Respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al xorazmiy

O‘ZBEKISTON 
RESPUBLIKASI RAQAMLI 
TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL – XORAZMIY 
NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI FARG‘ONA 
FILIALI 
 
 
“Kompyuter injiniring” fakulteti 
Kompyuter injinering yo‘nalishi 
712-21 – guruh talabasi 
Xamroqulov Jahongir ning 
“TARMOQ XAVFSIZLI” 
 
 
fanidan tayyorlagan 
 
MUSTAQIL ISHI 
 
Topshirdi: 
Xamroqulov.J 
 
Qabul qildi: 
Turdimatov. M 
 
 

Mavzu; IPSec ma’lumotlar himoyasini ta’minlashda protokollar
to’plaminig o’ziga xos xususiyatlari
 
 
 
REJA; 
 
1. IPSec haqida qisqacha ma’lumot. 
2. IPSec protokillarining o’ziga xos xususiyatlari. 
 
 
 
Tarmoq darajasidagi xavfsizlik – IPSec protokoli Kompyuter 
tarmoqlari kamchiliklarini radikal bartaraf etish uchun 
ma’lum bir alohida dasturlar sinfi himoya tizimini emas, 
balki, butun tizim himoyasini tashkil qilish kerak. 
Xususan IP – tarmoqlar uchun bu shuni anglatadiki, 
himoya tizimlari OSI modelining tarmoq darajasida amal 
qilishlari kerak. Bundaytanlovningustunligishundan 
iboratki,IP – tarmoqlarda aynan tarmoq darajasi o’zining 
yuqori gomogenligi bilan farq qiladi: yuqori darajadagi 
protokollar, ma’lumot almashinshning fizik muhiti va kanal 
darajasi texnoligiyasidan qat’iy nazar 
ma’lumotlartransportirovkasiniIP protokolisiz amalga 
oshirib bo’lmaydi. Shuning uchun uchinchi darajada tarmoq 
himoyasini tashkil etish boshqa darajalarda ham hech 
qanday o’zgartirishlar kiritilmay turib, kamida xuddi 
shunday himoyani ta’minlaydi. O S I m o d e l i n i n g

t a r m o q d a r a j a s i d a himoyalangan virtual kanallarni 
tashkil etsihda himiya shaffofligi va sifati o’rtasidagi 
optimal mutanosiblikka erishiladi. Tarmoq darajasida 
himoya vositalarini qo’llash ularni dasturlar uchun 
shaffoflashtiradi, chunki tarmoq darajasi va dastur 
o’rtasida transport darajasi protokoli joylashgan. 
Foydalanuvchi uchun himoya protseduralari qariyb 
sezilirmas bo’ladi, xuddi IP protokolining o’zidek. 
Tarmoq darajasida trafik himoyasi va kalitlarni 
boshqarishning yetarli to’liq darajada tashkil etish 
imkoniyati mavjud, chunki aynan tarmoq darajasida 
xabarlar paketi marshrutizatsiyasi amalga oshiriladi. 
IPSec (Internet Protokol Security) protokollar steki 
ma’lumot almashinuv ishtirokchilari autentifikatsiyasi, 
trafikni tunnellashtirish va IP – paketlarni shifrlash uchun 
ishlatiladi. IPSec protokolining asosiy vazifasi – IP 
tarmoq bo’yicha ma’lumotlarni xavfsiz yetkazishni 
ta’minlash.IPSec protokoli trafik himoyasini joriy IPv4 
p r o t o k o l i d a , s h u n i n g d e k h o z i r g i k u n d a
I n t e r n e t texnologiyasida keng tarqalayotgan IPv6 
protokoli versiyasida ham ta’minlay oladi.

IPSec himoya vositalari arxitekturasi IPSec 
protokollarining asosiy vazifasi – IP tarmoqlar bo’yicha 
xavfsiz ma’lumot almashinuvini ta’minlash. IPSec
ni qo’llash quyidagilarni kafolatlaydi: •uzatiladigan 
ma’lumotlar butunligini, ya’ni ma’lumot uzatilishida 
hech qanday buzulishlar, yo’qitishlar va qaytarilishlar 
bo’lmasligi; •uzatuvchi autentifikatsiyalanganligi, ya’ni 
ma’lumotlar haqiqatdan ham aniq va to’g’ri manzilga 
uzatilishi; •uzatiladigan ma’lumotlar konfidensialligi, 
ya’ni ruxsat etilmagan hollarda ma’lumotni o’qiy olmaslik. 
Shuni ta’kidlab o’tish kerakki, ma’lumotlar xavfsizligi 
tushunchasi yana bir talabni o’z ichiga oladi - bu 
ma’lumotlar mavjudligi (доступность). Bu 
ma’lumotlar uzatilishi va yetib kelishnini
kafolatlaydi. IPSec protokllari bu vazifa bilan 
shug’ullanmaydi, va uni transport darajasi TCP 
protokoliga qoldiradi. Shuning uchun odatda TCP va IP 
protokollari birgalikda TCP/IP protokollari deb 
yuritiladi. I P – t a rmo ql ar da komm unik at siy an in g
a so siy bi rli gi I P – pak et hisoblanadi. IP sarlavhaTCP 
yoki UDP transport sarlavha Ma’lumotlar S - manzilD - 
manzil IP – paket S – manzil (Source address) – 

uzatuvchi adresi, D – manzil (Destination address) – 
qabul qiluvchi adresi, transport sarlavhasi, ma’lumot tipi 
haqidagi axborot va ma’lumotning o’zidan tashkil topadi. 
IPSec protokoli asosan quyidagi komponentlardan tashkil 
topgan bo’ladi: •asosiy protokol, ESP (Encapsulating 
Security Payload) va AH (Authentication Header); •IKE 
(Internet Key Exchange); •SPD (Security Policy Database);