«п» ta abonent uchun
n(n- 1)/2 ta kalit talab etiladi, ya’ni kalitlar
sonining abonentlar soniga bog‘liqligi kvadratli. Masalan, n=1000
abonent uchun talab qilinadigan kalitlar soni
n(n- 1)/2=499500. Shu
sababli, foydalanuvchilari yuz milliondan oshib ketgan «Internet»
98
turmog‘ida simmetrik shifrlash tizimini qo‘shimcha usul va vosi-
talarsiz qo‘llashning iloji yo‘q.
Nazorat savollari: 1. Simmetrik shifrlash tizimlarining ishlash sxemasini tushun
tirib bering.
2. AQShning axborotni shifrlash standard DES algoritmini
tushuntirib bering.
3. AQShning axborotni shifrlash standarti AES algoritmini
tushuntirib bering.
4. Rossiyaning axborotni shifrlash standarti GOST 2814-89
algoritmini ishlash sxemasini tushuntirib bering.
5. 0 ‘zbekiston Respublikasining ma’lumotlami shifrlash stan
darti 0 ‘z DSt 1105-2009 algoritmini ishlash sxemasini tushuntirib
bering.
6. Simmetrik shifrlash tizimlarining afzalliklari va kam-
chiliklari.
5.3. Asimmetrik shifrlash tizimlari Asimmetrik
kriptotizimlarda
axborotni
shifrlashda
va
rasshifrovka qilishda turli kalitlardan foydalaniladi:
•
ochiq kalit я axborotni shifrlashda ishlatiladi, maxfiy kalit
*dan hisoblab chiqariladi;
•
maxfiy kalit * uning jufti bo‘lgan ochiq kalit yordamida
shifrlangan axborotni rasshifrovka qilishda ishlatiladi.
Maxfiy va ochiq kalitlar juft-juft generatsiyalanadi. Maxfiy ka
lit egasida qolishi va uni ruxsatsiz foydalanishdan ishonchli himoya-
lash zarur (simmetrik algoritmdagi shifrlash kalitiga o‘xshab).
Ochiq kalitning nusxalari maxfiy kalit egasi axborot almashinadigan
kriptografik tarmoq abonentlarining har birida bo‘lishi shart.
Asimmetrik shifrlashning umumlashtirilgan sxemasi 5.15-
rasmda keltirilgan. Asimmetrik kriptotizimda shifrlangan axborotni
uzatish quyidagicha amalga oshiriladi:
99
