|
Raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi
|
| bet | 1/11 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 0.58 Mb. | | #108230 |
Bog'liq 971-18 HISOBOT Yunusova Nazokat111 (3) Kurs ishi yuzi, 2-Amaliy mashg‘ulot., Muratov R.S. Korxona iqtisodiyoti, 19.76B, FDGGGGGGGGGGGGGGG, Algoritmni loyihalash 1-topshiriq 10- variant, Bola organizmining o\'sishi va rivojlanishi, xjd6IzqqigTBiC8dh214fx5cfJZdhDzOoX4Y6D92, Umumiy psixologiyadan savollar, Iqtisodiy tahdidlar, Issiqlik o’tkazmaydigan materiallar (1), Mavzu, mustaqil ish, 1538819546 72644
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
URGANCH FILIALI
|
Himoyaga ruxsat etildi
Telekommunikatsiya injiniringi kafedrasi
mudiri _____________ Ismailov Sh.K.
2023 yil «____» ______________
|
Yunusova Nazokat Maxsudovna
|
Bitiruvchining F.I.O.
|
Urganch tumani 5-son umumta'lim maktabi IP telefoniya tarmog'ini loyihalash.
“Telekommunikatsiya texnologiyalari” ta’lim yo’nalishi bo’yicha
bakalavr akademik darajasini olish uchun yozilgan
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Bitiruvchi
|
|
|
Yunusova N.M.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Rahbar
|
|
|
Artiqova G.D.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Maslahatchi
|
|
|
Mullayev A.Z.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Taqrizchi
|
|
|
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Urganch – 2023 y.
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TОSHKЕNT AХBОRОT TЕХNОLОGIYALARI UNIVЕRSITЕTI
URGANCH FILIALI
Telekommunikatsiya texnologiyalari fakultеti, Telekommunikatsiya injiniringi kafеdrasi
|
Telekommunikatsiya texnologiyalari yo’nalishi.
|
TASDIQLAYMAN
Kafеdra mudiri
___________________
2023 «____»_________
Bitiruv malakaviy ishiga
T О P SH I R I Q
Yunusova Nazokat Maxsudovna
(familiyasi, ismi, оtasining ismi)
|
1. Ish mavzusi
|
Urganch tumani 5-son umumta'lim maktabi IP telefoniya
|
tarmog'ini loyihalash.
|
2. 2022 yil
|
22 dekabr
|
dagi
|
424
|
sоnli buyruq bilan tasdiqdangan
|
3. Ishni himоyaga tоpshirish muddati
|
20.05.2023
|
4. Ishga оid dastlabki ma’lumоtlar
|
Keyingi avlod tarmoq texnologiyalari
|
NGNda IP-telefoniya texnologiyasining roli va xususiyatlari bo’yicha ma`lumotlar
|
5. Hisоblash—tushuntirish yozuvlarining mazmuni (ishlab chiqiladigan masalalar
|
ro’yхati)
|
Tanlangan mavzuning dolzarbligini asoslash, tadqiqotning maqsadi va
|
uni amalga oshirishda hal qilishi lozim bo’lgan masalalarni aniqlashtirish
|
6. Grafik matеriallar ro’yхati
|
IP-telefoniyaga oyit rasmlar Paketli
|
ma'lumotlar tarmog'idan foydalanish maydoni IP-telefoniya o'rnatilgan kompyuter
|
boshqarish tizimi dasturini tekshirish va sozlash prezentatsiya slaydlari
|
7. Tоpshiriq bеrilgan sana
|
25.01.2023
|
Rahbar ___________________________
(imzо)
Tоpshiriq оldim___________________
(imzо)
8. Ishning ayrim bo’limlari bo’yicha maslahatchilar
Qism
|
Maslahatchi
o’qituvchining
F.I.О.
|
Imzо, sana
|
Tоpshiriq bеrildi
|
Tоpshiriq
оlindi
|
1. Tizimli tahlil va masalaning qo’yilishi
|
Mullayev A.Z.
|
21.02.23
|
21.02.23
|
2. Asоsiy qism
|
Mullayev A.Z.
