|
Referat turlari: umumlashtirilgan shakldagi faktik ma'lumotlarni, illyustrativ materialni, tadqiqot usullari, tadqiqot natijalari va ularni qo'llash imkoniyatlari to'g'risidagi turli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan konspekt-konspekt
|
| Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 29,69 Kb. | | #244054 | | Turi | Referat |
Bog'liq 13-kerak
1.3. .3. Sinfdan tashqari mustaqil ish shakllari Talabalar mustaqil ishlarining sinfdan tashqari shakllarining mazmuniy xususiyatlarini ko'rib chiqamiz. Referat yozish Mustaqil ishning maqsadi: ilmiy dunyoqarashni kengaytirish, nazariy tadqiqot usullarini o'zlashtirish, talabaning mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish. 17 Referat (lotincha refere - hisobot, hisobot) mustaqil ijodiy tushunish va yangi ma'lumot va muhim ma'lumotlarni olish uchun dastlabki manba matnini o'zgartirish mahsulidir.
Referat turlari: - umumlashtirilgan shakldagi faktik ma'lumotlarni, illyustrativ materialni, tadqiqot usullari, tadqiqot natijalari va ularni qo'llash imkoniyatlari to'g'risidagi turli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan konspekt-konspekt; - faqat ushbu mavzuning asosiy qoidalarini o'z ichiga olgan konspekt-referat; — bir nechta manbalar asosida tuzilgan, bu masala boʻyicha turli nuqtai nazarlar solishtiriladigan abstrakt-review; — muammoning xolis bahosini o'z ichiga olgan mavhum hisobot;
— referat - birlamchi manba hujjatida hujjatning axborot mohiyatini aks ettiruvchi yoki abstraktlashtirish vazifasiga mos keladigan qism, bo'lim yoki parchani aniqlash mumkin bo'lgan hollarda tuzilgan birlamchi manbaning parchasi; - bir qator dastlabki dastlabki hujjatlar bo'yicha tuzilgan va hujjatlarning o'ziga xos mazmunining qisqacha tavsifi bo'lgan taqriz referatı. Topshiriqni bajarish: 1) o'qituvchi tomonidan belgilanmagan mavzuni tanlash; 2) ishlashingiz kerak bo'lgan manbalarni aniqlang; 3) manbalardan tanlangan materialni o‘rganish, tizimlashtirish va qayta ishlash
4) reja tuzish; 5) referat yozish: - tanlangan mavzuning dolzarbligini asoslash; — koʻrib chiqilayotgan matnning manba maʼlumotlari (nomi, qayerda nashr etilgan, qaysi yilda), muallif haqidagi maʼlumotlar (toʻliq ismi-sharifi, mutaxassisligi, ilmiy darajasi, ilmiy unvoni) koʻrsatiladi; — tanlangan mavzu bo‘yicha muammolarni shakllantirish; — ko‘rib chiqilayotgan matnning asosiy tezislarini va ularning dalillarini keltirish; — referatda bayon etilgan muammo yuzasidan umumiy xulosa chiqarish. 18 Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning axborotni umumlashtirish, tahlil qilish, idrok etish, maqsad qo'yish va unga erishish yo'llarini tanlash qobiliyati; - og'zaki va yozma nutqni mantiqan to'g'ri, asosli va aniq shaklda qurish qobiliyati.
Insho yozish Mustaqil ishning maqsadi: mustaqil ijodiy fikrlash va o'z fikrlarini yozma ravishda taqdim etish ko'nikmalarini rivojlantirish. Insho - bu "muallifning individual pozitsiyasini so'zlashuv nutqiga qaratilgan erkin, ko'pincha paradoksal taqdimot bilan birlashtirgan falsafiy, adabiy-tanqidiy, tarixiy-biografik, publitsistik nasr janri" (Sovet entsiklopedik lug'ati. M., 1987. P. 1565). Insholarning tasnifi: - mazmuniga ko‘ra: falsafiy, adabiy-tanqidiy, tarixiy, badiiy, badiiy-publisistik, ma’naviy-diniy va boshqalar;
adabiy shaklda: sharhlar, lirik miniatyuralar, eslatmalar, kundalik sahifalari, xatlar va boshqalar; - insholar tavsiflovchi, hikoya qiluvchi, mulohaza yurituvchi, tanqidiy, tahliliy va hokazolar ham ajratiladi.Inshoning xususiyatlari: - kichik hajmli - kompyuter matnining uchdan yetti betgacha; Mashinada yozilgan matnning o'n sahifasigacha bo'lgan insholarga ruxsat beriladi. - Muayyan mavzu va uning qat'iy sub'ektiv talqini. — Erkin kompozitsiya inshoning muhim xususiyatidir. - hikoya qilish qulayligi. - Paradokslardan foydalanish. Insho o'quvchini hayratda qoldirish uchun yaratilgan; ko'plab tadqiqotchilarning fikriga ko'ra, bu uning muhim sifati. — ichki semantik birlik
. — so‘zlashuv nutqiga yo‘naltirish. Shu bilan birga, inshoda jargon, klişe iboralar, so'zlarning qisqartmasi va haddan tashqari beparvo ohangni ishlatishdan qochish kerak. 19 Vazifani bajarish: 1) kirish so'zini yozing (muammoni keyingi shakllantirish uchun xizmat qiladigan 2-3 jumla). 2) nafaqat muallif, balki boshqalar uchun ham muhim bo'lishi kerak bo'lgan muammoni shakllantirish; 3) muammo yuzasidan fikr bildirish; 4) muallifning fikrini shakllantirish va dalillarni keltirish; 5) xulosa yozing (xulosa, aytilganlarni umumlashtirish).
Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: og'zaki va yozma nutqni mantiqiy, asosli va aniq shaklda qurish qobiliyati. Ma'ruza tayyorlash Mustaqil ishning maqsadi: ilmiy dunyoqarashni kengaytirish, nazariy tadqiqot usullarini o'zlashtirish, talabaning mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish. Hisobot ma'lumotni o'z ichiga olgan va muayyan vaziyatga nisbatan masala yoki tadqiqotning mohiyatini aks ettiruvchi ommaviy xabar yoki hujjatdir. Ma’ruza turlari: 1. Og‘zaki ma’ruza – bajarilgan ish natijalari asosida o‘qiladi va uning natijalarini tushuntirishning samarali vositasi hisoblanadi
2. Yozma ma'ruza: - qisqa (20 betgacha) - o'rganish davomida olingan eng muhim ma'lumotlarni umumlashtiradi; - batafsil (60 betgacha) - nafaqat sarlavhalar bilan matn tuzilishi, balki diagrammalar, jadvallar, chizmalar, fotosuratlar, ilovalar, izohlar, havolalar, giperhavolalarni ham o'z ichiga oladi. Topshiriqni bajarish: 1) mavzuni aniq shakllantirish (masalan, yozma hisobot); 2) mavzu bo'yicha tavsiya etilgan adabiyotlarni o'rganish va tanlash, bibliografik ma'lumotlarning uchta manbasini ajratib ko'rsatish: - birlamchi (maqolalar, dissertatsiyalar, monografiyalar va boshqalar); — ikkilamchi (bibliografiya, abstrakt jurnallar, signalli ma'lumotlar, rejalar, grafik diagrammalar, mavzu ko'rsatkichlari va boshqalar); - uchinchi darajali (taqrizlar, kompilyatsiyalar, ma'lumotnomalar va boshqalar);20 3) tanlangan mavzuga to‘liq mos keladigan va uni mantiqiy ochib beradigan reja tuzing; 4) quyidagi talablarga rioya qilgan holda hisobot yozish: - hisobot tuzilishiga - unda quyidagilar bo'lishi kerak: muammoning dolzarbligini asoslovchi qisqacha kirish; asosiy matn; o'rganilayotgan muammo bo'yicha qisqacha xulosalar bilan xulosa; foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati; - ma'ruza mazmuniga - umumiy qoidalar qo'llab-quvvatlanishi va aniq misollar bilan tushuntirilishi kerak; darslik yoki o‘quv qo‘llanmaning alohida boblarini qayta aytib bermang, balki ko‘rib chiqilayotgan masalalarning mohiyati bo‘yicha o‘z fikringizni bildiring va o‘z takliflaringizni bildiring; 5) ishni talablarga muvofiq bajarish. Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning ilmiy tadqiqot natijalarini tahlil qilish va ularni aniq o'quv va tadqiqot muammolarini hal qilishda qo'llash qobiliyati; - original tadqiqot muammolarini hal qilish uchun individual ijodiy qobiliyatlardan foydalanishga tayyorlik; — axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda va axborot xavfsizligining asosiy talablarini hisobga olgan holda axborot-bibliografik madaniyat asosida kasbiy faoliyatning standart muammolarini hal qilish qobiliyati. Kurs ishini tayyorlash Mustaqil ishning maqsadi: mutaxassislik va yo'nalish bo'yicha Federal Davlat Ta'lim Standartida nazarda tutilgan fanlarni o'rganishda olingan nazariy bilim va amaliy ko'nikmalarni tizimlashtirish. Kurs ishi - talabaning o‘quv rejasi yoki mutaxassisligining asosiy fanlaridan biri bo‘yicha olib boruvchi ilmiy tadqiqoti, yakuniy malakaviy dissertatsiyani yozishga tayyorgarlikning muhim bosqichidir. Kurs ishining turlari: - fan bo'yicha kurs ishi (ilmiy rahbarlikni fanga rahbarlik qiluvchi o'qituvchi amalga oshiradi); — mutaxassislik bo‘yicha kurs ishi (ilmiy rahbarlikni ixtisoslashtirilgan kafedra o‘qituvchisi amalga oshiradi). 21 Kurs ishini bajarish: 1) mavzu tanlash va ilmiy rahbar bilan kelishish; 2) kurs ishini bajarish uchun zarur bo'lgan materiallarni to'plash; 3) kurs ish rejasini ishlab chiqish va uni ilmiy rahbar tomonidan tasdiqlash; 4) zamonaviy usullardan foydalangan holda ish yoki muammoning har bir bo'limi uchun tanlangan materialni tizimlashtirish va qayta ishlash; 5) xulosalarni shakllantirish va ularni rahbar bilan muhokama qilish; 6) standart talablariga va uni amalga oshirish bo'yicha ko'rsatmalarga muvofiq ishni yozish (kirish, asosiy qismning boblari, xulosa, ilovalar, foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati). Rejalashtirilgan natijalar: mustaqil ilmiy izlanish malakasini egallash. Eslatma yozish Mustaqil ishning maqsadi: nazariya va amaliy masalalarni nota shaklida yozma ravishda malakali bayon etish malakalarini shakllantirish. Annotatsiya (lotincha conspectus — koʻrib chiqish, taqdim etish) — 1) asosiy axborot manbasi (maqola, kitob, maʼruza va boshqalar) mazmunini tizimli, qisqacha, mantiqiy va izchil yetkazuvchi yozma matn; 2) axborot manbasi rejasini, undan ko'chirmalarni va tezislarni o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan yozishning sintez shakli. Eslatmalar turlari: - rejali eslatma (reja-eslatma) - axborot manbasining ma'lum qismlariga mos keladigan ma'lum miqdordagi nuqtalardan (sarlavhalar bilan) va kichik bandlardan iborat tuzilgan rejaga asoslangan eslatma; - matnli xulosa - manba matnidan ko'chirma va undan iqtibos (mantiqiy bog'lanishlar bilan) asosida taqdimotning batafsil shakli; - bepul konspekt - material ustida ishlashning bir necha usullarini o'z ichiga olgan xulosa (ko'chirma, iqtibos, reja va boshqalar);
22 - sxematik xulosa (kontekst-sxema) - javob berilishi kerak bo'lgan savollar ko'rinishidagi nuqtalardan tuzilgan rejaga asoslangan xulosa; - tematik xulosa - muayyan masala yoki mavzuni xulosa shaklida ishlab chiqish va yoritish; - qo'llab-quvvatlovchi xulosa (V.F. Shatalov kiritgan) - ma'lumot manbasining mazmuni grafik belgilar, chizmalar, raqamlar, kalit so'zlar va boshqalar yordamida kodlangan xulosa; - umumiy xulosa - bir nechta matnlarni jamlash, taqqoslash va yagona tuzilishga qisqartirish maqsadida qayta ishlash; — tanlab xulosa — maʼlum bir mavzu boʻyicha maʼlumotlar matnidan tanlash. Yozuv shakllari: - reja (oddiy, murakkab) - matn strukturasini tahlil qilish, umumlashtirish, hodisalarning rivojlanish mantig'ini va ularning mohiyatini yoritishni o'z ichiga olgan qayd qilish shakli; — koʻchirma matnni deyarli soʻzma-soʻz takrorlovchi eslatma yozishning eng oddiy shaklidir; — tezislar qayd qilishning bir ko‘rinishi bo‘lib, u o‘qilganlar asosida tuzilgan xulosalarni ifodalaydi. Oddiy va murakkab tezislar mavjud (asosiy qoidalarga qo'shimcha ravishda ular ikkinchi darajalilarni ham o'z ichiga oladi); — iqtibos — so‘zma-so‘z ko‘chirma bo‘lib, muallifning fikrini o‘z so‘zlari bilan yetkazishning iloji bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Topshiriqni bajarish: 1) eslatmalarni tuzish maqsadini aniqlash; 2) matnning nomini yoki uning qismini yozing; 3) matnning chiqish ma'lumotlarini yozing (muallif, nashr etilgan joy va yil); 4) dastlabki o‘qishda matnning asosiy semantik qismlarini ajratib ko‘rsatish; 5) matnning asosiy qoidalarini ajratib ko'rsatish; 6) tushuntirishni talab qiladigan tushuncha va atamalarni ajratib ko‘rsatish; 7) o'rganilayotgan materialning muhim qoidalarini o'z so'zlaringiz bilan izchil va qisqacha bayon qiling; 8) asosiy qoidalar, aniq faktlar va misollar bo'yicha xulosalarni bayonnomaga kiritish (batafsil tavsifsiz); 23 9) mazmunni vizual aks ettirish usullaridan foydalanish (“qadamlar”dagi paragraflar, tagiga chizishning turli usullari, turli rangdagi qalamlar); 10) iqtibos keltirish qoidalariga rioya qiling (iqtibos qo'shtirnoq ichida olinishi, uning manbasiga havola ko'rsatilishi va sahifa ko'rsatilishi shart). Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning ilmiy tadqiqot natijalarini tahlil qilish va ularni aniq o'quv va tadqiqot muammolarini hal qilishda qo'llash qobiliyati; — axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda va axborot xavfsizligining asosiy talablarini hisobga olgan holda axborot-bibliografik madaniyat asosida kasbiy faoliyatning standart muammolarini hal qilish qobiliyati. Glossariy tuzish Mustaqil ishning maqsadi: axborot madaniyati darajasini oshirish; yangi bilimlarni egallash; o'quv kursining predmeti bo'yicha zarur ko'nikmalarni rivojlantirish. Glossariy - bu maxsus atamalar va ularning ta'riflari lug'ati. Lug'atga kirish - atamaning ta'rifi. Vazifaning mazmuni: bir yoki bir nechta manbalardan umumiy aniq mavzu bilan birlashtirilgan tushunchalar yoki atamalarni to'plash va tizimlashtirish. Topshiriqni bajarish: 1) ishni diqqat bilan o'qing; 2) eng tez-tez uchraydigan atamalarni aniqlang; 3) umumiy mavzu bilan birlashtirilgan atamalar ro'yxatini tuzish; 4) atamalarni alifbo tartibida joylashtirish; 5) lug'at maqolalarini tuzing: - nominativ holatda atamaning aniq formulasini bering; — ushbu atamaning maʼnosini har tomonlama ochib berish Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda va asosiy talablarni hisobga olgan holda axborot-bibliografik madaniyat asosida talabalarning kasbiy faoliyatining standart masalalarini hal qilish qobiliyati. axborot xavfsizligi. Loyihani ishlab chiqish (individual, guruh) Mustaqil ishning maqsadi: bashorat qilish, loyihalash, modellashtirish qobiliyatini rivojlantirish. Loyiha - bu "natijalar sifatiga qo'yiladigan talablar, mablag'lar va resurslarni sarflashning mumkin bo'lgan doirasi va muayyan tashkilotga ega bo'lgan alohida tizimga vaqt bilan cheklangan, maqsadli o'zgartirish" (V.N. Burskov, D.A. Novikov). Topshiriq variantlari (bakalavrlar uchun): - akademik guruh kuratori faoliyati uchun ekspert-baholash texnologiyasi bo'limini loyihalash (ilmiy-pedagogik amaliyot); — o‘quv mashg‘ulotining (ilmiy-pedagogik amaliyot) texnologik xaritasi loyihasini ishlab chiqish. Vazifani bajarish: 1) vaziyatni diagnostika qilish (muammolilashtirish, maqsadni belgilash, maqsadni ko'rsatish, loyihani formatlash); 2) loyihalash (maqsad, funktsiyalar, vazifalar va ish rejasini aniqlashtirish; muammolarni hal qilish usullari va vositalarini nazariy modellashtirish; aniq muammolarni hal qilish bosqichlarini batafsil o'rganish; rejalashtirilgan loyiha harakatlarini bosqichma-bosqich amalga oshirish; tizimlashtirish va umumlashtirish olingan natijalar, kutilgan natijani qurish, loyiha harakatlarini bosqichma-bosqich amalga oshirish); 3) aks ettirish (olingan natijaning rejaga muvofiqligini aniqlash; olingan mahsulot sifatini aniqlash; uni ishlab chiqish va foydalanish istiqbollari). Mustaqil ishning kutilayotgan natijalari: - talabalarning fan va ta'limning zamonaviy muammolari bo'yicha bilimlaridan o'quv va kasbiy muammolarni hal qilishda foydalanishga tayyorligi; - foydalanishga tayyorlik
5 Keys topshirig`ini bajarish Mustaqil ishning maqsadi: katta hajmdagi tartibsiz axborotni qisqa vaqt ichida tahlil qilish, axborot yetarli bo`lmagan sharoitda qaror qabul qilish qobiliyatini rivojlantirish. Keys topshirilishi (inglizcha case — holat, vaziyat) amaliy muammoli vaziyatlar — muayyan hodisa yoki hodisalar ketma-ketligi bilan bogʻliq boʻlgan holatlar tahliliga asoslangan oʻqitish usuli. Ishlarning turlari: illyustrativ, tahliliy, qaror qabul qilish bilan bog'liq. Topshiriqni bajarish: 1) asosiy matnni savollar bilan muhokama qilish uchun tayyorlang: - ishning qisqacha, esda qolarli nomi yozilgan sarlavha sahifasi; - muqaddima, bunda ishning qahramon(lar)i tilga olinadi, masalaning kelib chiqish tarixi aytiladi, harakatning boshlanish vaqti ko‘rsatiladi; - asosiy ma'lumot, ichki intriga, muammoni o'z ichiga olgan asosiy qism; - xulosa (bunda ishda ko'rib chiqilayotgan muammoni hal qilish ba'zan tugallanmasligi mumkin); 2) ishning umumiy mazmunini (hujjatlar, nashrlar, fotosuratlar, videolar va boshqalar) aks ettiruvchi turli xil ma'lumotlarning tanlovi bilan ilovalarni tanlash; 3) muammoning mumkin bo'lgan echimini taklif qiling. Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning ilmiy tadqiqot natijalarini tahlil qilish va aniq tadqiqot muammolarini hal qilishda qo'llash qobiliyati; - original tadqiqot muammolarini hal qilish uchun individual ijodiy qobiliyatlardan foydalanishga tayyorlik; — axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda axborot-bibliografik madaniyat asosida kasbiy faoliyatning nostandart muammolarini hal qilish qobiliyati. 26 Tematik ish portfelini tuzish Mustaqil ishning maqsadi: tanlangan mavzu bo'yicha ma'lumotlarni tizimlashtirish va tahlil qilish, empirik ma'lumotlar bilan ishlash, muammolarni hal qilish usullari va texnologiyalari bilan ishlash qobiliyatini rivojlantirish. Tematik ish portfeli - bu ma'lum bir kurs (modul) mavzusi doirasida muayyan muammoni hal qilishning maqsadlari, jarayoni va natijasini aks ettiruvchi materiallar. Ish portfeli bir nechta bo'limlardan iborat (o'qituvchi bilan kelishilgan holda). Tematik ish portfelining tuzilishi: - hujjatning maqsadi, maqsadi va qisqacha tavsifini tavsiflovchi portfel muallifining ilova matni; — tarkib yoki mundarija; — organizator (diagrammalar, rasmlar, jadvallar, grafiklar, diagrammalar, gistogrammalar); — ish jarayonida sodir bo'lgan jarayonlarni kuzatishlar ro'yxati; - yozma ishlar; — videokliplar, kompyuter dasturlari; — aks ettiruvchi jurnal (o‘quvchining shaxsiy mulohazalari va savollari, olingan bilim va olingan bilim o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash imkonini beradi). Topshiriqni bajaring: 1) portfel mavzusini tanlashni asoslang va ishingizga nom bering; 2) sarlavhalarni tanlang va ularga nom bering; 3) tegishli materialni toping va uni xulosa, diagramma, klaster, aqliy xarita, jadval shaklida taqdim etgan holda tizimlashtirish; 4) ma’lumotnoma adabiyotlar asosida atama va tushunchalar lug‘atini tuzish; 5) mavzu bo'yicha kerakli ma'lumot manbalarini (shu jumladan Internet resurslarini) tanlash va referat yozish; 6) statistik materialni tanlash, uni grafik tarzda taqdim etish; xulosalar chiqarish; 7) illyustrativ materialni tanlash (chizmalar, fotosuratlar, videolar); 8) tadqiqot rejasini tuzish; 27 9) tadqiqotlar olib boradi, natijalarni qayta ishlaydi; 10) axborot manbalariga havolalarni tekshirish. Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - o'quvchilarning original tadqiqot muammolarini hal qilishda individual ijodiy qobiliyatlardan foydalanishga tayyorligi; — o‘quvchilarning axborot madaniyatini oshirish va ularning zamonaviy axborot makoniga integratsiyalashuviga tayyorligini ta’minlash; - muammolarni hal qilishda zamonaviy usullar va texnologiyalardan foydalanish qobiliyati. Axborot izlash Mustaqil ishning maqsadi: turli xil ma'lumotlarni qidirish asosida o'quv faoliyatini loyihalash va o'zgartirish qobiliyatini rivojlantirish. Axborot izlash - bu tuzilmagan hujjatli ma'lumotlarni qidirish. Zamonaviy axborot qidirish vazifalari ro'yxati: - modellashtirish masalalarini hal qilish; — hujjatlarni tasniflash; — hujjatlarni filtrlash, tasniflash; — qidiruv tizimi arxitekturasini va foydalanuvchi interfeyslarini loyihalash; — axborot olish (hujjatlarni izohlash va umumlashtirish); — qidiruv tizimlarida ma'lumot qidirish so'rovlari tilini tanlash. Qidiruv turlari bo'yicha topshiriqning mazmuni: - bibliografik qidiruv - manba haqida kerakli ma'lumotlarni izlash va uning boshqa manbalar tizimida mavjudligini aniqlash. Bibliografik ma'lumotlar va bibliografik vositalarni (axborot nashrlarini) qidirish orqali amalga oshiriladi; — zarur maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan yoki boʻlishi mumkin boʻlgan axborot manbalarini (hujjatlar va nashrlarni) oʻzlari qidirish; - adabiyotlardan, kitoblardan (masalan, tarixiy faktlar va voqealar haqida, 28 yozuvchi, olimning hayoti va faoliyatidan biografik ma'lumotlar va boshqalar) mavjud bo'lgan faktik ma'lumotlarni qidirish. Topshiriqni bajarish: 1) bilim sohasini aniqlash; 2) ma'lumotlar turi va manbalarini tanlash; 3) axborot modelini to'ldirish uchun zarur bo'lgan materiallar to'plami;
Multimedia taqdimoti - multimedia texnologiyalaridan foydalangan holda o'quv materiali, o'quv topshirig'i mazmunini taqdim etish. Multimedia taqdimotlarining asosiy turlari: - o'quv va test taqdimotlari (o'quv materialining mazmuni bilan tanishtirish va uni o'zlashtirish sifatini nazorat qilish imkonini beradi); — elektron kataloglar taqdimotlari (katta hajmdagi ma'lumotlarni tez, samarali va samarali tarqatish imkonini beradi); — elektron taqdimotlar va reklama roliklari (ob'ekt haqida tasvir yaratish va ma'lumotlarni tarqatish uchun xizmat qiladi); — taqdimotlar — vizitkalar (asar muallifi haqida tushuncha berish); — maishiy taqdimotlar (maishiy maqsadlarda elektron shaklda fotosuratlar va video tasvirlardan foydalanish). Maqsadli multimedia taqdimotlari: - o'quv jarayonini qo'llab-quvvatlash uchun taqdimot (axborot manbai va tinglovchilar e'tiborini jalb qilish vositasi); — oʻquv yoki ilmiy loyiha taqdimoti (talabalarning eʼtiborini loyihani ishlab chiqishning asosiy gʻoyasi yoki kontseptsiyasiga uning mumkin boʻlgan samaradorligi va qoʻllash samaradorligi nuqtai nazaridan jalb qilish uchun foydalaniladi); — o‘quv jarayonini axborot ta’minoti taqdimoti (adabiyotlar bankining yangilanishini, nazorat va test topshiriqlarini, yakuniy va oraliq attestatsiya savollarini aks ettiradi); 31 — taqdimot-hisobot (ma’ruza tuzilishiga qarab mantiqiy o‘zaro bog‘langan, bir nechta fragmentlar ko‘rinishidagi ma’ruzaning multimedia hamrohligi). Topshiriqni bajarish: 1. Loyihalash bosqichi: - taqdimotdan foydalanish maqsadlarini aniqlash; — kerakli materiallarni to‘plash (matnlar, chizmalar, diagrammalar va boshqalar); — materialni taqdim etish tuzilishi va mantiqini shakllantirish; — to'plangan material joylashtirilgan papka yaratish. 2. Loyihalash bosqichi: - kompyuter menyusidan MS Power Point dasturini tanlash; — slayd dizaynini aniqlash; — slaydlarni to‘plangan matn va vizual ma’lumotlar bilan to‘ldirish; — animatsiya effektlari va musiqiy hamrohlikni kiritish (agar kerak bo'lsa); — slaydni ko‘rsatish rejimini o‘rnatish (slayd sarlavhasi, shu jumladan ish bajarilgan bo‘lim nomi, taqdimot nomi, shahar va yil; mazmuni — xabar mavzusi bo‘yicha guruhlangan taqdimot slaydlari ro‘yxati; yakuniy slaydda xulosalar, tilaklar, bibliografiya va boshqalar). 3. Modellashtirish bosqichi - tayyorlangan materialni tekshirish va tuzatish, uni namoyish qilish muddatini aniqlash. Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning axborot madaniyatini oshirish va zamonaviy axborot makoniga integratsiyalashuvga tayyorligini ta'minlash; — axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda va axborot xavfsizligining asosiy talablarini hisobga olgan holda axborot-bibliografik madaniyat asosida kasbiy faoliyatning standart muammolarini hal qilish qobiliyati; — kasbiy ma’lumotlarni tanqidiy idrok etish, umumlashtirish, tahlil qilish, maqsadlar qo‘yish va unga erishish yo‘llarini tanlash qobiliyati; — turli ta’lim muassasalarida turli 32 ta o‘quv bosqichlarida o‘quv jarayonini tashkil etish va amalga oshirishning zamonaviy uslub va texnologiyalarini qo‘llash qobiliyati; - original tadqiqot muammolarini hal qilish uchun individual ijodiy qobiliyatlardan foydalanishga tayyorlik. Xulosa (jamlash) jadvalini tuzish Mustaqil ishning maqsadi: tushunchalar yoki mavzuning alohida bo`limlari o`rtasidagi munosabatlarni jadval tuzish orqali o`zlashtirish. Xulosa jadvali o'rganilayotgan hodisalar o'rtasidagi munosabatlarning o'zgaruvchilar ko'rinishida ifodalangan jamlangan tasviridir. Vazifa variantlari: - matnda tushunchalar yoki kategoriyalar ko'rinishida ifodalangan tizim elementlari o'rtasidagi funktsional munosabatlarni taqdim etish; — o‘rganilayotgan mavzuning (fanning) fanlararo aloqadorligini ko‘rsatish. Jadvalni tuzish qoidalari: 1) jadval ifodali va ixcham bo'lishi kerak, tadqiqot topshirig'iga javob beradigan bir nechta kichik, ammo vizual jadvallarni tuzish yaxshiroqdir; 2) jadval sarlavhasi, ustun va satr sarlavhalari aniq va ixcham shakllantirilishi kerak; 3) jadvalda o'rganilayotgan ob'ekt va o'lchov birliklari ko'rsatilishi kerak; 4) agar jadvalda ma'lumotlar bo'lmasa, ellips qo'ying yoki "Ma'lumot yo'q" deb yozing; agar biron bir hodisa ro'y bermagan bo'lsa, chiziqcha qo'ying; 5) bir xil ko'rsatkichlarning qiymatlari jadvalda bir xil aniqlik darajasida berilgan; 6) jadvalda guruhlar, kichik guruhlar va umumiy bo'yicha jami bo'lishi kerak; 7) agar ma'lumotlarni yig'ishning iloji bo'lmasa, bu ustunga ko'paytirish belgisi qo'yiladi; 8) katta jadvallarda, har besh qatordan keyin o'qish va tahlil qilish qulayligi uchun bo'sh joy mavjud. 33 Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - o'quvchilarning original tadqiqot muammolarini hal qilishda individual ijodiy qobiliyatlaridan foydalanishga tayyorligi; - tushunchalar yoki mavzuning alohida bo'limlari o'rtasidagi munosabatlarni o'zlashtirish. Grafik diagrammadan foydalanish Mustaqil ishning maqsadi: tushunchalar yoki mavzuning alohida bo'limlari o'rtasidagi munosabatlarni o'zlashtirish va ularni grafiklar yordamida aks ettirish.
