|
Science and Innovation International scientific journalBog'liq huquqiy-terminologiya-va-huquqiy-tushunchalar-texnik-vosita-sifatida УМК Lazerlar fizikasi 2021-2022 77254, НАРЗУЛЛОЕВ ПАРВИНБЕК ШАМСУЛЛОЕВИЧ, ASADBEK AZAMATOV 2-MAVZU, hakimov murod, 9-sinf tarix fani uchun nazorat testi, 3-mavzu. XI-XV asrlarda Angliya (1), ALISHER AKA KURS ISHI, b68f5f77ef7ad3ee2e6d6c0b343bcf24, 3bccfcc9ffe649474f1be4e206b8d1a5, @Latin kirill bot, Harbiy topografiya, 1-mavzu, Jumayeva Maxbuba, may bayonnoma, ЎзДСМИ Адабиётларга эҳтиёж (2) 2022
№ 3
951
Yana bir mashhur fransuz huquqshunosi F.Jenyaning fikricha, qonun ijodkorligi va
huquqni qo„llash faoliyatida faqat qo„llanadigan. Qonunchilik tafakkurini lingvistik shaklda
gavdalantirishning maxsus vositalari va ususllari mavjud. Bu vositalar qonun oldida turgan
alohida vazifalar, mavzuni ko„rsatishning o„ziga xos usuli, qonun chiqaruvchi fikrini ifodalash
uchun tilning maxsus lug„at tarkibi tufayli adabiy nutqning mustaqil qonunchilik uslubini ajratib
ko„rsatishga asos bo„ladi. [3, 167] Yuridik adabiyotlarda ushbu taqdimot uslubi “qonun tili”
sifatida tavsiflanadi. Huquqiy hujjatlar tilining o„ziga xos xususiytatlari haqida gapirilganda,
ba‟zilar mualliflar uni qonun tili, boshqalari esa maxsus huquqiy til mavjudligi haqida gapiradi.
Biroq, yuridik tilning o„ziga xos xususiyatlari to„g„risidagi qoida olimlar orasida juda ko„p bahs-
munozaralarga sabab bo„ladi.
Taniqli venger huquqshunosi I.Szabonning fikricha “yuridik til” deb ataladigan narsa
mohiyatan maxsus iboralar, texnik atamalar bilan to„ldirilgan oddiy tildan boshqa narsa emas,
ya‟ni til vositalari aniqroq ishlatilsa bas.
Ushbu pozitsiyani qo„llab-quvvatlagan E.E. Pryashnikov va E.M. Smorgunovaning
ta‟kidlashicha, qonunchilik tili jamoat faoliyatining turli sohalariga taalluqlidir. Bu xususiyat uni
tor ixtisoslashgan sohaga xizmat qiluvchi o„z lug„atiga, maxsus terminlogiyasiga ega bo„lgan
tillardan ajratib turadi Bu pozitsiya barcha mualliflar tomonidan qo„llab quvvatlanmaydi.
Ularning aksariyati ijtimoiy huquqiy tilning qarama-qarshi nuqtai nazariga amal qiladilar.
Darhaqiqat, huquqiy matn ijtimoiy munosabatlarning eng keng doirasi va ularning subyektlari
uchun kengaytirilgan bo„ladi. Biroq, qonunda maxsus tilning mavjudligini nomlash , ularni turli
xil professional yuridik faoliyatning o„ziga xos xususiyatlarini hisobga olmaydilar.
Mahalliy normativ-huquqiy hujjatlarning sifati, ularning tilini tahlil qilish asosan huquqiy
(qonunchilik) texnologiyasi muammolari doirasida amalga oshiriladi. Aksariyat mualliflar
huquqiy texnikani ishlab chiqishda normativ-huquqiy hujjatlarni ro„yxatga olish va
tizimlashtirishda qo„llanadigan vositalar , texnikalar va qoidalar to„plami deb hisoblashadi.
[4,231]. V.N.Kartashov qo„shimcha ravishda, yuridik texnikani kengroq talqin qiladi.
Yuridik texnikaning eng muhim tarkibiy elementlaridan biri, muhim vosita sifatida
ko„pchilik tadqiqotchilar yuridik terminologiyaga murojaat qiladilar. Termin har qanday fan yoki
hunarda qabul qilingan maxsus ibora yoki belgidir. [ssssss] Bundan tashqari atamalar maxsus
so„zlar emas, balki maxsus funksiyadagi so„zlardir.
Har bir fan har bir bilim sohasining o„z atamalari bor. Termin ostida qonun tiliga nisbatan
huquqiy ma‟noga ega bo„lgan so„z yoki iboralar tushuniladi. Huquqiy atmalarning xususiyatlari
va rolidan kelib chiqib aksariyat mualliflar ularni yuridik texnikaning asosiy vosiatalari (huquqiy
va texnik vositalar) sifatida tavsiflaydilar. Bu albatta huquqiy voqelikda ushbu hodisaning to„g„ri
tavsifidir. Ammo, bizning fikrimizcha terminologiyaning bunday tavsifi yetarli emas, chunki u
terminologiyaning roli va o„rnini faqat bir, rasmiy huquqiy tomondan belgilaydi.
S.S.Alekseyev o„z asarlarida kengroq tushuncha sifatida “yurisprudensiya” terminini
qo„llagan, u yuridi texnikani ham, jinoyatlarni tergov qilish texnikasini ham (kriminologiya), sud
ishlarini yuritish texnikasi va hujjatlarni yuritish texnikasini ham tushunadi. [5, 219]Yuridik
atamalarning muhim xususiyati ularning yaqin aloqasi hisoblanadi. Shuning uchun ularning
rivojlanishi huquq nazariyasi va umuman huquqiy tartibga solishning rivojlanish darajasi bilan
belgilanadi. Keyingi yillarda jahon miqiyosida ichki davlatchilikning kengayishi, jamiyatni
demokratlashtirish va huquq fanining rivojlanishi bilan qonun hujjatlarida qonun ustuvorligi,
ISSN: 2181-3337
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
|
| |