|
29.03.23
|
29.03.23
|
9. Ishni bajarish grafigi
№
|
Ish qismlarining nоmi
|
Bajarish muddati
|
Rahbar
(maslahatchi)
bеlgisi
|
1
|
Bitiruv ishi topshirig’ini tasdiqlash
|
25.01.23
|
|
2
|
Mavzu bo’yicha adabiyotlarni yig’ish va o’rganish
|
21.02.23
|
|
3
|
Tizimli tahlil va masalaning qo’yilishi
|
29.03.23
|
|
4
|
Asоsiy qism
|
26.04.23
|
|
5
|
Texnik topshiriq natijasi
|
3.05.23
|
|
6
|
Хulоsa
|
10.05.23
|
|
7
|
Adabiyotlar ro’yхati
|
16.05.23
|
|
8
|
Chizma – grafik ishlar, prеzеntatsiya
|
17.05.23
|
|
9
|
Bitiruv ishini rasmiylashtirish (pеrеplеtlash)
|
20.05.23
|
|
Bitiruvchi __________ «_20_»___05_____ 2023
(imzо)
Rahbar_____________ «_20__»__05_______ 2023
(imzо)
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
URGANCH FILIALI
|
Himoyaga ruxsat etildi
Telekommunikatsiya injiniringi kafedrasi
mudiri _____________ Ismailov Sh.K.
2023 yil «____» ______________
|
Yunusova Nazokat Maxsudovna
|
Bitiruvchining F.I.O.
|
Urganch tumani 5-son umumta'lim maktabi IP telefoniya tarmog'ini loyihalash.
“Telekommunikatsiya texnologiyalari” ta’lim yo’nalishi bo’yicha
bakalavr akademik darajasini olish uchun yozilgan
BITIRUV MALAKAVIY ISHI
Bitiruvchi
|
|
|
Yunusova N.M.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Rahbar
|
|
|
Artiqova G.D.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Maslahatchi
|
|
|
Mullayev A.Z.
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Taqrizchi
|
|
|
|
|
(imzo)
|
|
(F.I.O.)
|
Urganch – 2023 y
Mavzu:Urganch tumani 5-son umumta'lim maktabi IP telefoniya tarmog'ini loyihalash.
MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………………
|
|
I.BOB. Tizimli tahlil va masalaning qo’yilishi.
|
|
1.1 Keyingi avlod tarmoq texnologiyalari.
1.2. NGNda IP-telefoniya texnologiyasining roli va xususiyatlari.
1.3. Tahlil, IP-telefoniya sifatiga ta'sir etuvchi omillar
1.4 Masalaning qo’yilishi……………………………….
II.BOB.
4. Asosiy IP-telefoniya protokollari (H323, SIP, MGCP.).
5. IP-telefoniya sifatini baholash usullari.
6. OptiView Integrated Network Analysis yordamida IP telefoniya qo'ng'iroqlari sifati tahlili…………………………………
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
Kirish
Internetdagi qurilmalarning ishlashi maxsus Internet protokoli (Internet Protocol - IP) yordamida amalga oshiriladi. Hozirgi vaqtda IP protokoli nafaqat Internetda, balki boshqa paketli kommutatsiyalangan ma'lumotlar tarmoqlarida (mahalliy, korporativ, mintaqaviy va boshqalar) ham qo'llaniladi. Va bu tarmoqlarning barchasida ma'lumotlar paketlari yordamida ovozli xabarlarni uzatish mumkin. Ovozni uzatishning bu usuli IP-telefoniya deb ataladi va VoIP qisqartmasi - Voice over IP ishlatiladi. Oʻzbekiston telekommunikatsiya xizmatlari bozorining turli subʼyektlari (aloqa operatorlari, internet provayderlari,
Ishlab chiqaruvchilar va foydalanuvchilar) so'nggi ikki yil ichida IP-telefon suhbati sifat jihatidan "klassik" telefon tarmoqlari orqali telefon suhbatiga yaqinlashib qolgan yangi standartlar va protokollarning ishlab chiqilishi tufayli ushbu turdagi aloqaga o'sdi. Bu qiziqish IP-telefoniya kanalning talab qilinadigan o'tkazish qobiliyatini sezilarli darajada tejashi mumkinligi bilan izohlanadi, bu muqarrar ravishda, ayniqsa, shaharlararo va xalqaro qo'ng'iroqlar uchun tariflarning pasayishiga olib keladi. Biroq, hamma narsa unchalik silliq emas yangi texnologiyani joriy etish yo'llari: telefon aloqasining oxirigacha sifatini ta'minlash bilan bog'liq muammolar mavjud, turli ishlab chiqaruvchilarning uskunalarini birgalikda ishlatish qiyin, yangi, ancha qimmat apparat va dasturiy ta'minot talab qilinadi va hokazo IP telefoniyadan foydalanish foydalanuvchilarga an'anaviy telefoniya uchun imkonsiz bo'lgan mutlaqo yangi xizmatlar va ilovalarni taklif qilish imkonini beradi. Va telefon aloqasi uchun xarajatlarni tejash omili, hatto suhbatning past, ammo maqbul sifatini hisobga olgan holda muhim rol o'ynaydi.
