WWW.HUMOSCIENCE.COM
802
RAQAMLI SIGNAL PROTSESSORLAR ARXITEKTURASI
Elov Jamshid Bekmurodovich
1
Bozorov Suxrob Aloviddin o’g’li
2
Qosimov Ramazon Qodir o’gli
3
1
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU,
Masofaviy ta’lim markazi boshlig’i, Phd.
2
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Telekommunikatsiyada boshqaruv
tizimlarining apparat va dasturiy ta’minoti kafedrasi magistranti.
3
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Telekommunikatsiya injiniringi
kafedrasi magistranti.
Annotatsiya. Raqamli signal protsessorlari bir nechta asosiy arxitektura asosida
ishlab chiqilmodqa, misol uchun Garvad va Fon Neyman arixtekturalari.
Garvard
arxitekturaning o'ziga xos xususiyati shundaki, dasturlar va ma'lumotlar turli xil xotira
qurilmalarida - dastur xotirasida va ma'lumotlar xotirasida saqlanadi. Fon Neyman
arxitekturasidan farqli o'laroq, protsessorga ko'rsatma va ikkita operandni olish uchun
kamida uchta shina tsikli kerak bo'lsa, DSP bir vaqtning o'zida buyruq xotirasiga ham,
ma'lumotlar xotirasiga ham kirishni amalga oshirishi mumkin va yuqoridagi ko'rsatma
ikkita shina siklida olinishi mumkin. Haqiqiy qurilmalarda
buyruq xotirasi nafaqat
dasturlarni, balki ma'lumotlarni ham saqlashi mumkin. Bunday holda, DSP
o'zgartirilgan Garvard arxitekturasiga muvofiq qurilgani aytiladi.
Ushbu maqolada
raqamli signal protsessori arxitekturasi tuzulishi va ishlash tamoyillari yoritib berilgan.
Tayanch so’z va iboralar: Raqamli signal protsessori, ADC, DAC, MAC, Furye
transformatsiyasi, PCI, MIPS, MOPS, MFLOPS, CPU, ALU, akkumlyator,
superscalar.
Signal protsessorlari arxitekturasi umumiy maqsadli
mikroprotsessorlar bilan
solishtirganda, raqamli filtrlash,
Furye transformatsiyasi, signallarni qidirish va
WWW.HUMOSCIENCE.COM
803
boshqalar kabi odatiy raqamli signallarni qayta ishlash
vazifalarini iloji boricha
tezlashtirish istagi bilan bog'liq ba'zi xususiyatlarga ega. Matematik jihatdan, bu
vazifalar haqiqiy sonlarning ko'p komponentli vektorlarini elementlarga ko'paytirish
elementlariga
qisqartiriladi, so'ngra natijalarni yig'adi (masalan, raqamli filtrlashda,
cheklangan impulsli javobga ega bo'lgan filtrning chiqish signali yig'indiga teng signal
namunalari vektori bo'yicha filtr koeffitsientlari
mahsulotlaridan, shunga o'xshash
hisoblar signal namunalarining korrelyatsiya va avtokorrelyatsiya funktsiyalarining
maksimallarini qidirishda amalga oshiriladi). Shuning
uchun signal protsessorlari
aynan shunday operatsiyalarni bajarish tezligi uchun optimallashtirilgan.
