaw hám odan aqılǵa say paydalanıw júdá zárúrli rol oynaydı. Sebebi: jámiyet rawajlanıwınıń qaysı iskerlik tarawına názer solmaylik ózimiz kerekli maǵlıwmatlardı alıw ushın, álbette, MBga shaqırıq etiwge májbúr bólemiz. Sonday eken, MBni shólkemlestiriw informaciya almasıw texnologiyasınıń eń aktual sheshiletuǵın máselelerinen birine aylanıp baratırǵanı dáwir taqozasi. Ekenin aytıw kerek, MB túsinigi pánge kirip kelgunga shekem, maǵlıwmatlardan túrli kóriniste paydalanıw júdá qıyın edi. Programma dúziwshiler maǵlıwmatların sonday tashkil eter ediki, ol tek qaralayotgan másele ushınǵana orınlı bolar edi. Hár bir jańa máseleni sheshiwde maǵlıwmatlar qaytaldan tashkil etińar jáne bul hal jaratılǵan programmalardan paydalanıwdı qıyınlashtirar edi. Sonı dizimnen ótkeriw kerekki, MBni jaratıwda eki zárúrli shártni esapqa olmoq zárúr : maǵlıwmatlardıń túri hám kórinisi olardı qollaytuǵın programmalarǵa baylanıslı bolmawi kerek, yaǵnıy MBga jańa maǵlıwmatlardı kirgizgende yamasa maǵlıwmatlar túrin ózgertirgende, programmalardı ózgertiw talap etilmesligi kerek;
MBdagi kerekli maǵlıwmattı biliw yamasa izlew ushın qandayda bir programma dúziwge hájet qolmasin. Sol sebepli de MBni shólkemlestiriwde málim nızam hám qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek. Endigiden informaciya sózin maǵlıwmat sózinen parıqlaymiz, yaǵnıy informaciya sózin ulıwma túsinik retinde qabıl etip, maǵlıwmat degende anıq bir belgilengen zat yamasa hádiyse sapaların názerde qamtımız.
Búgingi kúnde maǵlıwmatlardı eń isenimli saqlaytuǵın qurallardan biri házirgi zaman kompyuterleri bolıp tabıladı. Kompyuterlerde saqlanatuǵın MB arnawlı formatqa iye bolǵan arnawlı bir strukturalı fayl bolıp esaplanadı. Kompyuter yadında hár bir fayl jazıw dep atalatuǵın birdey túrdegi bólimlerden ibarat boladı. Jazıwo'zaro baylanısqan maǵlıwmatlardıń bir bólegi bolıp tabıladı. Fayl daǵı jazıwlar sanı qaralayotgan maǵlıwmattıń ólshewine baylanıslı. Hár bir jazıw bolsa maydan dep atalatuǵın bóleklerden dúziledi. Maydan maǵlıwmatlardıń qısqa kompleksinen ibarat bolıwı kerek. Hár bir maydan, ózi ańlatatuǵın maǵlıwmatlarına kóre, qandayda bir atqa iye boladı.
MB shólkemlestiriw, olarǵa qosımsha maǵlıwmatlardı kirgiziw hám ámeldegi MBdan paydalanıw ushın arnawlı MBlar menen isleytuǵın programmalar zárúr boladı. Bunday programmalar kompleksi maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sistemaları (MBBT) dep júritiledi. Anıqlaw etip aytqanda, MBBT-bul kóplegen paydalanıwshılar tárepinen MBni jaratıw, oǵan qosımsha maǵlıwmatlardı kirgiziw hám MBni birgelikte isletiw ushın zárúr bolǵan programmalar kompleksi bolıp tabıladı. MBBSning tiykarǵı strukturalıq bólegi-maǵlıwmatlar bolsa, basqa strukturalıq bólegi- paydalanıwshılar bolıp tabıladı. Bulardan tısqarı Hardware- texnikalıq hám Software-programmalıq támiynatı da MBBSning nátiyjeli islewin támiyinleytuǵın strukturalıq bólimler esaplanadı. Hardware sırtqı qosımsha qurılma ibarat bolsa, programma bólegi bolsa MB menen paydalanıwshı ortasındaǵı baylanısti shólkemlestiriwdi ámelge asıradı. MBning dúzilisi úyrenilip atırǵan ob'ekttiń maǵlıwmatları kórinisi, mánisi, dúzilisi hám kólemine baylanıslı boladı.
Ádetde, paydalanıwshılar tómendegi kategoriyalarga bólinediler:
paydalanıwshı -programma dúziwshi;
sistemalı programma dúziwshi;
maǵlıwmatlar bazası admınıstratori.