Talabalar uchun darsdan tashqari faoliyatni tahlil qilishning taxminiy sxemasi - Tadbir nomi. - Tadbirning sanasi va joyi. — Sinf (akademik guruh) xususiyatlari: o‘g‘il bolalar, qizlar soni, ularning qiziqishlari va boshqalar — tashkil etilgan faoliyat turi (u o‘quv faoliyati tizimiga kiradimi yoki vaqti-vaqti bilan sodir bo‘ladigan hodisami). — Tadbirning maqsadi (masalan, ilmiy-pedagogik amaliyot uchun: tadbirda qanday umumiy madaniy kompetensiyalarni shakllantirish, akademik guruhning qanday vazifalarini hal qilishga qaratilganligi va ushbu tadbir talabalarning shaxsiy xususiyatlarini shakllantirish. qaratilgan). - Berilgan faoliyat turi va mazmunini tanlashning psixologik asoslanishi (masalan, o'qitish amaliyoti uchun bu faoliyatning umumiy ta'lim vazifalariga, jamoaning rivojlanish darajasiga va o'quvchilarning yosh xususiyatlariga muvofiqligi). Mustaqil ishning kutilayotgan natijalari: - talabalarning o'quv jarayoni sifatini diagnostika qilish va baholash uchun zamonaviy texnologiyalardan foydalanishga tayyorligi; - Federal davlat ta'lim standartiga mos keladigan ta'lim sifatini ta'minlash uchun o'quv jarayonining shartlari va natijalarini tahlil qilish qobiliyati; — turli taʼlim muassasalarida turli taʼlim bosqichlarida oʻquv jarayonini tashkil etish va amalga oshirishning zamonaviy uslublari va texnologiyalarini qoʻllash qobiliyati; — bashorat qilish, loyihalash, modellashtirish qobiliyati. O'z-o'zini nazorat qilish uchun savol va topshiriqlar 1. Zamonaviy o'quv jarayonida talabalarning mustaqil ishlarining rolini kengaytirish. 2. Dars va sinfdan tashqari mustaqil ishlarning eng ko`p qo`llaniladigan shakllarini ayting. Sizningcha, bu shakllar to'plamining sababi nimada? 3. Talabalarning turli darajadagi mustaqil ish shakllarini aytib bering. 4. Sinf darslarida ancha ko`p qo`llaniladigan mustaqil ish shakllarini tahlil qiling. 5. Ma'ruza, amaliy yoki seminarga tayyorgarlik ko'rish algoritmini kengaytiring. 6. Ilgari bajargan mustaqil ishingizni ushbu o’quv qo’llanmadagi mustaqil ishning ushbu shakli tavsifi bilan solishtiring. 2. TEXNOLOGIK QO'LLANISH
TALABALARNING MUSTAQIL ISHI
2.1. Nazorat va baholashning tartibi va xususiyatlari
ball-reyting tizimi doirasidagi faoliyat
Talabalarning o'quv faoliyatini baholash tartibi va ularning
yutuqlar quyidagi standartlar bilan tartibga solinadi -
m e n ts:
- 2012 yil 29 dekabrdagi 273-FZ-sonli "Rossiya Federatsiyasida ta'lim to'g'risida" Federal qonuni;
- Federal davlat ta'lim standartlari
yo'nalishlar va mutaxassisliklar bo'yicha oliy kasbiy ta'lim;
— Balli-reyting baholash tizimi to'g'risidagi nizom
o'quvchilarning o'quv faoliyati va uning o'zlashtirishdagi yutuqlari
oliy kasbiy ta'limning asosiy ta'lim dasturlari
ta'lim, UrFU rektorining 2012 yil 12 iyuldagi buyrug'i bilan tasdiqlangan.
№ 555/03.
Oliy taʼlimning oʻquv jarayonida ball reyting tizimi (SRS) faol qoʻllaniladi.
Uning o'ziga xosligi shundaki, fan bo'yicha baholash, qaysi
imtihon varaqasiga va baholar kitobiga kiritilgan, nafaqat imtihon yoki testdan o'tish natijalarini, balki natijalarni ham aks ettiradi.
talabaning semestr davomidagi ilmiy ishi. Tez ulanishlarni qo'llash
universitetning o'quv jarayonida talabalarga individual yondashish va vazifalarni tartiblash asosida amalga oshiriladi. Vazifalar reytingi
o‘quvchiga o‘zining kuchli tomonlarini to‘g‘ri, to‘liqroq hisoblash imkonini beradi
individual fazilatlarni ochib berish va fan bo'yicha o'z bilim darajangizni xolisona baholash. Bundan tashqari, BRS ruxsat beradi
semestr davomida to'plaganlarga qo'shimcha ball olish.
Balli reyting tizimi eng katta axborot, protsessual va ijodiy mahsuldorlikni ta'minlaydi
39
davomida talabalarning mustaqil bilish faoliyati
uni talabaga yoʻnaltirilgan taʼlim texnologiyalari (muammoli, dialog, munozara,
evristik, o'yin va boshqalar). Ta'limni baholashga bunday yondashuv
Talabalarning yutuqlari bizga o'ziga xos faoliyatga asoslangan kompetensiyaga asoslangan pedagogik modelni chiqarishga imkon beradi
o'qitish shakllari.
Zamonaviy ta'limda reyting quyidagicha tushuniladi:
- baholash imkonini beruvchi protseduralar tizimi sifatida
o'quvchilarning o'quv faoliyati natijasi, son
barcha talabalarning ushbu sohadagi eng yuqori yutuqlariga nisbatan ta'lim yutuqlari ko'rsatkichi;
- o'quv jarayonini individuallashtirish vositasi sifatida;
joriy va muhim bosqich uchun vazifalar tizimini yaratishga imkon beradi
o'quv dasturini ishlab chiqish monitoringi.
Shu bilan birga, qo'llanma mualliflari reytingni vosita sifatida izohlaydilar
ta'lim jarayonini individuallashtirishga imkon beradi
individual ta'lim loyihalashtirish uchun o'qituvchi
o'quvchilarning tayyorgarlik darajasi va ularning o'zlashtirish darajasiga asoslangan traektoriyalar
o'quv dasturi.
Baholash tizimining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi
reyting qanday hisoblanishini aniqlash. Mahalliy oliy ta'limda
maktablar ko'pincha kümülatif reytinglardan foydalanadi,
talabalarning o'quv faoliyati natijalarini barchasini hisobga olgan holda
o'quv rejasining tsikllari va bo'limlari fanlari.
Balli reytingdan foydalanishda alohida ahamiyatga ega
tizim o'quv intizomining og'irlik koeffitsientiga ega, bu
kreditlar soni va uning uchun soatlar asosida belgilanadi
rivojlanish. Intizomning og'irlik koeffitsientining qiymati bog'liq
talaba olishi mumkin bo'lgan maksimal ball soni
o'quv moduli tugagandan so'ng. Bundan tashqari, ta'lim sohasida
amalda aniqlash uchun tortish koeffitsientlaridan foydalaniladi
nazorat shakllarining joylari va rollari (joriy, oraliq, yakuniy).
