|
YANGILANAYOTGAN OʻZBEKISTON TARAQQIYOTIDA IQTISODIY FANLARNIBog'liq raqamli-iqtisodiyotda-pullar-va-ularning-transformatsiyasi
YANGILANAYOTGAN OʻZBEKISTON TARAQQIYOTIDA IQTISODIY FANLARNI
OʻQITISHNING DOLZARB MASALALARI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
16-iyun, 2023- yil
156
Markaziy bank raqamli milliy valyutani joriy qilib uni takomillashtirishda asosiy maqsad
mamlakat moliyaviy holatini yaxshilash orqali iqtisodiyotning barqaror iqtisodiy
rivojlanishini ta'minlash.
Raqamli valyutani joriy etish mamlakatdagi iqtisodiy jarayonlarga ijobiy ta'sir ko'rsatadi,
shu jumladan, iqtisodiyotning bank tizimi samarali ishlashi natijasida sub'ektlarning iqtisodiy
farovonligini ta'minlaydi.[3]
So'nggi
o'n
yillikdagi
global
pul
bozoridagi
yangi
o'zgarishlardan
biri
kriptovalyutalarning yaratilishi va blokcheyn texnologiyasining dunyo miqiyosida tarqalishidir.
Kriptovalyuta asosida blokcheyn texnologiyasi bo'lib, undan turli xil faoliyat sohalari va hisob
tizimlari foydalanishlari mumkin.
Kriptovalyuta - bu raqamli (virtual) valyuta bo'lib, uning ichki hisob birliklari
markazlashtirilmagan to'lov tizimi tomonidan ta'minlanadi to'liq avtomatik rejimda ishlaydi.
Kriptovalyuta deyarli har qanday tovar bilan ta`minlanmagan va davlat tomonidan
kafolatlanmagan virtual valyutadir.
Markaziy bankning raqamli valyutasi va kriptovalyutalar o`rtasida farq mavjud.
Kriptovalyutalar ta`minlanmagan vosita hisoblanadi, pullar esa markaziy bank aktivi, valyuta
zaxirasi hamda oltin bilan ta`minlangan. Kriptovalyuta bozorida kriptovalyutalarning
tebranuvchanligi yuqori, bu esa kriptovalyutalardan foydalanish xatarlik darajasi yuqoriligini
belgilab beradi. Markaziy bank mamlakat raqamli valyutani boshqarib muvofiqlashtiruvchi
organ sifatida namoyon bo`lsada, kriptovalyutalarni muomalaga chiqarish va ularni tartibga
solish yagona organi mavjud emas.
Bu innovatsion jarayonning miqiyosi hudud jihatidan kengayib bormoqda. Natijada
kriptovalyutalarning foydalanuvchilar soni oxirgi yillarda ortib bormoqda. O`zbekistonda ham
kriptovalyutalarni tartibga solishda dastlabki huquqiy asoslari yaratilgan. 2018-yil 3-iyulda
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-3832-sonli ―O‗zbekiston Respublikasida raqamli
iqtisodiyotni va kripto-aktivlar aylanmasi sohasini rivojlantirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi
qarori, 2022-yil 28 noyabrda 3397 raqamli ro‗yxatdan o‗tgan O‗zbekiston Respublikasi
Istiqbolli loyihalar milliy agentligi direktorining buyrug‗iga asosan ―O‗zbekiston Respublikasi
rezidentlari tomonidan kripto-aktivlarni chiqarish, chiqarishni ro‗yxatdan o‗tkazish va
muomalaga kiritish tartibi to‗g‗risidagi Nizom‖ qabul qilingan. Mazkur nizom 6 ta bobdan
iborat bo`lib, O‗zbekiston Respublikasi rezidentlari tomonidan kripto-aktivlarni chiqarish,
chiqarishni ro‗yxatdan o‗tkazish va muomalaga kiritish tartibini belgilaydi.
Xulosa o`rnida aytishimiz kerakki fan texnika taraqqiyoti doimo oldinga qarab harakatda
bo`ladi. Axborot texnologiyalarning ko`lamining kengayib borishi an`anaviy iqtisodiyotdan
raqamli iqtisodiyotga o`tish muqarrarligini belgilab beradi. Natijada iqtisodiy jarayonlarning
transformatsiyasi sodir bo`ladi. Xususan, pul shakllarining o`zgarishi va takomillashishi ulardan
foydalanish ko`lamini yangi bosqichga ko`taradi. Albatta monetar sohada bo`layotgan
o`zgarishlar mamlakat barqaror iqtisodiy o`sishni ta`minlashda ular oldiga yangi vazifalarni
belgilab beradi. Bugun biz pul shakllarining evolyutsiyasi hamda raqamli texnologiyalarning
rivojlanishi raqamli valyutalar (Markaziy bank raqamli valyutasi, kriptovalyutalar)ni keltirib
chiqargani haqida fikr yuritar ekanmiz, ertaga zamonaviy yangi texnologiyalarning kashf
qilinishi pulning qanday shakllarini paydo bo`lishiga olib kelishini hech kim bilmaydi.
|
| |