Bunda programma dúzgen paydalanıwshı MBBT ushın jazǵan programmasına juwap beredi, sistemalı programma dúziwshi bolsa pútkil sistemanıń islewi ushın juwapker esaplanadı. Ol halda MB admınıstratori sistemanıń saqlanıw jaǵdayına hám isenimliligine juwap beredi.
MBBT tómendegishe xarakterlenedi:
Ispolnimost-Atqarılıwlıq, paydalanıwshı sorawına házirjavoblik menen baylanıske kirisiw;
Minimalnaya povtoryaemost- Minimal tákirarlanishlik, MBdagi maǵlıwmat ılajı bolǵanınsha kem tákirarlanıwı kerek, keri jaǵdayda maǵlıwmatlardı izlew paseyedi;
Pútinlik -informaciyanı MBda saqlaw ılajı bolǵanınsha maǵlıwmatlar arasındaǵı baylanıslılıqtı asragan halda bolǵanı, áyne múddáhá;
Bezopasnost-Qawipsizlik, MB ruxsat berilmegen kirisiwden isenimli qorǵaw etilgen bolıwı kerek. Tek paydalanıwshı hám tiyisli shólkemgine maǵlıwmatlarǵa kirey alıw hám paydalanıw huqıqına iyelik etiwi múmkin;
Migratsiya-birpara maǵlıwmatlar paydalanıwshılar tárepinen tez isletilip turıladı, basqaları bolsa tek talap tiykarında isletiledi. SHuning ushın maǵlıwmatlar sırtqı yadlarda jaylastırıladı jáne onı sonday shólkemlestiriw kerek, eń kóp isletiletuǵın maǵlıwmatlarǵa shaqırıq qılıw qolay bolsın.
Maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sistemasında hár bir MB modeli tómendegi qásiyetleri boyınsha xarakterlenedi:
Maǵlıwmatlar strukturalarıniń túri;
Maǵlıwmatlar ústinde atqarılatuǵın ámeller;
Pútinliktiń sheklengenligi.
Maǵlıwmatlar. Belgili formada kórsetilgen ob'ekt yamasa ob'ektlerdiń mámilesi haqqındaǵı informaciyalar maǵlıwmattı quraydı. Bul maǵlıwmatlar insan yamasa qanday da texnikalıq qurılma tárepinen qabıl etiliwi hám tiyisli tárzde interpretatsiya etiliwi múmkin. Maǵlıwmatlardıń xarakteristikalı ózgesheligi sol esaplanadıki, yaǵnıy olardı bir belgili sistemadan basqasına qayta kodlaw informaciyanı yuqotmagan halda ótkeriw múmkin. Belgili ańlatılıwdıń bunaqangi ózgeshelikiniń áhmiyeti - ámeldegi predmetli jaǵdaydıń qabıl etiwshine jóneltirilgen, belgilerdiń hár túrlı sistemalarında ańlatılıw imkaniyatın beredi. Maǵlıwmatlar bazasın qurıwda insanǵa jóneltirilgen logikalıq ańlatılıw haqqında hám uzaq múddetli yad apparatına jóneltirilgen fizikalıq ańlatılıw haqqında sóylew dástúrge aynalǵan.
2.1-suwretde predmet salasınıń maǵlıwmatlar bazasında ańlatılıwı menen baylanıslı tiykarǵı túsinikler keltirilgen.
Real dunya
Mashqalali atiraptin logikaliq sawlelendiriw
Obyektler
Ozgeshelik
Munasebet
Mashqalali atiraptin fizikaliq sawlelendiriw
2.1-súwret. Maǵlıwmatlar bazasında predmetli ortalıqtıń ańlatılıwı
Maǵlıwmatlardıń jaylasıwı hám yad apparatında olardıń óz-ara baylanısları haqqında sóylewden aldın, ózinen tán maǵlıwmatlar modelin jaratqan halda, maǵlıwmatlar óz-ara baylanıslılıǵın logikalıq dárejede keltiriw kerek. Sonday etip, predmet salasınıń barlıq ob'ektlerinde jazıw quramları hám olardıń óz-ara baylanısı anıqlandi, yaǵnıy predmet salasınıń maǵlıwmatlar modeli wazıypalastırıldı. Maǵlıwmatlar modeliniń tiykarǵı waziypası saqlaw áhmiyetleri menen baylanıslı, shalǵıtadigan detallarsiz informaciya kartinasın tolıq kórinetuǵın etiw imkaniyatın beriwden ibarat. Ol maǵlıwmatlar bankinde saqlanıp atırǵan hár qanday maǵlıwmattı alıw mexanizmin islep shıǵıwda járdem beretuǵın ásbap bolıp tabıladı.
|
| |