Zamonaviy oliy ta'limda ta'lim yutuqlarini baholashning besh balli tizimi hali ham saqlanib qolgan:
1 ball - zaif, 2 ball - o'rtacha, 3 ball - juda yaxshi, 4 ball - yaxshi, 5 ball - a'lo. Kontseptsiyaga qaramay
Ushbu modelda "reyting" ishlatilmaydi, e'tibor bering
40
o'quvchining shaxsiy ta'lim yutuqlarining rasmiylashtirilgan o'quv miqyosiga muvofiqligi darajasi bundan boshqa narsa emas.
ta'lim reytingi sifatida.
Shu asosda an'anaviy besh ballli va reytingli baholash tizimlarini solishtirishimiz mumkin:
100-80 ball (yuqori daraja) - "a'lo", 5 ball;
79-60 ball (ilg'or daraja) - "yaxshi", 4 ball;
59-40 ball (eshik darajasi) - "qoniqarli",
3 belgisi;
40 balldan past (past daraja) - "qoniqarsiz",
belgi 2.
O'qituvchi tomonidan nazorat tartib-qoidalarini va talabalar tomonidan o'z-o'zini nazorat qilishni amalga oshirish uchun texnologik xarita ishlab chiqilmoqda
mavzularni, shakllarni aniq belgilab beruvchi o'quv intizomi
har bir mavzu bo'yicha mustaqil ish, muddatlar, kreditlar (agar ular kiritilgan va foydalanilgan bo'lsa), ballar ko'rsatilgan. Texnologik
xarita fanning ish dasturida keltirilgan va hisoblanadi
uning majburiy qismidir.
Shunday qilib, baholashning ball-reyting tizimi
nafaqat nazorat va baholash faoliyatini rasmiylashtirilgan tartib-qoidalar doirasida amalga oshirishga imkon beradi, balki
talabalarning mustaqil ishlarini baholash jarayonini boshqarish.
Tashkilot sifatini tekshirish usullaridan biri bu
2.2. Baholash mezonlari va ko'rsatkichlari tizimi
mustaqil ish shakllarini bajarish
Talabalarning mustaqil ish shakllarini amalga oshirishni baholash mezonlari va ko'rsatkichlari tizimi bilan ishlashni batafsil ko'rib chiqaylik.
Mustaqil ishlarni bajarishning muhim shakllaridan biri
talabalar oraliq attestatsiyaga tayyorlanmoqda, bu odatda og'zaki yoki yozma javobni o'z ichiga oladi
sinfda imtihon yoki test paytida. Ta'lim yutuqlarini baholash
Talabaning imtihon yoki testi uchta bo'limda o'tkaziladi:
"Bilim", "Qobiliyat", "Ko'nikma va tajriba".
Yakuniy natija bo'yicha hisoblanadi
quyidagi algoritmga:
— maksimal ball miqdori (100) raqamga bo'linadi
“Bilim”, “Ko‘nikma”, “Ko‘nikma va tajriba” bo‘limlari uchun mezonlar
tadbirlar";
Jadvalning oxiri. 1
45
— har bir ko‘rsatkichning raqamli qiymati tegishli bo‘limda o‘rnatiladi;
- baholash natijasida olingan barcha bo'limlar bo'yicha ko'rsatkichlar qiymatlari umumlashtiriladi;
— mezon ko'rsatkichlari yig'indisi muvofiqlashtiriladi
formula bo'yicha BRS ball shkalasi bilan:
Bi = Skk : n,
bu erda Bi - BRS dasturiga kiritish uchun yakuniy ball; Skk -
mezonlar va ko'rsatkichlar asosida olingan ballar miqdori
og'zaki yoki yozma javobni baholash; n - bo'limlar soni
baholash (bilim; qobiliyat; malaka va tajriba).
Keling, mezonlar va samaradorlik ko'rsatkichlari tizimini ochib beraylik -
Ko'rsatilgan bo'limlarda o'quv mashg'ulotlarining no.
1. “Bilim” bo‘limidagi o‘quv natijasi (100 ball)
1.1. "Bilimning to'liqligi" mezoni:
• o‘zlashtirilgan bilimlarning taqdimoti to‘liq, o‘quv rejasi talablariga muvofiq, bir nechta muhim bo‘lmagan
talabalar tomonidan mustaqil tuzatilgan xatolar - 25 ball;
• o‘zlashtirilgan bilimlarni taqdim etish to‘liq, o‘quv rejasi talablariga muvofiq, ba’zi muhim bo‘lmaganlar mavjud.
xatolarni ko'rsatgandan keyin o'z-o'zidan tuzatiladi
o'qituvchi - 15 ball;
• o'zlashtirilgan bilimlarning taqdimoti to'liq emas, ba'zilari mavjud
o'qituvchining yordami bilan tuzatilgan muhim xatolar -
10 ball;
• o'quv materialining taqdimoti to'liq emas, ahamiyatli
o'qituvchi yordamida ham tuzatilmagan xatolar -
0 ball.
1.2. "Bilimlarni tizimlashtirish va umumlashtirish" mezoni:
• materialni tizimli bayon qilish, ilmiy jarayonlar qonuniyatlarini tushunish, fanlararo aloqalar tizimini egallash.
tushunchalar - 25 ball;
• materialni tizimli bayon qilish, yetakchi ilmiy g‘oyalarni, mavzu aloqalari tizimini tushunish – 15 ball;
46
• alohida tushunchalarning asosiy nazariy qoidalarini takrorlash, muhimlarini tushunmasdan faktlarni tasvirlash.
ulanishlar - 10 ball;
• g‘oyalar darajasidagi bilim (e’tibor va mavzu sohasi) – 0 ball.
1.3. “Bilim chuqurligi” mezoni:
• foydalanilgan holda o'rganilgan narsaning muhim xususiyatlarini ajratib ko'rsatish
tahlil va sintez operatsiyalari, xulosalar va umumlashtirishlarni shakllantirish - 25 ball;
• foydalanilgan holda o'rganilgan narsaning muhim xususiyatlarini ajratib ko'rsatish
tahlil va sintez operatsiyalari, xulosalar va umumlashtirishlarni shakllantirish, ayrim kichik xatolarga yo'l qo'yiladi - 15 ball;
• olimdan muhim xususiyatlarni aniqlash, xulosa va umumlashtirishni shakllantirishdagi qiyinchiliklar - 10 ball;
• o'rganilgan narsaning tasodifiy belgilarini ajratib ko'rsatish, qila olmaslik
umumlashtirish, xulosalar - 0 ball.
1.4. “Bilim samaradorligi” mezoni:
• olingan bilimlarni qo'llash mumkin bo'lgan o'zgaruvchan vaziyatlarni mustaqil ravishda taqdim etish - 25 ball;
• olingan bilimlarni qo'llash, qo'llash mumkin bo'lgan o'zgaruvchan vaziyatlarni mustaqil ravishda taqdim etish
o'qituvchining yordamchi savollari - 15 ball;
• olingan bilimlarni qo'llash mumkin bo'lgan o'zgaruvchan vaziyatlarni taqdim etishdagi qiyinchiliklar - 10 ball;
• ular qo'llanilishi mumkin bo'lgan o'zgaruvchan vaziyatlar
o'zlashtirilgan bilimlar, taqdim etilmagan - 0 ball.
2. “Ko‘nikma” bo‘limidagi o‘quv natijasi (100 ball)
2.1. “Muammoni aniqlash” mezoni:
• o‘quv materialidagi qarama-qarshiliklarni aniqlash, muammoni mustaqil aniqlash qobiliyati - 50 ball;
• o'quv materialidagi qarama-qarshiliklarni aniqlash va etakchi savollar yordamida muammoni mustaqil ravishda aniqlash qobiliyati
o'qituvchi yordamchi sifatida - 35 ball;
• talaba o‘quv materialidagi ziddiyatlarni aniqlab, muammoni faqat o‘qituvchi yordamida aniqlasa – 20 ball;
• talaba qarama-qarshiliklarni aniqlash va masalani belgilashni bilmaydi - 0 ball.
