Qo’llanilishi.
Qurilish materiallarining aksariyati polimerlar yordamida ishlab chiqariladi. Ular
ning asosiy yo’nalishlari quyidagilar bo’lib hisoblanadi.
Har xil turdagi o’rab turgan va qurilish inshootlarini ishlab chiqarish, yopishti-
ruvchi moddalar va ko’piklar; muhandislik kommunikatsiyalarini ishlab chiqa-
rish;issiqlik va gidroizolyatsiya uchun materiallar;o’z-o’zidan tekislanadigan pol
lar; turli xil pardozlash materiallari
Qoplama va qurilish konstruksiyalari sohasida bular polimerbeton, kompozit ar
matura va nurlar, ikki oynali oynalar uchun ramkalar, polikarbonat, shisha tolali
va ushbu turdagi boshqa materiallar.Polimer asosidagi barcha mahsulotlar yuqori
mustahkamlik xususiyatlariga, uzoq xizmat qilish muddatiga va salbiy tabiiy
hodisalarga chidamliligiga ega Yopishtiruvchi moddalar namlikka chidamli va
mukammal yopishadiUlar turli materiallarni yopishtirish uchun ishlatiladi va yu
qori bog’lanish kuchiga ega.Ko’piklar bo’g’inlarni yopish uchun ideal yechim
hisoblanadi.Ular yuqori issiqlik tejash xususiyatlarini ta’minlaydi va turli xil sifat
larga ega bo’lgan juda ko’p navlarga ega.
Muhandislik kommunikatsiyalarini ishlab chiqarishda polimer materiallardan
foydalanish eng keng tarqalgan sohalaridan biridir. Ular suv ta’minoti, elektr ta’-
minoti, issiqlik tejash, kanalizatsiya tarmoqlarini jihozlash, shamollatish va isi –
tish tizimlarida qo’llaniladi.
Zamonaviy sanoat polimerlar asosidagi pardozlash materiallarining keng assorti-
menti hisoblanadi. Ular boshqa tuzilishga va chiqarish shakliga ega bo’lishi
mumkin, ammo xarakteristikalar bo’yicha ular har doim tabiiy qoplamalardan
ustun turadi va ancha past narxga ega.
Polimerlardan tibbiyotda ahm keng qo’llaniladi, masalan shprits .Ayni paytda
tibbiyot sohasida qo’llaniladigan 3 mingga yaqin mahsulot ishlab chiqariladi.
Oziq- ovqat sanoatida polimer materiallar idishlar va qadoqlash uchun ishlatiladi.
Qurilmalar qurilishida , ayniqsa kimyo sanoati uchun polimerlarning ahamiyati
ularning yuqori korroziyaga chidamliligi bilan belgilanadi.100℃ gacha bo’lgan
haroratda va o’rtacha mexanik yuklarda yuqori qotishma po’latlarni polimer
materiallar bilan almashtirish uchun qulay sharoitlar mavjud.Polivinilxlorid,
yuqori bosimli polietilen, polipropilen, polibuten va shisha tolali shisha bu borad
eng qiziqarli materiallardir.Mexanik yuklar bilan bir qatorda agressiv muhitga
duchor bo’lgan tuzilmalar uchun termoplastik qatronlar asosidagi shisha bilan
mustahkamlangan ayniqsa muhim rol o’ynaydi. Termoplastik quvurlar tashqi dia
metri 1200 mm gacha bo’lgan ekstruziya usuli bilan ishlab chiqariladi va diamet
ri 3000 mm gacha bo’lgan quvurlar esa o’rash orqali amalga oshadi.
Qadoqlash texnologiyasi ishlab chiqarilgan barcha plastmassalarning 20-25% ni,
ya’ni qurilish kabi istemol qiladi. Qog’oz, yog’och arqonlar o’simlik tolali mato
kabi ananaviy qadoqlash materiallari tezroq yomonlashadi.Plastik plyonkalar va
ko’piklar nafaqat bu eski modda materiallarini o’rnini bosadi, balki butunlay
yangi qadoqlash texnologiyasini ham keltirib chiqaradi.
