201
R=36 k
1
=3 k
2
=15 b=4
Algoritmning qadamba-qadam bajarilishi quyidagi natijalarga olib keladi:
1-qadam
: L
0h
= <35,10,14,16,31,36,23,10,9,14,1,20,10>
2-qadam
: L
1h
= <12,9,21,17,36,14,12,9,6,21,18,3,9>
3-qadam
: Т
1
= <ХЖЕФНВҲЖТЕҚЁЖ>
4-qadam
: Т
1
= <ХЖЕФНВҲЖТЕҚЁЖ***>
Rasshifrovka qilishda
bloklar birlashtirilib,
К
simvolli shifromatn
T
1
hosil
qilinadi. Rasshifrovka qilish quyidagi butun sonli tenglamani yechish kerak
bo’ladi:
k
1
h
01
+ k
2
= n R + h
1i
Ushbu tenglamadagi
k
1
, h
11
, k
2
va
R
butun sonlar ma’lum bo’lganda
h
0i
kattaligi
n
ni saralash orqali hisoblanadi. Bu muolajani
shifromatnning barcha
simvollariga tadbiq qilish uning rasshifrovka qilinishiga olib keladi. Almashtirish
usulining
kamchiligi
sifatida
dastlabki
va
berilgan
matnlar
statistik
ko’rsatgichlarining bir xilligini ko’rsatish mumkin. Dastlabki matn qaysi tilda
yozilganini bilgan xolda, kriptoanalitik axborotlarni
statistik qayta ishlab, ikkala
alfavitdagi simvollar orasidagi mos kelishliklarni aniqlashi va matnni rasshifrovka
qilishi mumkin
Polialfavitli almashtirish usullari
Bu usullar yetarlicha yuqori darajadagi kriptoturg’unlikka ega va bunda
dastlabki matn simvollarini almashtirish uchun bir necha alfavitlardan
foydalanadilar. Rasman polialfavitli almashtirishni
quyidagicha tasavvur qilish
mumkin.
N
–
alfavitli
almashtirishda
dastlabki
А
0
alfavitdagi
s
01
simvoli
А
1
alfavitdagi
s
11
simvoli bilan almashtiriladi va hakozo.
s
0N
simvolini
s
NN
simvoli bilan almashtirgandan so’ng
s
0(N+1)
simvolining o’rnini
А
1
alfavitdagi
s
1(N+1)
simvoli oladi va xakozo.
Polialfavitli almashtirish algoritmlari ichidaViginer jadvali (matritsasi)
Т
в
ni ishlatuvchi algoritm eng keng miqyosda tarqalgan.Viginer jadvali [
RхR
]
o’lchamli kvadrat matritsadan iborat bo’lib (
R
-
ishlatilayotgan alfavitdagi
202
simvollar soni
), birinchi qatorda simvollar alfavit tartibida joylashtiriladi. Ikkinchi
qatordan boshlab, simvollar chapga bitta o’ringa siljitilgan xolda yoziladi. Siqib
chiqarilgan simvollar o’ng tarafdagi bo’shagan o’rinni to’ldiradi (tsiklik siljitish).
Agar bu jarayonda kirill alfavitidagi o’zbek alfaviti ishlatilsa, Viginer martitsasi
quyida keltirilganidek, (
36х36
) o’lchamga ega bo’ladi:
АБВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_
БВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_А
ВГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБ
ГДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВ
ДЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГ
ЕЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГД
ЁЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЭЮЯЎҚFҲ_АБВГДЕ
…………………
…………………
