1– rasm. Kognitiv radioda signalni tarqalishi.
Kognitiv radio tamoyilini ishlatadigan va Kognitiv radio deyiladigan
bunday qurilmalarning birinchilaridan biri Nyu-Jersida yaratilgan. Ishlab
chiqilgan yuqori tezlikli namuna bo‘lishi mumkin maksimal 100 MHz dan 7.5
GHz gacha chastotalar diapazonlarida, shu jumladan televideniye, Wi-Fi va HZM
uchun chastotalarda ishlash mumkin va spektrdan samaraliroq foydalanishga
imkon beradi. Qurilma band bo‘lmagan chastotalarni detektorlay oladi va ular
orasida 50 mikrosekundda qayta ulana oladi. Alohida hollarda esa video
oqimlarni translyasiyalash uzilmasdan 1 mikrisekundda qayta ulana oladi.
Shuningdek qurilma tijorat mahsulotlarida ishlatiladigan dasturiy ta’minotlarni
ishlatishi va testlashi mumkin. Ma’lumotlar sekundiga 400 Mbit tezlikda
uzatiladi, bu mavjud Wi-Fi qurilmalardagidan ancha tez hisoblanadi [2].
Hozirgi vaqtda rivojlangan davlatlarda butun chastotalar spektri
taqsimlangan va qat’iy litsenziyalanadi. Chastotalar doimo eshitmaydi, lekin
bunda ular juda samaralisiz ishlatiladi. Kognitiv radioning (yoki yana intellectual
radioaloqa deyiladigan) asosiy tamoyili chastotaning yuklanishini dinamik
boshqarilishidan iborat. Bu juda murakkab texnik jarayon bo‘lib, uning ma’nosi
shundan iboratki, bitta aloqa kanalili sotali tarmoqda bitta foydalanuvchi ikkinchi
foydalanuvchiga kanal kerak bo‘lmaganida undan foydalanishi mumkin. Oddiy
aytganda, kimgadir ajratilgan chastotalar egasiga kerak bo‘lmagan mamentda
ishlatilishi mumkin. Binobarin, yuklanganlik ko‘pincha yuqori emas, masalan,
"Экономика и социум" №3(118)-2 2024 www.iupr.ru 150
abonent ma’lum vqat mobaynida mobil telefon bo‘yicha so‘zlashadi, qolgan
vqatlarda esa telefon kutish rejimida bo‘ladi, u holda shunday qilib, qoshimcha
chastotalarni qidirish zaruratisiz sezilarli chastotalar resurslari mumkin bo‘lib
qoladi [6-7].