47
2.2. "Maqsadlarga mos keladigan muammoni hal qilish uchun vositalarni tanlash va ulardan foydalanish" mezoni:
• o'rganilgan faoliyat usullarini tanlash va ulardan foydalanish
(mavzu, meta-mavzu), fanlararo metodlar
muammoni hal qilish mustaqil va ijodiy amalga oshiriladi -
50 ball;
• o'rganilgan faoliyat usullaridan foydalanish mustaqil ravishda amalga oshiriladi - 35 ball;
• o'rganilgan faoliyat usullarini tanlash va ulardan foydalanish
o'qituvchining yordami bilan (o'qituvchining etakchi savollari kabi
yordam) - 20 ball;
• o'rganilayotgan faoliyat usullarini tanlash va ulardan foydalanish
amalga oshirildi - 0 ball.
3. Bo'lim bo'yicha o'quv natijasi
"Ko'nikma va tajriba" (100 ball):
3.1. TO
Mustaqil ish shaklini baholash
“Sinfdan tashqari ishlarning uslubiy ishlanmasi”
1. Maqsadni belgilashni baholash:
— aniq belgilangan maqsadlar qo‘yiladi va asoslanadi
darsdan tashqari mashg'ulotlar;
— tadbirning maqsadlari aniq shakllantirilgan, lekin asoslanmagan;
— hodisaning noaniqlik, amorf maqsadlari;
- tadbir maqsadlarini belgilamaslik.
2. Sinfdan tashqari mashg'ulotlarni o'tkazish texnologiyasini tanlash:
— tadbir texnologiyasining asosliligi va uning maqsadi va sinf (guruh) xususiyatlariga muvofiqligi;
— tadbirni o‘tkazishda foydalaniladigan texnologiyaning uning maqsadi va sinf (guruh) xususiyatlariga muvofiqligi;
— tadbirni o‘tkazishda qo‘llaniladigan texnologiyaning uning maqsadlari va sinf (guruh) xususiyatlariga mos kelmasligi;
— hodisa texnologiyasini tasodifiy tanlash.
3. Sinfdan tashqari faoliyatni tashkil etish shaklini tanlash:
— asoslangan tadbirni tashkil etish shaklidan foydalanish
psixologik-pedagogik diagnostika;
— tadbirni tashkil etish shaklini hisobga olgan holda foydalanish
psixologik yoki pedagogik diagnostika ma'lumotlari;
— tadbirni tashkil etish shaklini hisobga olmasdan foydalanish
psixologik va pedagogik diagnostika ma'lumotlari;
— tadbirni tashkil etish shakliga to‘liq mos kelmasligi
ta'lim maqsadlari va sinf (guruh) tarkibi.
4. Ta'lim usullarini tanlash:
— tarbiya usullarining asosliligi va maqsadlarga muvofiqligi
sinfdan tashqari ishlar va sinfning (guruhning) xususiyatlari;
— qo‘llanilayotgan ta’lim usullarining tadbir maqsadi va sinf (guruh) xususiyatlariga muvofiqligi;
— qo‘llaniladigan ta’lim usullarining maqsadlarga mos kelmasligi
sinf (guruh) faoliyati va xususiyatlari;
— tarbiyalash usullarining tasodifiy to'plami qo'llaniladi.
Keling, baholash va amalga oshirish misollarini batafsil ko'rib chiqaylik
Mezonlarga asoslangan mustaqil ish shakllari
va qo'llanmada keltirilgan ko'rsatkichlar. Aytaylik, bu hisob-kitob
60
"Axborot qidirish" mustaqil ish shakli bo'yicha yakuniy ball.
Faraz qilaylik, ushbu turdagi ishlarni bajarish uchun fanning texnologik xaritasi maksimal 30 ballga ega.
Keyin ish tartibi quyidagicha bo'ladi:
— Baholashning universal va asosiy mezonlarini tanlash
mustaqil ishning tegishli shaklini bajarish,
Umumjahon mezonlar kafedralarda ishlab chiqilgan uslubiy tavsiyalarda keltirilgan. Masalan, bizning holatlarimizda
4 ta asosiy mezon va bitta universal, ya'ni 5 ta mezon
ushbu turdagi mustaqil ish uchun baholash.
- Biz bitta mezonning raqamli qiymatini aniqlaymiz:
30 ball: 5 = 6 ball.
- Biz mezon ko'rsatkichlarining raqamli qiymatini belgilaymiz,
raqamli qadam yordamida - 6, 4, 2, 0. Qadam o'qituvchi tomonidan o'zboshimchalik bilan tanlanadi.
Shunday qilib, "Axborot qidirish" mustaqil ish shaklini amalga oshirishni baholash mezonlari va ko'rsatkichlari to'plami
quyidagi shaklga ega:
1. Qidiruv manbalarini tanlashning to'liqligi (talablarga rasmiy muvofiqligi):
— 6 ball — manbalar mos ravishda tanlandi
belgilangan talablar bilan;
— 4 ball — manbalarni tanlash og‘ish bilan amalga oshirildi
belgilangan talablar: ko'pi bilan 2 ta sharh;
— 2 ball — manbalarni tanlash og‘ish bilan amalga oshirildi
belgilangan talablar: 3 yoki undan ortiq izoh;
— 0 ball — manbalarni tanlash mutlaqo mos kelmaydi
belgilangan talablar.
2. Qidiruvning aniqligi (talablarga rasmiy muvofiqligi):
— 6 ball — axborot izlash mutlaqo aniq;
— 4 ball — maʼlumot qidirishda noaniqliklar bor: yoʻq
2 dan ortiq sharh;
— 2 ball — maʼlumot qidirishda noaniqliklar bor: 3 yoki undan ortiq izoh;
— 0 ball — maʼlumotlarni qidirish mutlaqo notoʻgʻri.
61
3. Axborot manbalari ro‘yxati qidiruv maqsadiga erishish natijasi (talablarga mohiyatan muvofiqligi):
— 6 ball — roʻyxat va qidiruv maqsadi kelishilgan;
— 4 ball — roʻyxat va qidiruv maqsadi qisman mos keladi: 2 tadan koʻp boʻlmagan izoh;
— 2 ball — roʻyxat va qidiruv maqsadi qisman mos keladi: 3 va undan ortiq izoh;
— 0 ball — roʻyxat va qidiruv maqsadi mos emas.
4. Axborot manbalari ro'yxati qidiruv predmetini aks ettiradi
(kontent yozishmalari):
— 6 ball — roʻyxat qidiruv mavzusini toʻliq aks ettiradi;
— 4 ball — roʻyxat qidiruv mavzusini toʻliq aks ettirmaydi:
2 ta sharhdan ko'p bo'lmagan;
— 2 ball — roʻyxat qidiruv mavzusini toʻliq aks ettirmaydi:
3 yoki undan ortiq sharh;
— 0 ball — roʻyxat qidiruv mavzusini aks ettirmaydi.
5. Axborot izlash natijasini o'qituvchi tomonidan belgilangan muddatda taqdim etish:
— 6 ball — ish o‘z vaqtida topshirilgan;
— 4 ball — ish belgilangan muddatdan 1-2 kun kechroq topshirilgan;
— 2 ball — ish belgilangan muddatdan keyin 3 yoki undan ortiq ballga topshirilgan
kunlar;
— 0 ball — ish topshirilmagan.