1. Keyingi avlod tarmoq texnologiyalari.
Ayni paytda O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlarini raqamlashtirish jarayoni yakunlanmoqda. Barcha shaharlararo va xalqaro telefon stansiyalari raqamlashtirilgan bo‘lib, mahalliy telefon tarmoqlarida raqamli stansiyalarning ulushi 82,3 foizni tashkil etadi. Biroq,
monopoliyadan chiqarish jarayoni bilan qo'zg'atilgan operatorlar o'rtasidagi raqobat kuchayib borayotgani tarmoqni tubdan o'zgartirishni talab qiladi. Kapitalning zichligi, telekommunikatsiya tarmoqlarining investitsion inertsiyasi raqamlash sig‘imini oshirish uchun amalda tugallangan zahiralar bilan birgalikda operatorlarni tarmoqni modernizatsiya qilish yo‘llarini izlashga majbur qilmoqda, bu esa prinsipial jihatdan yangi xizmatlarni joriy etishni ta’minlaydi va telekommunikatsiya bozorida yangi o‘rinlarni ochadi. Yuqoridagi muammolarni hal qilish yo‘llaridan biri NGN texnologiyasi asosida yangi avlod tarmoqlarini joriy etishdir. Ayni paytda O‘zbekistonda to‘liq NGN texnologiyasi asosida qurilgan “East Telecom” operator tarmog‘i mavjud.Shuningdek, Toshkent shahrida ham NGN texnologiyasi asosida qurilgan tarmoqning bir qismi mavjud.
Keyingi avlod telekommunikatsiya tarmog‘i (NGN) keng polosali paketli tarmoq asosida qurilgan universal tarmoq bo‘lib, kafolatlangan sifatdagi cheksiz telekommunikatsiya xizmatlari to‘plamini va foydalanuvchilarning global mobilligini ta’minlaydi, xizmat/ilovalarni boshqarish funktsiyalarini quyidagilardan ajratishni o‘z ichiga oladi.
Kommutatsiya va uzatish funktsiyalari va turli statsionar va mobil tarmoqqa kirish texnologiyalaridan foydalanish. NGN keyingi avlod tarmoqlari NGNlari uchun texnik xususiyatlar birinchi navbatda ITU-T Y-2xxx tavsiyasida berilgan. Ular bilan bir qatorda, protokol tavsifi sifatida IETF (Internet Engineering Task Force) qo'mitasining RFC (Izohlar so'rovi) ko'rsatmalari qatoridan foydalaniladi.
1-rasm. Paketli ma'lumotlar tarmog'idan foydalanish maydoni.
O‘zbekistonda ham aloqa va axborot texnologiyalari sohasida standartlashtirish ishlari olib borilmoqda. 650 dan ortiq me’yoriy-huquqiy hujjatlar ishlab chiqilgan (ulardan 100 dan ortig‘i axborot texnologiyalari sohasida), shundan 115 tasi standartlardir.
