|
Komparatorlar ishlab chiqarishda kommutatsiya mexanizmlari
|
| bet | 7/8 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 3,58 Mb. | | #238812 |
Bog'liq 63-20 Turg\'unboyev Diyorbek3.2 Komparatorlar ishlab chiqarishda kommutatsiya mexanizmlari
Tizimni dispetcherlik punktlarida nazorat qilishda telemexanika shit, va pultlardan foydalaniladi. Qoida tariqasida,nisbatan kichik telemexanika tizimlari uchun barcha boshqaruv faqat pultlardan amalga oshiriladi, buning ustiga barcha boshqarish uskunalari, signal elementlari, tele-o‘lchash asboblari, akustik qurilmalar, telefon, mikrofon va h.k. joylashtiriladi. Odatda, kichik suv xo‘jaligi inshootlari uchun bir yoki ikki telemexanika to‘plami bilan cheklangan masofadan boshqarish pultlarini o‘rnatish, undan barcha boshqarish amalga oshiriladi. Juda katta tizimlar, ayniqsa, pultda mnemonik tutashuv va uni pultga joylashtirish mumkin bo‘lmasa, tizimning mnemonik tutashuvi bilan alohida boshqaruv panelini qo‘shimcha o‘rnatish kerak bo‘ladi.
Dispetcher punktlari va ularda shitlar ikki turi - yorug‘ va qorong‘i ranglari qo‘llaniladi. Erug‘ shitlar yonib turuvchi simvollarga ega bo‘ladi. Shunday qilib, kalit belgisi o‘z holatiga qarab qizil yoki yashil rangda yoritiladi. Nazorat ob’ekt holati o‘zgarsa (yoki holati) miltillovchi ranglar bilan yoritiladi dispetcherning ye’tiborini tortadigan nurlar tarqaladi. Ranglar nomlangan operatsiya yordamida yonib to‘xtaydi ramzlar va chiroq bir tekis yonay boshlaydi. Shuning uchun, yengil shitda ob’ektlarning holati yorug‘lik signallari bilan aniqlanadi. Dispetcherning tavsiyasiga ko‘ra, yorug‘lik shiti o‘chishi mumkin va u so‘nadi, lekin yangi signal yuzaga kelganda avtomatik ravishda yonadi va yorug‘lik signali paydo bo‘ladi. 2. Qorong‘i shit ustida kommutatsiya uskunasining holati qurilma tomonidan ishg‘ol qilingan ikki xil pozitsiyadan biri bilan belgilanadi. Ramzlar bir ajralmas ogohlantirish lampalari qo‘llaniladi, ramz qachon bir yonib o‘chib chiroq joy yonibo‘chish o‘rnini mos bo‘lmagan xolda sodir bo‘ladi. Xuddi shuningdek yorug‘lik shitida, operatsiya to‘xtatilganda ramzning miltillashi ham to‘htaydi. Qorng‘i shitda normal holatda lampalarning yonishi tasvirlanishi bo‘lmasligi tufayli shitda boshqa ramzlar bo‘lmasligidir.
SHDSM -1 mozikoliy shiftning fragmenti
ULOSA
Kommutatsiya kammutatsiya qurilmalari ishlab chiqarish jarayonlarining turli sohalarida keng qo’llanilmoqda. Xususan ishlab chiqarish texnalogiyasida quvaat muammosini hal qilishda kammutatsiya qurilmalaridan foydalanilmoqda, hozrda on minglab amperli yuqori quvaatli kommutatsiya quvat manbayi amaliy ishlab chiqarishda qollanilmoqda. Bundan tashqari, Elektr apparatlar — turli qurilmalar, mashinalar, mexanizmlar va boshqalarning elektr va noelektr parametrlarini oʻzgartirish, rostlash, oʻlchash, nazorat qilish hamda ularni ortiqcha kuchlanishlardan himoya qilish uchun moʻljallangan elektr qurilmalar.Vazifasiga koʻra, kommutatsion, ishga tushiruvchirostlovchi, rostlovchi, cheklovchi, oʻlchovchi, nazorat qiluvchi turlarga boʻlinadi. Ishi qanday fizik hodisaga asoslanganligiga qarab, Elektr apparatlarni elektromagnit, issiqlik, induksion va boshqalar turlarga ham boʻlish mumkin.Baʼzan, bir apparatning ishi bir necha fizik hodisalarga asoslangan boʻladi. Avtomatik