|
Sayfi Sarayınıń «Gúlistan-bit-túrkiy» shıǵarması hám onıń tili
|
| Sana | 18.10.2023 | | Hajmi | 57.43 Kb. | | #88473 |
Bog'liq Worda 13.12.2022 5a, 7a Sonlarni bir sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemasiga o’tkazi, test, 9-sinf informatika(15 ta test), 9mmavzu, 2oqsillar, 451, topshiriq 4, Mustaqil ish mavzulari (2), ISHCHI, Olimpiada Beydjik, Web dasturlash va dizayn yakuniy nazorat test savollari. 1-variy, «Raqamli qurilmalarni lоyihalashga kirish» fanidan test savollar, Kompyuterlarni tarmoqqa ulashning asosiy maqsadi nima Sayfi Sarayınıń «Gúlistan-bit-túrkiy» shıǵarması hám onıń tili - Joba;
- 1. «Gulistan-bit-turkiy»din’ nusqaları.
- 2. «Gulistan-bit-turkiy»din’ izertleniwi.
- 3. «Gulistan-bit-turkiy»din’ seslik sistemasi, so’zlik qurami
Sayfı Sarayının` bul miyneti talantlı parsı shayırı Saadiydin` &Gulistan[ shıg`armasının` turkiy tiline erkin awdarması bolıp tabıladı. Avtordın` tuwılg`an ha`m o`lgen jılları belgisiz, XIV a`sirde jasag`an. 1915-jılı venger ilimpazı Y.Tori Gollandiyadan Sadiydın` Gulistan shıg`armasının` turkiy tiline awdarma jasalg`an variantı tabılg`anın xabarlaydı. 1950- jılı turk ilimpazı F.N.Uzluk Gollandiya ma`mleketindegi Leyden universitetinin` kitapxanasında 11553 shifrı menen saqlanatug`ın qol jazbanın` ko`shirmesin alıp, 1954-jılı Anqara qalasında kiris ha`m tusinik so`zler menen bastırıp shıg`aradı. Qol jazba jaqsı saqlang`an, ko`lemi jag`ınan 3ı2 bet, ha`r bir betke 13 qatar jazıw jazılg`an. Birinshi betinde to`rt qatar qosıq Shahzada Axmettin` Egipetke keliw mu`na`sibetine baylanıslı jazılg`an. Jalayır sultanı Axmet Azerbayjan ha`kimlerinen biri bolg`an adam. Ol 1382-1410-jılları ha`kimlik etken. 1385-jılı onın` a`skerleri A`mir Temur menen bolg`an urısta jen`iledi. A`mir Temurdan jen`ilisten keyin shahzada Axmet Egipetke ketedi; Gulistan-bit turkiydin` birinshi betinde jazılg`an qosıq a`ne usı da`wirlerge sa`ykes keledi.
Qol jazbanın` to`rtinshi betinen awdarma baslanadı. Turk ilimpazı Taymas Battal Ankarada Turk dili arashtırmaları yıllıg`I jurnalında Sayfı Sarayının` Gulistan terjumesin go`zden keshirish[ degen maqalasın ja`riyaladı. Taymas Battal esteliktin` tilin izerlew barısında onın` qıpshaq tilinde jazılg`anın anıqlaydı. Tili tuwralı aytatug`ın bolsaq, tili a`piwayı ha`m xalıqqa tusinikli. Orınsız tu`rde arab-parsı so`zleri ha`m so`z dizbekleri jumsalmag`an. Sayfı Sarayının` &Gulistan-bit-turkiy[ shıg`armasının` keynine tu`rkiy tilde jazılg`an segiz g`a`zzel ha`m olardın` avtorları berilgen. Ma`selen, usı waqıtqa shekem belgisiz bolıp kelgen shayırlar Mavlan Kadi, Muxsin, Mavlan ‰skax, Abdulmajit, Tog`lı Xoja Xasan og`lı h.t.b. So`zlik quramında 1136 tu`rkiy so`zleri jumsalg`an.
Sayfi Saraymin «Gulistan-bit-turkiy» shigarmasmm keynine
turkiy tilde jazilgan segiz g’azel ham olardih avtorlari berilgen.
Maselen, usi waqitqa shekem belgisiz bolip kelgen shayirlar
Mavlan Kadi, Muxsin, Mavlan Iskax, Abdulmajit, Togh Xoja
Xasan ogh h.t.b. Sozlik qurammda 1136 turkiy sozleri jumsalgan.
Bul estelik boyinsha arnawli ilim izertlew jumisin alip barg’an
Amir Nadjip bolip tabiladi: «XIV asir esteligi Sayfi Sarayinm
«Gulistan shigarmasi ham onm tili» degen miyneti Alma-Ata
qalasinda 1975-jil basilip shiqti.
|
| |
