|
jadval
Marketing konsepsiyasi evolyutsiyasi
|
| bet | 4/5 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 144 Kb. | | #238344 |
Bog'liq RIVOJLANGAN DAVLATLAR IQTISODIYOT MARKETING QO\'LLASH AMALIYOTI TAJRIBASI.jadval
Marketing konsepsiyasi evolyutsiyasi
Yillar
|
Konsepsiya
|
Asosiy g`oya
|
Asosiy vosita
|
Asosiy maqsadi
|
1860-1920
|
Ishlab chiqarish
|
Imkoniyati boricha ishlab chiqarish
|
Tannarx, mehnat unumdorligi
|
Ishlab chiqarishni
takomillashtirish,
sotish hajmini
ustirish
|
1920-1930
|
Tovar
|
Sifatli
tovarlarni ishlab
chiqarish
|
Tovar siyosati
|
Iste’mol
tovarlari
xossalarini
takomillashtirish
|
1930-1950
|
Sotish
|
Sotish tarmoqlari
va kanalini
rivojlantirish
|
Sotish siyosati
|
Tovarlar sotish intensifikatsiyasi
|
1960-1980
|
An’anaviy marketing
|
Iste’molchiga
nima kerak bo`lsa
o`shani ishlab
chiqarish
|
Marketing miks
kompleksi,
iste’molchini
tadqiq qilish
|
Maqsadli bozorni
xohish-
ehtiyojlarini
tadqiq etish
|
1980-1995
|
Ijtimoiy-
axloqiy
marketing
|
Jamiyat
talablarini
hisobga olgan
holda
iste’molchiga
kerak bo`lgan
tavrlarni ishlab
chiqarish
|
Marketing miks
kompleksi, ishlab
chiqariladigan
tovar va xizmat
ishlab chiqarish,
iste’molchi bilan
bog`liq bulgan
ijtimoiy va
ekologik oqibatlarni tadqiq etish
|
Maqsadli bozorni
xohish-ehtiyojlari-
ni qondirish
|
1995
yildan
shu
davrgacha
|
Marketingni
o`zaro
alokaviy
konsepsiyasi
|
sheriklar va
iste’molchilarni
kondiradigan
tovarlar ishlab
chiqarish
|
Marketing komplek
si, integratsiya va
tarmoqli taxlil,
koordinatsiya
uslubi
|
Maqsadli bozorni
xohish-
ehtiyojlarini
qondirish
|
Birinchi davr - marketing konsepsiyasi «ishlab chiqarish konsepsiyasi» -«mahsulot ustunligi» tarzida belgilanadi, bunda eng muhim masala yaxshi tovar ishlab chiqarish va uni xaridorga arzon narxlarda sotish deb hisoblanadi. Konsepsiya shiori - «imkoni boricha ko`proq tovar ishlab chiqar, chunki bozor talabi cheksiz». Shunisi diqqatga sazovorki, bizning iqtisodiyotimiz hozirgi davrda hammadan ko`ra ibtidoiy marketing kotsepsiyasiga yaqin turadi.
Tovar konsepsiyasi iste’molchi e’tiborini tovarga, uning sifatiga va narxiga qaratishni talab etadi. Iste’molchilar o`xshash tovarlarni sifatlarini boshqa firmani shunday tovarlari bilan solishtirib ko`radilar. Bu konsepsiyani ko`pincha kompaniya, firma, tashkilotlar, shuningdek, notijorat tashkilotlar ham ushlab turadilar. Biroq tovar konsepsiyasi muvaffaqiyat keltiravermaydi.
Keyingi davr «sotish konsepsiyasi» nomini oldi. Bunda firmaning mahsulotini «mana tovar tayyor, kelavering va savdolashing» shiori bilan sotishni mo`ljallash birinchi o`ringa chiqadi. Tovar va savdo marketinggi konsepsiyalari mahsulot ishlab chiqarish hali seriyali, ya’ni yalpi tus olmagan davrda maydonga kelgan edi. Tovarlarning yangi turlari va xillari hisobiga yuqori darajada foyda qo`lga kiritilar edi, sababi mohiyat e’tibori bilan cheksiz talabga ega bo`lgan bozorda bu tovarlarga nisbatan talab benihoya katta edi.
50-yillarda boshqarish konsepsiyasining ilk asosini sotish hajmi, ishlab chiqarish va muomala xarajatlari darajasi, daromad, foyda va boshqa ko`rsatkichlarni uzoq muddatli o`zgarishlarini aniqlash tahlil qilindi. Shunga ko`ra bozordagi ish faoliyatini bir yildan besh yilgacha moslashtirish ko`zda tutilgan.
Marketing rivoji tarixida o`tgan asrning 50-yillari muhim bosqich bo`ldi. Ortiqcha mahsulot ishlab chiqarish tangligi ko`rinib qoldi. Marketing - ishlab chiqarishni bozor talabiga moslashtirish konsepsiyasi, uning asosini iste’molchiga - «bozor ustunligi» ga mo`ljal olish tashkil etdi. Marketing boshqaruvining bozor konsepsiyasi yanada rivojlandi.
An’anaviy marketing konsepsiyasi o`tgan asrning 50-yillari o`rtalaridan boshlab marketing bozor konsepsiyasi tarzida boshqarishda firmaning faqat bozor strategiyasini emas, balki ishlab chiqarish strategiyasini ham belgilaydigan yetakchi vazifaga aylandi. Marketing xizmati firmaning asosiy boshqarish markazi, bozor, ishlab chiqarish, ilmiy-texnika va moliyaviy faoliyati masalalari bo`yicha axborotlar va tavsiyalar manbai bo`lib qoldi. Marketing xizmati ijtimoiy talab va bozor konyunkturasi holati hamda o`zgarishlarini batafsil tahlil qilish asosida u yoki bu tovarni ishlab chiqarish zarurati, istiqboli va foydadorligi, ishlab chiqarish dasturlarini moddiy-texnika jihatlaridan ta’minlash imkoniyatlari to`g`risidagi masalalarni hal etadi.
XX asrning 60-yillariga kelib bozordagi o`zgarishlarga qarab strategik rejalashtirishni amalga oshirish masalasi ilgari surildi va hal qilindi.
O`tgan asrning 70-yillarga kelib, marketingning shunday konsepsiyasi ishlab chiqildiki, u iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlar hayotiga mustaqil kirib bordi.
|
| |