Shunday qilib, tavsiya etilgan samaradorlikni baholash tizimidan foydalanish
mustaqil ish shakllari "Axborot qidirish", biz
biz nafaqat ishga qabul qilingan talabalar sonini hisoblay olmaymiz
ball, balki olingan ball natijasini darajalar bilan bog‘lash
materialni o'zlashtirish.
Misol 1. Talaba K.ning mustaqil ishi “Axborot
Mavzu boʻyicha qidiruv...” mezonlar boʻyicha quyidagi baholarni oldi:
1-mezon - 6 ball;
2-mezon - 4 ball;
3-mezon - 4 ball;
4-mezon
ATAMALAR LUG'ATI
Ta'lim faoliyatini faollashtirish - faollikni faollashtirish va oshirish bo'yicha ko'riladigan chora-tadbirlar majmui
ta'lim faoliyati. U uch yo'nalishda amalga oshiriladi:
a) pedagogik - o'qitish shakllari va usullaridan foydalanish;
kognitiv qiziqishlarni rag'batlantirish; b) ijtimoiy-psixologik - tarbiyada shaxslararo muloqotni tashkil etish
guruh, raqobat va o'zaro ta'limni rag'batlantirish
a'zolar, o'qituvchi va guruh tomonidan individual yutuqlarni rag'batlantirish; v) ijtimoiy-iqtisodiy - ortib borayotgan shaxsiy
ijtimoiy va iqtisodiy manfaatdorlik yuqori
ta'lim faoliyati natijalari [1].
Subyektning faoliyati - sub'ektning namoyon bo'lish xususiyatlari
bo'lmagan vaziyatlarda munosabat, fikrlash va faoliyat
normativ tavsif. Subyektning faolligi uning faoliyatining o'zini o'zi o'zgartirishga yo'nalishida namoyon bo'ladi. Ta'lim sohasida
jarayonda sub'ektning mulki sifatida faoliyat o'quvchi pozitsiyasining o'zgarishi va uning o'zaro ta'sirining intensivligi bilan tavsiflanadi.
o'qituvchi bilan. Subyektning faoliyati "madaniy-tarixiy belgilanish va faoliyatni tashkil etish, loyihaviy va maqsadli tashkil etish va niyat rejasining birligi" [2].
Aktualizatsiya - bu imkoniyatdan haqiqatga o'tishdir [3].
Bilimlarni baholashning ball-reyting tizimi sifat menejmentida qo'llaniladigan zamonaviy texnologiyalardan biridir
ta'lim xizmatlari. Asosiy baholash vositasi hisoblanadi
Talabaning o'quv, ishlab chiqarish, ilmiy,
sinfdan tashqari ishlar va reyting vositasi
bitiruvchi. Qo'llab-quvvatlash mexanizmlarini amalga oshirish imkonini beradi
ta'lim natijalarini sifati va baholash, shuningdek, oshirish
talabalarning o'quv va darsdan tashqari ishlari.
65
Harakat – faoliyat birligi; ongli maqsadga erishishga qaratilgan ixtiyoriy bilvosita faoliyat [3].
Faol yondashuv - 1) Pedagogikada - nafaqat madaniyatni uzatishni, balki sharoit yaratishni ham ta'minlaydigan yondashuv.
fikrlash va harakat qilish naqshlari va usullarini o'zlashtirish
talaba shaxsining kognitiv qobiliyatlari va ijodiy salohiyatini rivojlantirish uchun. Faoliyat yondashuvida inson faoliyatining yo'nalishi (kognitiv, transformativ) o'zgaradi, u tashqi dunyodan o'z tafakkuriga o'tadi.
va tadbirlar. 2) Kattalar ta'limida - tamoyillar tizimi;
bilimlarni ustuvor egallashni ta'minlovchi shakl va usullar
amaliy hayotning turli sohalarida samarali va qoniqarli faoliyat uchun zarur bo'lgan ko'nikmalar.
Shu bilan birga, katta yoshli talaba o'quv va kognitiv jarayonning faol o'z-o'zini faol sub'ekti sifatida qaraladi [1].
Faoliyat - 1) Kiyinishdan tortib, atrofdagi dunyogacha bo'lgan o'ziga xos inson shakli, uning mazmuni
uning maqsadga muvofiq o'zgarishi va o'zgarishi. Asosiy ko'rinish
faoliyat - inson faoliyatining boshqa turlari bilan bog'liq bo'lgan mehnat. 2) ong bilan tartibga solinadigan, inson ehtiyojlaridan kelib chiqadigan aniq inson faoliyati
va tashqi dunyoni tushunish va o'zgartirishga qaratilgan
va o'zi. Faoliyat elementlari - qadriyatlar, g'oyalar, ideallar,
faoliyatning eng umumiy boshqaruv tamoyili bo'lib,
uni amalga oshirishning umumiy xarakterini va yakuniy shaklini aniqlash
mahsulot.
Diagnostika (pedagogikada) - maxsus ishlab chiqilgan ilmiy usullar yordamida pedagogik jarayonlar, hodisalar va boshqalarni miqdoriy baholash va sifat jihatdan tahlil qilishdir [4].
Didaktika pedagogikaning ajralmas qismi bo‘lib, jarayonni o‘rganadi
trening [4].
Didaktik jarayon - mazmunni uzatish jarayoni
faoliyatning o'zidan ajralgan holda.
Bilim tafakkurda voqelikning haqiqiy aksidir
shaxs; ijtimoiy amaliyot bilan tasdiqlangan bilish jarayonining natijasi [1]. Oddiy (kundalik) o'rtasida farqlash odatiy holdir.
va ilmiy bilim. Birinchisi kundalik tajriba jarayonida shakllanadi, ikkinchisi mantiqiy tasdiqlangan
66
ijtimoiy-tarixiy amaliyot bilan tasdiqlangan ilmiy bilimlar natijasi.
Bilim - bu atrofdagi voqelik haqidagi g'oyalar, tushunchalar, mulohazalar shaklida ifodalangan ma'lumotlar to'plami.
nazariyalar va tabiiy belgilar tizimlarida qayd etilgan
va sun'iy tillar. Bilim deganda har qanday fan yoki uning sohasini tashkil etuvchi ma’lumotlar yig‘indisi ham tushuniladi [1].
Faoliyatni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan bilim - bilim
asl ob'ekt va material haqida, usullar, vositalar va shartlar haqida
tadbirlarni amalga oshirish. Ular faoliyatni amalga oshirish jarayonida ham hosil bo'ladi, ya'ni natijaning o'zi ham yangi bo'lishi mumkin
bilim yoki bilvosita asl nusxa haqidagi bilimlarni o'z ichiga olishi mumkin
faoliyatning ob'ekti yoki boshqa tarkibiy qismlari; bundan tashqari, odam
ishlab chiqarish faoliyati natijasida yangisini olish mumkin
o'zi to'g'risida, ya'ni o'z qobiliyatlari va insoniy imkoniyatlari to'g'risidagi bilim, agar u tegishli maqsadga ega bo'lsa [5].
Individuallik - bu har bir shaxsga xos bo'lgan psixofiziologik ma'lumotlar va shaxsiy fazilatlarning o'ziga xos kombinatsiyasi
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Referat turlari: umumlashtirilgan shakldagi faktik ma'lumotlarni, illyustrativ materialni, tadqiqot usullari, tadqiqot natijalari va ularni qo'llash imkoniyatlari to'g'risidagi turli ma'lumotlarni o'z ichiga olgan konspekt-konspekt
|
