Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti




Download 11,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/194
Sana20.11.2023
Hajmi11,47 Mb.
#102246
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   194
Bog'liq
Avtomobillar tuzilishi Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich

Generator. Generator avtomobildagi elektr energiyaning asosiy manbai 
bo‘lib, dvigatel o‘rta va katta aylanishlar chastotasi bilan ishlab turganda hamma 
iste’molchilarni elektr toki bilan ta’minlaydi va akkumulatorni zarad qiladi. 
Generator tasmali uzatma orqali dvigatelning tirsakli validan harakat olganligi 
sababli, uning aylanishlar chastotasi va demak, ishlab chiqarayotgan kuchlanishi 
juda keng doirada o‘zgarib turadi. Generator kuchlanishini belgilangan qiymat 
darajasida avtomatik ravishda ushlab turish xizmatini kuchlanish rostlagichi 
bajaradi. Avtomobil generatorining tuzilishi sodda, ishlatilish jarayonidagi 
chidamlilik va ishonchlilik darajasi yuqori, gabarit o‘lchamlari, massasi, tannarxi 
mumkin qadar kichik va dvigatel aylanishlar chastotasi past bo‘lgan hollarda ham 
akkumulator batareyasini zarad qilinishini ta’minlash kabi xususiyatlarga ega 
bo‘lishi kerak. 
Elektron sanoatning rivojlanishi va tannarxi arzon, o‘lchamlari kichik, yuqori 
haroratlarga chidamli va ishonchliligi yuqori bo‘lgan kremniy yarimo‘tkazgichli 
to‘g‘rilagichlarining paydo bo‘lishi, hozirgi zamon avtomobillarida, o‘zgarmas 
tok generatorlariga xos bo‘lgan kamchiliklardan holi va bir qator afzalliklarga ega 
bo‘lgan o‘zgaruvchan tok generatorlarini keng ko‘lamda ishlatish imkonini berdi. 
O‘zgaruvchan tok generatorlari o‘zgarmas tok generatorlariga nisbatan sodda
quvvati bir xil bo‘lgan holda, gabarit o‘lchamlari va massasi 2-3 marta kichik, 
chidamliligi va ishonchliligi yuqori. Ularda qimmatbaho rangli metall bo‘lgan 


Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
mis, o‘zgarmas tok generatoriga kollektor yo‘q, murakkab yakor chulg‘ami 
o‘rniga o‘ralishi oson bo‘lgan stator cho‘lg‘amlari ishlatiladi. Uyg‘otish 
chulg‘ami ham yaxlit bitta g‘altakdan iborat. O‘zgarmas tok generatorlarining 
solishtirma quvvati (ya’ni 1 kg massasiga to‘g‘ri keladigan quvvat) 45 Vt/kg dan 
oshmagan holda, o‘zgaruvchan tok generatorlaridagi bu ko‘rsatkich 15O Vt/kgdan 
ortib ketdi. 
Aylanuvchi yoki rotorli uyg‘otish chulg‘amli (kontaktli) uch fazali 
generatorlar ikki asosiy qismdan tuzilgan: startyor va rotor. Korpus o‘zaklariga 
fazaviy chulg‘am g‘altaklari o‘rnatilgan. Ularning soni uch karra ko‘p. Bu 
chulg‘amlar fazoda biri ikkinchisiga nisbatan 120ga surilgan. Fazaviy g‘altak 
simning boshi a, v va s izolyatsiyalangan qismlarga, oxiri esa “nolinchi” nuqta 
hosil qilib o‘zaro ulanadi. Fazaviy g‘altaklarning bunday ulanishi uchburchak 

Download 11,47 Mb.
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   194




Download 11,47 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Download 11,47 Mb.
Pdf ko'rish