Tarixiy shaxslar haqida ma’lumot bera oladi,tarixiy sanalarda ro‘y bergan voqealar haqida ma’lumot bera oladi
Tarixiy manba va adabiyotlar bilan ishlash kompetensiyasi.
Tarixiy illustrasiyalar asosida kichik hikoyalar tuza oladi, tarixiy joylarni xaritadan ko‘rsata oladi
Darsning blok sxemasi:
№
|
Darsning qismlari
|
Belgilangan vaqt.
|
1.
|
Tashkiliy qism
|
3 daqiqa
|
2.
|
O`tilgan mavzuni takrorlash
|
12 daqiqa
|
3.
|
Yangi mavzu bayoni
|
14 daqiqa
|
4.
|
Mustahkamlash
|
12 daqiqa
|
5.
|
Baholash
|
2 daqiqa
|
6.
|
Uyga vazifa
|
2 daqiqa
|
I.Tashkiliyqism: Salomlashish, davomat aniqlanadi ,sinf tozaligi kuzatiladi, o`quvchilar bugunning Jahonda va O`zbekistondagi siyosiy yangiliklari bilan tanishtiriladi.
II.O`tilgan mavzuni takrorlash: O`qituvchi o`tilgan darsni uyga vazifasini tekshiradi, o`tilgan mavzuni mustahkamlash uchun klaster metodidan foydalanadi. Doskaga quyidagi jadval chiziladi.
.
III.Yangi mavzu bayoni
XIII asr boshlarida Osiyoda qudratli Mo`g`ullar davlati tashkil topdi. Bosqinchilik urushlari natijasida u qisqa vaqt ichida ulkan imperiyaga aylandi.
1237- yilda esa mo`g`ullar Rusga hujum boshlaganlar. 140 ming kishilik qo`shinga Botuxon boshchilik qildi. Mo`g`ullar uchun feodal tarqoqlikni boshidan kechirayotgan Rusni bo`ysundirish qiyin kechmadi. Rus knyazlari umumiy dushmanga qarshi kurashda birbirlariga yordamga kelmaganlar.Knyazlarning bir-biriga yordamga kelmaganligining asosiy sababi ularning o`zaro dushmanga aylanib qolganliklari edi.
Ryazan mudofaachilari qattiq qarshilik ko`rsatsalar-da, kuchlar teng bo`lmaganligi sababli jangda tor-mor etilgan. Mo`g`ullar tez orada Moskvani ham egalladilar. Navbat Vladimir-Suzdal knyazligiga kelgan. 1238 yilning mart oyida bu knyazlik ham tor-mor keltirildi. Knyaz Yuriy Vsevolodichning o`zi ham jangda halok bo`lgan.
Botuxon qo`shini 1240- yilda Kiyev knyazligini o`ziga bo`ysundirdi. Shu tariqa Rusning uch knyazligi (Polosk-Minsk, Smolensk va Novgorod-Pskov knyazliklari) dan boshqa barcha knyazliklar birinketin bo`ysundirildi. Botuxon Rusdan boshqa istilo etilgan hududlarda Oltin o`rda xonligini tuzgan.
Rus bu davrda faqat mo`g`ullar hujumigagina uchrab qolmadi. 1240yilda mo`g`ullar oyog`i yetmagan Novgorod-Pskov knyazligiga shved qo`shinlari hujum qildi. Bu davrda Novgorodda 18 yoshli dovyurak sarkarda Aleksandr Yaroslavich knyazlik qilardi. Aleksandr qo`shini shvedlar ustidan g`alaba qozongan. Bu g`alaba tufayli knyazga Nevskiy degan (Neva daryosi nomjdan olingan) faxriy nom berilgan. Endi u Aleksandr Nevskiy deb atala boshlangan.
Shvedlar xavfi bartaraf etilgach, shu yilning o`zida endi nemis ritsarlari Rus yeriga bostirib kirdi. Ular butun Pskov yerlarini egalladi. Nemis ritsarlariga qarshi kurashga ham Aleksandr Nevskiy rahbarlik qildi. 1242- yilning 5- aprelida nemis ritsarlari kuchlarini odatdagi jangovar tartibda - pona shaklida safga tizdilar. Markazda eng kuchli qism harakat qilgan. Ular bir zarba bilan ruslarning mudofaa chizig`ini yorib o`tmoqchi, rus qo`shinini parchalab yubormoqchi, uni qismlarga bo`lib, qirib tashlamoqchi bo`lganlar. Aleksandr bularning hammasini oldindan ko`rib, o`zining eng kuchli qismlarini markazga emas, balki yon qanotlarga joylashtirgan. Avval boshda ritsarlar ruslarning bo`sh markazini osonlikcha yorib o`tgan. Sftjddatli jang boshlangan. Og`ir sovutlardagi nemislar muzlagan Chud ko`li ustida sirg`anib yiqilaverganlar. Rus askarlari har tomondan zarba beravergach, dushman bardosh berolmay qochishga tushgan. Yengilgan nemislar shu tariqa rus yerlariga bo`lgan da'volaridan voz kechishga majbur bo`lganlar. Rus mo`g`ullar zulmi ostida bo`lgan bir vaqtda bu juda muhim edi.
Chud ko 'lidagi tarixiy g 'alaba shunday qozonilgan edi. Novgorod bilan Pskov yerlari o'z mustaqilligini saqlab qoldi.
| 