CNTMI 2 ta tadqiqot ishlarini olib bordi va NGN tarmoqlarida ITU-T tavsiyalariga muvofiqlashtirilgan 4 ta RDni ishlab chiqdi. Hozirda ilmiy-tadqiqot ishlari va NGN standartlarini ishlab chiqish davom etmoqda.O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlarida mavjud sharoitda NGN-ning overlay tarmog‘ini qurish strategiyasi eng maqbul ko‘rinadi. Ushbu strategiya mavjud tarmoq bilan parallel ravishda NGN infratuzilmasini yaratishni nazarda tutadi.
Bunday holda, NGN tarmog'ining yaratilgan fragmenti va an'anaviy telekommunikatsiya tarmog'i qisman transport tarmog'ining umumiy resursidan foydalangan holda ishlashi kerak. Bunday yondashuv bilan telekommunikatsiya tarmoqlarining mavjud tuzilmasida o‘zgarishlar kutilmaydi, bu juda muhim, chunki so‘nggi 15 yil ichida O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlariga katta moliyaviy sarmoyalar kiritildi.
Telekommunikatsiya tarmoqlarini yanada rivojlantirish uchun asos sifatida NGN texnologiyasini tanlashda shuni hisobga olish kerakki, NGN texnologiyasi asosida qurilgan tarmoq asosini IP texnologiyasidan foydalangan holda qurilgan transport tarmog‘i tashkil etadi. Har qanday trafik turiga xizmat ko‘rsatish va zamonaviy xizmatlarning to‘liq spektrini taqdim eta oladigan yangi avlod magistral tarmog‘ini barpo etish O‘zbekistonda NGN tarmog‘ini yaratish strategiyasining muhim qismidir. Yaratilgan NGN tarmog'i uchun transport tarmog'i sifatida SDH va WDM texnologiyalariga asoslangan transport tarmog'idan foydalanish mumkin.
Ushbu talablarni hisobga olgan holda, shuningdek, operatorning cheklangan resurslaridan iloji boricha samarali foydalanish uchun tarmoqning transport yadrosi nosozliklarga chidamlilik va yuqori tezlikni ta'minlaydigan texnologiya asosida qurilishi kerak. Mantiqiy darajada virtual xususiy tarmoqlarni, xizmat ko‘rsatish sifatini va xizmatlarni tezkor joylashtirish uchun trafikni boshqarish mexanizmlarini qo‘llab-quvvatlovchi IP/MPLS texnologiyasi asosida yadro yaratish afzalroqdir.
O‘zbekistonda telekommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirishning navbatdagi yo‘nalishi sifatida (magistral IP tarmog‘i yaratilgandan so‘ng) respublikaning shaharlari va viloyat markazlarida Metro Ethernet tarmoqlarini yaratish va ularning magistral tarmoq bilan integratsiyalashuvini tavsiya etish mumkin. yaratilgan. Bunday yondashuv NGN texnologiyasini yanada joriy etish uchun ham, mavjud ehtiyojlarni qondirish uchun ham yetarli resurslarga ega transport qatlamini yaratish imkonini beradi. O‘zbekistonda NGN texnologiyasini joriy etishning navbatdagi bosqichi sifatida taqsimlangan multiservisli kirish tarmog‘ini yaratishni taklif qilish mumkin.
Umumiy foydalanishdagi telefon tarmog'ining (PSTN) mavjud abonentlari uchun NGNni joriy etishning dastlabki bosqichida analog ikki simli abonent liniyasini almashtirish majburiy emasdek ko'rinadi va yangi binolarda quvvatni joriy etish asosan amalga oshirilishi kerak. FTTH yoki WiMAX texnologiyasining asosi. Shu bilan birga, kirish uskunasi abonentga kirishning barcha turlarini (analog, ISDN, xDSL, WiMAX va boshqalar) ulanishni ta'minlashi kerak.
Turli xil kirish texnologiyalarini (analog kirish, xDSL, Ethernet, WiMAX va boshqalar) birlashtirgan va turli xil signal uzatish vositalariga (optik tolali liniyalar, mis juftlari) moslashtirilgan universal platformadan foydalanish kapitalning qisqarishini ta'minlaydi. investitsiyalar va operatsion xarajatlar, ayniqsa o'tish davrida. Yangi abonentlarni asosan NGN fragmentiga ulash tavsiya etiladi.
