) {
// birinchi shart false bo'lsa ikkinchi shart true bo'lsa ushbu blog ishlaydi
} else {
// ikki shart ham qanoatlantirmasa ushbu blog ishlaydi.
}
#include
using namespace std;
int main() {
int time = 22;
if (time < 10) {
cout << "Hayirli Tong.";
} else if (time < 20) {
cout << "Hayirli Kun.";
} else {
cout << "Hayirli Kech.";
}
return 0;
}
Hayirli Kech.
C++ tilida dasturning alohida
bo‘laklarining bajarilish tartibini boshqarishga imkon beruvchi qurilmalarning
yetarlicha katta majmuasiga ega. Masalan, dastur bajarilishining birorta
qadamida qandaydir shartni tekshirish natijasiga ko‘ra boshqaruvni dasturning
u yoki bu bo‘lagiga uzatish mumkin (tarmoqlanuvchi algoritm). Tarmoqlanishni
amalga oshirish uchun shartli operatordan foydalaniladi.
If operatori: If operatori qandaydir shartni rostlikka tekshirshi natijasiga
ko‘ra dasturda tarmoqlanishni amalga oshiradi:
if () ;
Bu yerda har qanday ifoda bo‘lishi mumkin. Odatda u taqqoslash
amali bo’ladi. Agar shart 0 qiymatidan farqli yoki rost (true) bo‘lsa,
bajariladi, aks holda, ya’ni shart 0 yoki yolg‘on (false) bo‘lsa, hech qanday amal
bajarilmaydi va boshqaruv if operatoridan keyingi operatorga o’tadi (i (agar u
mavjud bo‘lsa). Ushbu holat 2.1 –rasmda ko‘rsatilgan.
2.1-rasm. if() shart operatorining blok sxemasi
29
C++ tillarining qurilmalari operatorlarni blok ko‘rinishida tashkil qilishga
imkon beradi. Blok C++ tilida ‘{‘ va ‘}’ belgi oralig‘iga olingan operatorlar ketma-
ketligi ko‘rinishida bo’ladi. Blok kompilyator tomonidan yaxlit bir operator deb
qabul qilinadi. C++ tilida blok ichida e’lon operatorlari ham bo’lishi mumkin va
ularda e’lon qilingan o‘zgaruvchilar faqat shu blok ichida ko‘rinadi (amal qiladi),
blokdan tashqarida ko‘rinmaydi. Blokdan keyin ‘;’ belgisi qo‘yilmasligi mumkin,
lekin blok ichidagi har bir ifoda ‘;’ belgisi bilan yakunlanishi shart.
Quyida keltirilgan dasturda if operatoridan foydalanish ko’rsatilgan.
#include
int main()
{ int b; cin>>b; if (b>0) }
{ //b>0 shart bajarilgan holat ; cout<<’’b- musbat son’’;}
if (b<0)
cout<<’’b – manfiy son’’;
b<0 shart bajarilgan holat
return 0; }
Dastur bajarilishi jarayonida butun turdagi b o‘zgaruvchi e’lon qilingan va
uning qiymati klaviaturadan o‘qiladi. Keyin b qiymatini 0 sonidan kattaligi
tekshiriladi, agar shart bajarilsa(true) , u holda ekranga “b – musbat son” xabari
chiqadi. Agar shart bajarilmasa, bu operatorlar cheklab o‘tiladi. Navbatdagi shart
operatori b o‘zgaruvchi qiymatini manfiylikka tekshiradi, agar shart bajarilsa,
ekranga “b – manfiy son” xabari chiqadi.
30
If – else operatori: Shart operatorining if – else ko‘rinishi quyidagicha:
if () ; else ;.
Bu yerda 0 qiymatidan farqli yoki true bo‘lsa , aks
holda bajariladi. If-else shart operator mazmuniga ko‘ra
algoritmning tarmoqlanuvchi blokini ifodalaydi: - shart bloki
(romb) va blokning «ha» tarmog‘iga, esa blokning
«yo‘q» tarmog‘iga mos keluvchi amallar bloklari deb qarash mumkin.
Dastur bajarilganda, birinchi navbatda tenglama koeffitsientlari – a, b, c
o‘zgaruvchilar qiymatlari kiritiladi, keyin diskriminant – D o‘zgaruvchining
qiymati hisoblanadi. Keyin D o‘zgaruvchining manfiy ekanligi tekshiriladi. Agar
shart o‘rinli bo‘lsa, yaxlit operator bajariladi va ekranga “Tenglama haqiqiy
ildizlarga ega emas” xabari chiqadi va dastur o‘z ishini tugatadi (“return 0;”
Xulosa:
Men shart operatorlariga dastur tuzish mavzusida mustaqil ish tayyorladim va o’zim bilmagan narsalarimni o’rganim xulosa chiqardim.Aksariyat masalalar yuzaga keladigan turli holatlarga bog’liq ravishda mos qaror qabul qilishni (yechimni) talab etadi. C++tilida dasturning alohida bo’laklarining bajarilishi tartibini boshqarishga imkon beruvchi qurilmalarning yetarlicha kata majmuasiga ega. Masalan , dastur bajarilishining birorta qadamida qandaydir shartni tekshirish natijasida ko’ra boshqaruvni dasturning u yoki bu bo’lagiga uzatish mumkin (tarmoqlanuvchi algoritm).
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining “Zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalarni yanada joriy etish va rivojlantirish choratadbirlari to’g’risida”gi PQ-1730-sonli Qarori. 2012-y., 21 mart. 2. Thomas H. Cormen, Charles E. Leiserson, Ronald L. Rivest, Clifford Stein Introduction to Algorithms. Third Edition. The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England,2009.–1312p. 3. Scheinerman Edwant C++ for Mathematicians. An Introduction for Students and Professionals. Chapman&Hall/CRC, Taylor&Francis Group, LLC, Bocа Raton, London, New York, 2006. - 496 p. 4. D.S. Malik C++ Programming: From Problem Analysis to Program Design. Seventh Edition. Course Technology, 2014.-1488 5.Герберд Шилдт С++базовый курс.3-е издание. Перевод с англ. –М.: Изд. дом «Вильямс», 2010. - 624 c.