|
Qibray tuman kasb-hunar maktabi
|
| bet | 78/163 | | Sana | 04.10.2024 | | Hajmi | 5,16 Mb. | | #273594 |
Bog'liq SHAXSIY KOMPYUTER VA OFIS QURILMALARIGA TEXNIK XIZMAT KORSATISH
Va nihoyat, yana bir nechta foydali maslahatlar berilishi kerak. Ular quvvat manbai tanlashda, uni ulashda va undan keyingi ishlashda foydali bo'lishi mumkin.
Modulli quvvat manbalariga e'tibor bering.Bu klassik echimlar bilan taqqoslanadigan yangi avlod qurilmalari. Har xil simlar to'plami bo'lgan quti o'rniga elektr ta'minoti qutisi, shuningdek, ulangan kabellarning alohida to'liq to'plami va bog'lamlar to'plami taklif etiladi. Shu sababli, faqat kerakli kabellarni ulash mumkin. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, oddiy elektr ta'minotida ba'zi simlar ishlatilmay qoladi, bu esa yangi boshlang'ichni yig'ishda chalg'itadi. Ular nima uchun qo'shimcha ulagichlar borligini va ularni qaerga kiritish kerakligini
tushunmaydilar.
Quvvat masalasini oldindan ko'rib chiqing. Har doim kamida minimal marj bilan quvvat manbai sotib olish kerak. Ammo‘siz universal yo'lni ham tanlashingiz mumkin. Agar sizda ish uchun oddiy kompyuter, engil o'yinlar, ayniqsa kuchli komponentlarsiz Internet bo'lsa, 500 Vt quvvatga ega PSU etarli emas. O'rnatilgan Videokartaga ega kompyuterlarning eng oddiy modellari umuman 300 Vt quvvatga ega PSUga ega. Kuchli o'yin kompyuterlari uchun 700-750 vattli bloklarni olish tavsiya etiladi. Endi sotib olishning ko'pincha foydasi yo'q.
Bolallarni ehtiyotkorlik bilan taqsimlang, kabellarni burama. Kabellarni turli xil tarkibiy qismlardan burishlariga yo'l qo'ymasdan, zip bog'ichlaridan foydalanish
maqsadga muvofiqdir;
Elektr ta'minoti bloki va tizim blokini vaqti-vaqti bilan to'planib turadigan changdan tozalang. G'alati g'alati, ammo‘bu etkazib berish birliklarining haddan tashqari qizishi va muddatidan oldin ishlamay qolishining asosiy sababiga aylanadi. Havo‘aylanishi va shamollatish buzilganligi sababli qurilmalar shunchaki qizib ketadi. Ular majoziy ma'noda normal nafas ololmaydilar. Changni tozalash qiyin emas. Buning uchun siz odatdagi changyutgichni
olishingiz yoki siqilgan havo‘idishini sotib olishingiz mumkin. Qurilmani kamida 2-3 oyda bir marta tozalash tavsiya etiladi.
O'z-o'zini almashtirish va elektr ta'minoti blokini kompyuterga o'rnatish hatto‘yangi boshlovchi uchun ham muammo‘tug'dirmasligi kerak. Bu erda dastlab uning noto'g'ri ishlashiga ishonch hosil qilish, mos keladigan modelni sotib olish va to'g'ri ulanish juda muhimdir.
Deyarli hamma bir juft tornavida bor. Va protseduraning o'zi odatda 30 - 60 daqiqadan ko'proq vaqtni oladi. Xizmat ko'rsatish markaziga murojaat qilishning ahamiyati yo'q. Faqatgina PSU buzilishi shaxsiy kompyuter bilan bog'liq boshqa jiddiy muammolar tufayli yuzaga kelgan bo'lsa.
Mavzu_№-_14_: Tizimli blok. Tizim bloklarining turlari
Reja:
Tizimli blok.
