|
Reja: reja: Stomatologik sementlar
|
| Sana | 05.04.2024 | | Hajmi | 0.6 Mb. | | #188442 |
Bog'liq 4-ma\'ruza
Mavzu: Biolagik membranalarning fizik-kimyoviy xossalari,membranada moddalar koʻchishining biofizikaviy mexanizmlari
Abu Ali Ibn Sino nomidagi Buxoro Davlat Tibbiyot Instituti
Bajardi: 1-kurs talabasi Qurbanov Jo’shqinbek
REJA: REJA: - Stomatologik sementlar.
- Sement asosli plomba ashyolari. Fosfat kislota asosli sementlar
Hamma hujayralami membranalar o‘rab turadi (plazmatik yoki hujayrali tashqi membranalar). Membrana bo‘lmaganda edi, hujayra ichidagi bor marsalar „yoyilib ketib“, diffuziya termodinamik muvozanatga olib kelgan Ъо‘1аг edi. Bu hoi esa hayotning bo‘lmasligini bildiradi. Birinchi hujayra atrof-muhitdan membrana orqali ajratilgandan so'nggina paydo bo‘lgan deb aytish mumkin. H ujayrani hujayra ichki m em branasi bir qator berk b o ‘lm alarga (kompartamentlarga) ajratadiki, ularning har biri ma’lum vazifani bajaradi
MEMBRANALARNING AYRIM FIZIK XOSSALARI VA PARAMETRLARI.
Membrana molekulalarining harakatlanuvchiligini va membrana orqali
o'tuvchi zarrachalarning diffuziyasini o'lchash bilipid qatlami o'zini suv kabi
tutishidan dalolat beradi. Ikkinchi tomondan, membrana tartibli holdagi
strukturadir. Ko'rsatilgan bu ikkala fakt membranadagi fosfolipidlar uning tabiiy
holdagidek ishlab turishida suyuq kristallik holatida bo'ladi, deb o'ylashga majbur
etadi . Membrananing suyuqlik xossasiga ega ekanligi EPR va YaM R usullari orqali tasdiqlangan.
Membranalar lipid qatlamining qovushqoqligi suvning qovushqoqligidan
taxminan 100 marta ortiq, u 30-100 m Pa”’s ga teng, bu esa taxminan o'simlik
moyining qovushqoqligiga mos keladi. Sirt tarangligi esa suvnikidan yuz va
ming m arta kichik, ya’ni 0,03-1 m N/m.
MEMBRANALARNING AYRIM FIZIK XOSSALARI VA PARAMETRLARI.
Harorat o'zgarganda m em branada fazoviy o'tishlarni, ya’ni isitilganda lipidlarning erishi, sovitilganda esa kristallanishini kuzatish mumkin. Fazoviy o'tishlar energiyaning o'zgarishi bilan bog'liq bo'lgani tufayli uni, xususan, haroratning o'zgarishida issiqlik sig'imi С ning ortishiga qarab payqash mumkin . Biqatlamning suyuq kristallik holati kichik qovushqoqlikka va qattiqlik holatiga qaraganda turli moddalarda katta eruvchanlikka ega. Suyuq kristallik a biqatlam ning qalinligi qattiqnikiga qaraganda kichik bo‘ladi. Molekulalaming qattiq va suyuq holatdagi konformatsiyasi (strukturasi) turlichadir, bunga rentgenostruktur analiz tufayli ishonch hosil qilish mumkin.
Suyuq fazada fosfolipidmolekulalari diffuziyalanuvchi modda molekulalarini ishga kirishishi imko. niyatiga ega bolgan bo'shliq (,,kinki“) hosil bo‘ladi
MOLEKULALARNING (ATOMLARN1NG) MEMBRANA ORQALI KO‘CHISHI
Membranalarning ishlab turishidagi muhim elementlardan biri ularning molekulalar (atomlar) va ionlami o‘tkazish yoki o'tkazmaslik qobiliyati hisoblanadi. Muhimi shundaki, zarrachalarni bunday sizib o‘tish ehtimoli ulami ko‘chish yo‘nalishiga (masalan, hujaralarning ichiga yoki hujayra ichidan tashqariga) hamda molekulalar va ionlarning xiliga bog‘liq bo‘ladi. Bu masalalar fizikaning ko‘chish hodisasiga tegishli boMgan bo‘limida ko‘riladi. Fizik sistemada massaning, impulsning, energiyalarning, zaryadning va boshqa fizik kattaliklaming fazoviy ko‘chishlari yuz berishi oqibatidagi qaytmas jarayonlarni ko‘chish hodisasi termini bilan ataladi.
MOLEKULALARNING (ATOMLARN1NG) MEMBRANA ORQALI KO‘CHISHI
Molekulalarning o‘rtacha ko‘chishi 5 ga teng bo‘lgan masofalarda (suyuqlik molekulalari orasidagi o‘rtacha masofa) olingan yuzadan o‘ng va chap tomonlarda qalinligi uncha katta boim agan /(/ 8) to‘g‘ri burchakli parallelepipedni yasaymiz. H ar bir parallelepipedning hajmi S I ga teng. A gar n — molekulalarning kontsentratsisi bo‘lsa, u holda ajratilgan parallelepipedning ichida Sin ta molekula boiadi. Faraz qilaylik, molekulalarning konsentratsiyasi fazoda o ‘zgarayotgan b o isin , chap tom ondagi ajratilgan (1) parallelepipedda konsentratsiya ga teng, o‘ng tomonadgi (2) parallelepipeddagi konsentratsiya n2 ga teng boisin. Demak, parallelepi pedlarning birida S7«, ta molekula, ikkinchisida esa Sln2 molekula bor. Hamma molekulalami ularning tartibsiz harakatlari tufayli shartli ravishda oltita guruh bilan ko‘rsatish mumkin, bu guruhlarinng har bir koordinata o'qlarining yo'nalishi bo'ylab va unga qarama-qarshi yo'nalishda ko ‘chadi. Bundan S yuzagacha perpendikular yo‘nalishda, ya’ni OX o‘qi yo‘nalishi bo'ylab birinchi parallelepipeddan 1/6 S/я, molekula sakrab chiqadi, O X o‘qi yo‘nalishiga teskari yo‘nalishda ikkinchi parallelepipeddan 1/6 Sln2 molekula sakrab chiqadi.
MOLEKULALARNING (ATOMLARN1NG) MEMBRANA ORQALI KO‘CHISHI
MOLEKULALARNING (ATOMLARN1NG) MEMBRANA ORQALI KO‘CHISHI
NERST-PLANK tenglamasi
Membranada potensiallar ayirmasi mavjud bo‘lishida ko‘rib o‘tiladi; demak, m em branada elektr maydoni bo'ladi. U zaryadlangan zarrachalar: ionlar va elektronlar diffuziyasiga ta’sir ko‘rsatadi. Maydon kuchlanganligi bilan potensial gradiyenti orasida ma’lum bo‘lgan munosabat mavjud.
E’tiboringiz uchun raxmat
|
| |