NGN texnologiyasiga asoslangan tarmoqni loyihalashda uning boshqa operatorlar tarmoqlari, korporativ tarmoqlar va boshqalar bilan o'zaro aloqasi zarurligini hisobga olish kerak. Buning uchun SBC (Session Border Controller) sessiya chegara nazoratchisi uskunasidan foydalanish maqsadga muvofiq ko'rinadi.
Shuni esda tutish kerakki, keyingi avlod NGN tarmoqlarida ko'plab standartlashtirilgan protokollar qo'llanilsa-da, turli ishlab chiqaruvchilarning uskunalari (masalan, bir ishlab chiqaruvchining Softswitch boshqa ishlab chiqaruvchining Media Gateway bilan) to'liq uyg'unlashgan o'zaro ta'siri mavjud emas. har bir ishlab chiqaruvchining o'ziga xos xususiyatlari. Shu sababli, NGN uskunalarini etkazib beruvchilarni tanlashda, ularga qo'yiladigan talablardan biri boshqa ishlab chiqaruvchilarning uskunalari bilan o'zaro aloqada muvaffaqiyatli sinovlar bo'yicha hisobotlarning mavjudligi bo'lishi kerak.
Shu munosabat bilan Xalqaro elektraloqa ittifoqi standartlashtirish byurosi rahbariyatining e’tiborini afsuski, NGN texnologiyasini standartlashtirish biz xohlaganimizdan ham sekinroq olib borilayotganiga qaratmoqchiman. NGN uskunalarini ishlab chiqaruvchilar bozorni haqiqatda NGN tegishli me'yoriy-huquqiy bazani yaratish uskunalar ishlab chiqarishdan orqada qolayotganligi sababli talab qilmoqda. O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlarini modernizatsiya qilish strategiyasi sifatida NGN texnologiyasini tanlashning asosiy sabablaridan biri cheklanmagan miqdordagi zamonaviy xizmatlarni moslashuvchan joriy etish imkoniyatidir.
Shuning uchun NGN ni joriy etish xizmat ko‘rsatishning yangi turlarini faol rivojlantirish uchun sharoit yaratish bilan birga olib borilishi kerak. NGN yechimlarini joriy qilish infokommunikatsiya xizmatlari bozorida hozirda mavjud bo'lgan biznes modellarini qayta ko'rib chiqishni talab qiladi. Ushbu masalalar NGNni joriy etishning dastlabki bosqichlarida ko'rib chiqilishi kerak. Shu bilan birga, O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlarida yangi avlod tarmoqlarini joriy etishda quyidagi muammolar yuzaga kelishini hisobga olish zarur:
1. Tarmoq xavfsizligi - muayyan vaziyatlarda Softswitch uskunasi abonent bilan bir xil manzil maydonida ishlaydi, tarmoq uskunalari esa turli hujumlarga duchor bo'lishi mumkin;
2. Qo'ng'iroqlar uchun xizmat ko'rsatish sifati - paketli kommutatsiya tarmog'ida tiqilib qolganda, shuningdek, siqish algoritmlarini qo'llashda xizmat ko'rsatish sifati bilan bog'liq ba'zi muammolar mavjud;
3. SORM muammolari - turli xil trafik mavjud bo'lgan ma'lumotlar kanalida ovozli ma'lumotni identifikatsiya qilish va ushlab turish mexanizmlari etarli darajada ishlab chiqilmagan. Shuningdek, bu erda qo'ng'iroqlar xizmati sifatiga, shuningdek, SORMga qo'yiladigan talablarni belgilovchi xalqaro tavsiyalarning etarli emasligini ta'kidlash kerak.
Ayni paytda Ilmiy-texnik va marketing tadqiqotlari markazi tomonidan NGN tarmoqlarida axborot xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda.
O‘zbekiston telekommunikatsiya tarmoqlarida NGN texnologiyasini muvaffaqiyatli joriy etish uchun undan samarali foydalanish bo‘yicha tegishli marketing tadqiqotlarini o‘tkazish zarur. Ushbu tadqiqotlar quyidagi savollarga javob berishi kerak:
|
| |