Tizim bloklarining turlari
TIZIMLI BLOK. Aynan tizimli blok kompyuterning eng muhim bloki bo’lgani uchun uni batafsil ko’rib chiqamiz. Avval ta’kidlanganidek, tizimli blok kompyuterning asosiy elektron qurilmalarini o’z ichiga oladi. Shuning uchun u SHK ning eng muhim tashkil etuvchilaridan biri sanaladi. Tizimli blokning tarkibi quyidagilardan iborat: 1. Tizimli plata; 2. Diskyurituvchi; 3. Qattiq disk (vinchestr);
Tok manbai bloki. Tizimli plata bu - maxsus materialdan yasalgan plastinada joylashgan mikrosxemalardan iborat bo’lib, ular o’zaro‘bog’lovchi elektr (tok) o’tkazuvchi yo’llari bilan bog’langan. Tizimli plata EHMning eng muhim elementlarini o’zida jamlaydi, chunonchi: u markaziy protsessor; u tezkor xotira mikrosxemalari; u doimiy xotira qurilmasi; u taymer (joylashtirilgan soatlar); u kengaytirish tutashmalari va boshqalar. Tizimli plataning eng muhim elementlaridan biri - markaziy protsessoridir. Dastur bilan berilgan ma’lumotlarni o’zgartiradigan, hamma hisoblash jarayonlarini boshqaradigan hamda hisoblash ishlariga tegishli moslamalarning o’zaro‘aloqasini o’rnatadigan qurilma-protsessor deb ataladi. Protsessorda arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish, xotiraga murojaat qilish, dasturda berilgan ko’rsatmalarning berilgan ketma-ketlikda bajarilishini boshqarish hamda asosiy xotira o’rtasida aloqa o’rnatish amalga oshiriladi. Protsessor katta integral sxemalardan foydalanish asosida quriladi. Protsessor kompyuterning asosiy qurilmalaridan, ya’ni kompyuterning “yuragi” deb hisoblanadi. Bir so’z bilan aytganda, protsessor kompyuterning barcha ishini boshqaradi va barcha ko’rsatmalarini bajaradi. Shaxsiy kompyuterning eng muhim
ko’rsatkichi uning ishlash tezligi va ma’lumotlarni saqlash uchun xotira hajmidir. Ma’lumki, 2 sonini turli darajalari bo’lgan 4, 8, 16, 32, 64 lar bilan bog’liq bo’lgan mikroprotsessorlar qabul qilishi mumkin bo’lgan betlar soni kompyuterlarning razryadini belgilaydi. IBM RS kompyuterlarning butun taraqqiyoti mikroprotsessorlarni ishlab chiqaruvchi Intel firmasi bilan bog’liq. Aksariyat shaxsiy kompyuterlar ushbu firma mikroprotsessorlari bilan ishlaydi. Shartli ravishda firmaning 8086 yoki 8088 (16 razryadli) mikroprotsessorlari IBM RS XT (extended version, “Iks-ti” deb o’qiladi) deb nomlanadi. Mazkur firmaning 80286 (16 razryadli) mikroprotsessorlari bilan ta’minlangan SHK lar IBM RS AT (Advanced Techology) deb ataladi. IBM RS shaxsiy kompyuterlarning oilasi tez rivojlanmoqda. Bugungi kunga kelib Intel firmasining ko’p razryadli ishlash samarasi va imkoniyati katta Rentium shaxsiy kompyuterlari tez tarqaldi. Rower RS rusumidagi yana ham kuchli mikroprotsessorlarning tarqalishi kutilmoqda. Tizimli platada joylashgan yana bir eng muhim element -tezkor xotira mikrosxemalaridir. Tezkor xotira yoki tezkor xotira qurilmasi (TXQ) o’zida ayni vaqtda kompyuter ishlayotgan dasturlar uchun ma’lumotlar shu bilan birga ishning natijasi saqlanadigan mikrosxemalardan tashkil topgan. Tizimli platada joylashgan xotiraning yana bir turi - doimiy xotira qurilmasi (DXQ,) yoki doimiy xotira (DX) deb ataladi. Doimiy xotira BIOS (Basic Inrut - Outrut System - kiritish va chiqarishning baza tizimi) nomli zavodda yozilgan boshqaruv dasturlari to’plamini saqlovchi mikrosxemadir. Doimiy xotirada saqlanayotgan axborotni tezkor xotiradagilardan farqi shuki, kompyuter tok manbaidan o’chirilganda ham axborot saqlanib qoladi. Undagi axborot bir marta zavodda mikrosxema tayyorlash jarayonida kiritiladi, uni o’zgartirish mumkin emas. DXQ (BIOS) - quyidagi vazifalarni bajaruvchi dasturlar to’plamidir. Birinchidan, kompyuter manbaga ulanganda uning hamma qurilmalarini, masalan diskyurituvchi va vinchesterlarni boshqarishga imkon bersa, ikkinchidan taymer kompyuterdagi to’xtovsiz ishlaydigan elektron soat, vaqtini va yilini aniqlash uchun xizmat qiluvchi mikrosxema. Kengaytirish raz’yomlari - kompyuter imkoniyatlarini kengaytirib, uning yordamida kompyuterlarga qo’shimcha qurilmalar ulanadi. Odatda kengaytirish raz’yomlarida qurilmani boshqaradigan alohida maxsus platalar qo’yiladi. Bunday platalar nazoratchilar deb nomlanadi. Masalan, monitor ishini boshqaradigan plata videonazoratchilar deb nomlanadi. Kompyuterning barcha qurilmalari uchun boshqaruv signallar beruvchi vosita markaziy protsessor bo’lsa-da, nima uchun nazoratchilar mavjud degan, savol tug’iladi. Buning mohiyati shuki, markaziy protsessor boshqaruv signallarini umumiy tartibda beradi, nazoratchi ularni qabul qilib, bevosita qatnashishi talab qilinmaydigan qator yumushlarni bajaradi. Hayotiy bir misol timsolida masalan, bosh oshpaz o’z yordamchilariga palov damlashni buyuradi, buni markaziy protsessor boshqaruv signaliga qiyoslasak, oshpazlar esa sabzi, guruch, o’tinlarni tayyorlaydi, bu -
nazoratchi bajaradigan ishlar deb tushunsa bo’ladi. Tizimli platada yana boshqa ko’plab qurilmalar joylashgan, biroq, ular to’g’risida ma’lumot kompyuter ishini chuqur o’rganishni hohlagan foydalanuvchi uchun muhim bo’lishi mumkin.
Mavzu_№-_15_: Tizim bloklarining xususiyatlari
Reja:
Tizimlar nazariyasi
Tizim hususiyatlari
|
| |