Polimer materiallar doirasi keng.Endi biz ishonch bilan aytishimiz mumkin- ular
sanoat va ishlab chiqarishda deyarli barcha sohada qo’llaniladi.Xususiyatlari tu-
fayli polimerlar tabiiy materiallarni to’liq almashtirdilar, ular xarakteristikalar
bo’yicha ulardan sezilarli darajada past. Atrofga nazar tashlasak, biz sintetik ma
teriallardan tayyorlangan juda ko’p sonly mahsulotlarni ko’rishimiz mumkin.Bu
maishiy texnika, matolar o’yinchoqlar, oshxona anjomlari va hatto uy kimyoviy
modallarning qismlari.
Muhandislik kommunikatsiyalarini ishlab chiqarishda polimer materiallardan
foydalanish eng keng tarqalgan sohalardan biridir.Ular suv ta’minoti, elektr ta-
minoti issiqlik tejash, kanalizatsiya tarmoqlarini jihozlash, shamollatish tizimi
va isitish tizimlarida qo’llaniladi.
Mexanik mustahkamlik, elastiklik, elektr izolyatsiya va boshqa qimmatli xususi
yatlar tufayli polimer mahsulotlari turli sanoat tarmoqlarida va kundalik hayotda
qo’llaniladi.Polimer materiallarning asosiy turlari: plastmassa, kauchuk, tolalar
laklar, bo’yoqlar, yopishtiruvchi moddalar, ion almashinadigan smolalar.
Xulosa.
Zamonaviy texnologiyaning rivojlanishi ajoyib ko’rsatkichlarga ega bo’lgan ma-
teriallarning paydo bo’lishiga olib keldi.Polimer materiallarning molekulyar og’ir
ligi bir necha mingdan bir necha milliongacha bo’lishi mumkin.Bunday material
larning asosiy xossalari ularning keng tarqalishini belgilaydi.
Har yili polimerlar ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar soni ortib bormoqda. Shu
ning uchun biz ularning xususiyatlarini kengroq o’rganamiz.
Bugungi kunda polimer materiallar juda ko’p turli sohalarda mavjud bo’lib,
deyarli har bir uyda mavjud. Polimer materiallarni ishlab chiqarish jarayoni doim
miy ravishda takomillashtirilmoqda, tarkibi o’zgartirilmoqda, buning natijasida u
yangi operatsion sifatlarga ega bo’lmoqda. Zamonaviy iqtisodiyot va odamlar-
larning hayoti polimer materiallarsiz amalga oshirilmaydi. Buning sababi past
narxga ega, agar kerak bo’lsa, asosiy ko’rsatkichlar aniq vazifalar uchun o’zgarti
rilishi mumkin..
Zamonaviy dunyoda polimer materiallar deyarli barcha sohalarda qo’llaniladi.
Polimerlardan o’yinchoqlar, asbob- uskunalar, dori-darmonlar, gazlamalar, quri-
lish materiallari va shu bilan birgalikda polimerlardan mashinasozlikda, yengil
sanoatda, farmasevtikada va boshqa ko’plab sohalarda keng ko’lamda foydalanila
di. Bundan tashqari ular asosiy ish faoliyatini o’zgartirish uchun boshqa material
larning bir qismiga aylandi, ular tabiiy teri yoki kauchukni qayta ishlashda qo’lla
niladi. Plastmassalardan foydalanish orqali ishlab chiqaruvchilar kompyuterlar va
mobil qurilmalarning narxini pasaytirib, ularni yengilroq va ingichka qilib qo’-
yishga muvaffaq bo’lishdi.Agar biz metal va polimerlarni solishtirsak, unda narx
dagi farq shunchaki katta bo’lishi mumkin.
Dastlab polimerlar ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida past sifatli past mole-
kulyar moddalar ishlatilgan.Shuning uchun ular juda ko’p kamchilikka ega edi.
Biroq ishlab chiqarish texnologiyalarini takomillashtirish natijasida bugungi kun
da polimerlardan foydalanish uchun yuqori darajada xavfsiz va atrof muhitga za
rarli moddalar chiqarmasligiga olib keldi.Shuning uchun kundalik hayotda ishlatiladigan narsalarni ishlab chiqarishda tobora ko’proq foydalanilmoqda.
Xulosa qiib shuni ta’kidlaymizki , ko’rib chiqilayotgan soha doimiy ravishda ri
vojlanib bormoqda, buning natijasida kompozit materiallar paydo bo’la boshladi.
Yaqin kelajakda polimer materiallar turli sohalarda faol qo’llanilishini davom etti
radi, chunki ularning o’rnini bosadigan alternativalar hali mavjud emas.
|
