|
Reja: Kirish. Spin haqida tushuncha. Elektronning spini
|
| bet | 2/4 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 1,14 Mb. | | #238563 |
Bog'liq Atom M.TM Magnit dipolning H maydondagi energiyasi
Bu energiya, elektron larmor pressessiyasining kinetik energiyasiga teng. Biroq shuni eʼtiborga olish lozimki, (4) - formula elektronning inersiya markazi tinch turgan sanoq sistemasidagi larmor pressessiyasiga mos keladi. Yadro tinch turgan, aniqrogʻi atomning inersiya markazi tinch turgan sanoq sistemasiga oʻtish uchun Lorentz almashtirishini amalga oshirish lozim. Magnit oʻzaro taʼsir natijasida hosil boʻladigan qoʻshimcha energiya, Frenkel va Tomas (bir-biridan mustaqil ravishda) aniqlagan formulaga binoan, (4) dagi qiymatning yarmiga teng:
Spin haqida tushuncha.
Atom yadrosi massa, zaryadga ega bo‘lish bilan birga harakat miqdori momenti — spinga va unga bogeliq boclgan magnit momentga ham ega bo'lish kerak. Yadroning spinga ega boiishligini 1928-yilda Pauli bashorat qilgan edi. Haqiqatan ham, yadroning spinini spektral chiziqlaming оЧа nozik strukturasi bilan tushuntirildi. Birinchi spektral chiziqlaming o‘tanozik strukturasini 1891-yilda Maykelson o‘zining interferometrida kuzatdi, keyinchalik Fabri va Pero, Lummer (1860-1925), Gerks (1878-1960) davom ettirdi. Ayrim spektral chiziqlar bir-biriga yaqin bo‘lgan o‘nlab komponentalardan iborat, komponentalar orasidagi masofa 0,01-0,02 nm. Hatto, 0,002 nm gacha boUib, ajralish asosiy chiziqlarga nisbatan 103 marotaba kichik. Spektral chiziqlaming o‘tanozik strukturasi yadro magnit momentining elektron qobiqdagi elektronlaming harakati tufayli vujudga kelgan magnit maydoni (He) bilan ta’sirlashuviga ko‘ra, holatlarning ajralishidir:
A nuklondan tuzilgan yadroning to’la momenti I yadrodagi nuklonlarning spini va orbital momentlarining vector yig‘indisiga teng, ya’ni
Agar nuklonlarning spini va orbital harakat o‘rtasidagi o ‘zaro ta’sir spinlaro o‘zaro ta’sirdan kuchsizroq, ya’ni spin - orbital aloqa yo‘q deyarli yo’q bo‘lsa zarralarning orbital momenti sistemaning to‘la momenti j ni, spin momentlari (Sk )esa to' la spint moment S ni beradi, ya’ni
U vaqtda sistemaning to‘la momenti quyidagicha bo‘ladi:
Bu sistemaning to‘la orbital momenti L ning va to‘la spin momenti S ning taxminiy saqlanishiga olib keluvchi oczaro ta’sir L S bogianish deb ataladi. Bunday bog‘lanish markaziy kuchlar ta’sirida yuzaga kelishi mumkin.
Umuman olganda yadro kuchlari markaziy kuchlar emas yadrodagi o‘zaro ta’sir nuklonlar spini va orbital momentining bir – biriga nisbatan yo‘nalishiga ya’ni, skalyar ko‘paytmaga bog‘liq bo‘ladi. Sferik maydonda har bir nuklonning to‘la momenti
Yadroning to‘la mexanik momenti esa yadro tarkibidagi nuklonlar to‘la mexanik momentlari jk ning vektor yig‘indisiga teng.
|
| |