va noavtomatik Elektr apparatlar ham farqlanadi. Elektr apparatlar jumlasiga boshqarish knopkalari, rubilniklar, ajratkichlar, viklyuchatellar (kommutatsion Elektr apparatlar), kontaktorlar, kontrollyorlar, magnitli ishga tushirgichlar, reostatlar va boshqalar (ishga tushiruvchirostlovchi Elektr apparatlar), rostlagichlar, stabilizatorlar va boshqalar (rostlovchi Elektr apparatlar), elektr reaktorlar, eruvchan saqlagichlar, razryadniklar va boshqalar (cheklovchi Elektr apparatlar), tok transformatorlari, kuchlanish transformatorlari (oʻlchovchi Elektr apparatlar) va boshqalar qurilmalar kiradi.Elektr apparatlar elektr tarmoqlarini himoya qilish tizimlarida, ishlab chiqarish jarayonlarida qoʻllaniladigan ishga tushirishrostlash qurilmalarida, transport vositalarida, avtomatika va telemexanika tizimlarida, aloqa, radio va televideniye tarmoqlari va boshqalar koʻp sohalarda ishlatiladi.Sinash sxemalarida ishlatiladigan ko‘chma yerga ulagich simining ko‘ndalang kesimi kamida 4 mm2, elektr uzatish tarmoqlaridagi ustundan izolatsiyalangan yashin qaytargich troslari hamda ko‘chma uskunalarni (laboratoriya va h. k) yerga ulashda esa mexanik mustahkamligiga qarab kamida 10 mm2 bo‘lishi shart.Har bir ko‘chma yerga ulagichda uning raqami va yerga ulovchi simlarning ko‘ndalang kesimi ko‘rsatilgan bo‘lishi lozim.Bu ma’lumotlar yerga ulagichga mahkamlangan birkaga yoki strubsinaga (uchlikka) o‘yib yozilgan bo‘lishi lozim.Har bir ko‘chma yerga ulagich har 3 oyda bir marta hamda ishlatishdan oldin va qisqa tutashuv toki ta’sirida bo‘lgan hollarda ko‘zdan kechirilishi shart.Simlarning ulangan kontaktlari emirilganda, mexanik mustahkamligi pasayganda, ular erib tushganda, 5 foizdan ko‘p sim tolalari uzilganda va shunga o‘xshash holatlarda ko‘chma yerga ulagichlar ishlatishdan olib tashlanishi kerak.To‘siq qurilmalari ishchilarning bexosdan kuchlanish ostidagi tok o‘tkazuvchi qismlarga xavfli masofagacha yaqinlashishdan saqlash hamda taqsimlovchi uskunalar uchastkalariga kirish yo‘llarini to‘sish uchun qo‘llaniladi. To‘siq qurilmalariga shchitlar kiradi.Shchitlar alif shimdirilgan va rangsiz lok surtilgan quruq taxtadan yoki tiniq elektr izolatsiyalovchi materialdan qilinishi lozim. Ularga xavfsizlik texnikasi plakatlari mahkamlanishi yoki “Elektr uskunalarini ishlatishda xavfsizlik texnikasi qoidalari”ga muvofiq yozuvlar yozib qo‘yilishi lozim. Shchit konstruksiyasi mahkam, qulay, qiyshayishi va ag‘anashiga imkon bermaydigan choralar ko‘rilgan, og‘irligi esa bir kishi ko‘tarib o‘rnatadigan bo‘lishi darkor. Shchit balandligi kamida 1,7 m, pol bilan pastki qismi oralig‘i ko‘pi bilan 10 sm bo‘lishi kerak. Shchitlarni shunday o‘rnatish kerakki, ular xavf paydo bo‘lganda xodimlarning xonadan chiqib ketishiga xalaqit bermasligi zarur. Shchitlarning kuchlanish ostidagi tok o‘tkazuvchi qismlarga tegib turishiga ruxsat berilmaydi. Ish joyini to‘suvchi shchitdan kuchlanish ostidagi tok o‘tkazuvchi qismlargacha bo‘lgan masofa “Elektr uskunalarini ishlatishda xavfsizlik texnikasi qoidalari”da qayd etilgan masofaga mos kelmog‘i shart. To‘siqlarni mustahkam o‘rnatish yoki mahkamlash uchun mo‘ljallangan shchitlarni ishlatishdan oldin ularning ulangan qismlari mustahkamligini, barqarorligini va detallarning chidamliligini tekshirish lozim.
|
| |
