|
«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6Bog'liq raqamli-iqtisodiyotda-axborot-kommunikatsion-texnalogiyalar 6 guruhga Тул шартномаси янги 2021 коллеж 11 база, instruction, O\'rnatilgan Tizimlar 3.amaliy, nodirberk
668
>
Kollektiv bilimlardan foydalangan holda innovatsion g’oyalarni generatsiya
qilish (mass collaboration, kraudsorsing), mahsulot va hizmatlar ishlab chiqarish,
yangi innvovatsion loyihalarni moliyalashtirsh (kraudfunding) [5].
>
Moddiy boyliklarni birgalikda iste’mol qilish imkoniyatlari (Sharing Economy)
jamiyatning ko’pchilika’zolarida moddiy boyliklarga egalik qilishga bo’lgan
munosabatni o’zgartirib yubordi. Masalan, rivojlangan mamlakatlardagi ko’pchlik
yoshlar o’zlari uchunhususiy mulk sotib olish va unga egalik qilishga katta qiziqish
bildirmayaptilar [3]. Chunki ular uchun ko’proq hayotiy erkinlik, ma’naviy hatti-
harakatlar erkinligi va hissiyotlarga berilish, dunyo mamlakatlariga sayohatlar,
ekologik turizm tadbirlari ko’proq ahamiyatga ega bo’lib qoldi.
>
Iste’molchilarda mahsulot yoki hizmat haqida fikr hosil qilishda ijtimoiy
tarmoqlarning ahamiyati tobora oshib borishi[5]. Chunki hozirgi kunlarda ijtimoiy
tarmoqlarda ishlash va muloqot qilish barcha yoshlar hayotining ajralmas qismi bo’lib
qolgani hech kimga sir emas.
>
Intellektual mulkka egalikning yangi litsenziya turlari (halq litsenziyalari -
Public Lisence) paydo bo’lishi[6]. Bunda yaratilgan mahsulot yoki hizmatga
ko’pchilikning egalik qilish qoidasi amal qiladi. Masalan, halq tomonidan intellectual
mulkka egalik qilishga imkon beradigan Creative Common (CC) turidagi litsenziyalar,
ochiq dasturiy ta’minot uchun jamoaviy litsenziyani ko’zda tutadigan General Publik
License (GPL, GNU);
>
Biznes-modellarning transformatsiyasi[3]. Raqamli iqtisodiyot yangi biznes-
modellarda namoyon bo’ladi va bu bozorning boshqa ishtirokchilarda o’ziga hos
bo’lgan zanjirli reaktsiya hosil qiladi. Bular ichida eng ommaboplari -
kastomlashtirilgan mahsulot va hizmatlarga bo’lgan intilish, personallashtirilgan
hizmatlar olish istagi, kompaniyaning rivojlanish strategiyasiga elektron tijorat
vositalarini jalb qilsh hamda Freemium-model, Tree-to-play, Print-on-demand, Full-
Crowdsoursing, Donation kabi raqamli biznes arxitekturalaridan foydalanishdir [3].
Ishlab chiqaruvchi firmalarning internet orqali bevosita sotuvlarni tashkil qilishi,
elektron vitrinalardan foydalanish, tarmoq va tarmoqlararo virtual birjalarni tashkil
qilish, omborlarsiz ishlash imkoniyati (drop shopping) va zahiralarni talabga binoan
qondirish (on-demand).
|
| |
