|
Reja: nazariy qism
|
| bet | 2/15 | | Sana | 21.12.2023 | | Hajmi | 0,65 Mb. | | #126089 |
Bog'liq boyitish13 Tarixi
Qadimda mis parchasini rux karbonat va koʻmir bilan birga qizdirib jez tayyorlashgan. Rux dastlab Hindistonda olingan.[3] Yevropada 17-asrda sanoat miqyosida ishlab chiqarila boshlagan. Hozirda Oltoy, Shimoliy Kavkaz, AQSH, Avstraliya, Polsha va boshqa mamlakatlarda yirik rux konlari bor.
Yer poʻstidagi miqdori (0,0075 foiz) boʻyicha rux boshqa elementlar orasida 24-oʻrinda turadi. Odatda rux rudalari — polimetallardir. Ular tarkibida ruxdan tashqari mis, qoʻrgʻoshin, kadmiy va boshqa metallarning minerallari ham boʻladi. Ruxning muhim minerali sfalerit — aldama rux ZnS boʻlib, u sulfidli rudalar tarkibiga kiradi.[4]
1.3. Foydali kazilmalarni galvirlash jarayoni
G‘alvirlash jarayoni boyitish fabrikalarida keng qo‘llaniladi. Foydali qazilmalarni va maxsulotlarni o‘lchamlari katta-kichikligiga qarab besh turga bo‘linadi:
Yirik (1200 mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak to‘qimalarining o‘lchami 300dan 100 mmgacha);
O‘rta (300 mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak to‘qimalarining o‘lchami 60 dan 25 mm gacha);
3. Mayda (75 mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak to‘qimalarining o‘lchami 25 dan 6mmgacha);
4. Mayin (10 mm gacha kattalikdagi bo‘lak, elak to‘qimalarining o‘lchami 6 dan 0,5 mm gacha);
5.O‘ta mayin ( elak to‘qimalarining o‘lchami 0,045 mm gacha)
Foydali qazilmalarni g‘alvirlar yordamida sinflarga ajratish uchun elovchi yuza sifatida panjaralar ishlatiladi. G‘alvirlarning ko‘zg‘almas va titrama ko‘zg‘aluvchan turlari mavjud.
Qo‘zg‘almas g‘alvirlar biroz qiya 30-35o yoki 40-45o ostida o‘rnatiladi. G‘alvirlarning ishchi yuzalari rudalarning turlariga karab, cho‘yan, bronza yoki po‘lat materiallar, listlardan xar-xil shakllarda shtamplanadi.
G‘alvirlar 2 xil asosiy guruxlarga bo‘linadi.
1.G‘alvirlash yuzasi ko‘zg‘almas (g‘ildirakli, to‘g‘ri burchakli, konusli, silindrik va yoysimon) bo‘lgan g‘alvirlar.
2.G‘alvirlash yuzasi ko‘zg‘aluvchan-mexaniq (aylanma, juvali, tebranma tekislikli va titratma) g‘alvir.
Amaliyotda xozir ko‘pincha titratma g‘alvirlar keng kullaniladi. CHunki ularning ish unumdorligi boshqa g‘alvirlarga nisbatan yukori. G‘alvirlar ishlash prinsipi, tuzilishi va turlariga qarab quyidagicha bo‘ladi:
Panjarali g‘alvirlar
YOysimon qo‘zg‘almas g‘alvirlar
Qo‘zg‘aluvchan konussimon g‘alvirlar
Qo‘zg‘aluvchan barabanli g‘alvirlar.
Xom ashyo va boyitiladigan donador maxsulotning katta kichikligiga karab sinflarga ajratish - qumoqlilik tarkibi deyiladi. Qumoqlilik tarkibi quyidagi taxlillar yordamida aniqlanadi.
|
| |
