|
Úsh ólshewli modellestiriw” oqıw ámeliyatı páninen oqiw materiallar toplamí «tastíYÍqlayman»
|
| bet | 86/94 | | Sana | 19.01.2024 | | Hajmi | 7,58 Mb. | | #141565 |
Bog'liq 3 d modellestiriw OMK amelyat(1-qosımsha)
(2-qosımsha)
Baha
|
Kriteriya
|
5 –ayrıqsha
|
Juwmaq hám qarar qabıl etiw; unamlı pikirley alıw; óz betinshe pikir júrite alıw; alǵan bilimlerin ámelde qollana alıw; mazmunın túsiniw; biliw, aytıp beriw; kóz aldına keltire alıw.
|
4 – jaqsı
|
Óz betinshe pikir júrite alıw; alǵan bilimlerin ámelde qollana alıw; mazmunın túsiniw; aytıp biliw, kóz aldına keltire alıw
|
3-qanaatlanarlı
|
Mazmunın túsiniw; aytıp biliw, kóz aldına keltire alıw
|
2-qanaatlanarsız
|
Baǵdarlamanı ózlestirmegenligi; pánniń mazmunın bilmewi; anıq kóz aldına keltire almawı; óz betinshe pikir júrite almawı.
|
(3-qosımsha)
1. Texnika qawipsizligi haqqında ulıwma maǵlıwmatlar
Kompyuter grafikası hám dizayn operatorı qániygeligi II kurs 05-21topar oqıwshılarına oqıw ámeliyatı ushın texnika qáwipsizligi ótildi
№
|
F.A.Á
|
Oqıwshınıń qolı
|
Qol qoyılǵan sáne
|
1
|
Atamuratov Ótkir
|
|
|
2
|
Aybosınova Zulfiya
|
|
|
3
|
Babaniyazov Alawatdin
|
|
|
4
|
Bazarbaev Mıltıqbay
|
|
|
5
|
Edilbekova Hurliman
|
|
|
6
|
Esemuratov Ruslan
|
|
|
7
|
Xalmuratov Nietqayır
|
|
|
8
|
Xojamuratova Gulparshın
|
|
|
9
|
Izbanova Gulmiyra
|
|
|
10
|
Jadigerov Azizbek
|
|
|
11
|
Jumanazarova Saltanat
|
|
|
12
|
Kewlimjaeva Guljan
|
|
|
13
|
Qalbaev Qaharman
|
|
|
14
|
Qurbanbaeva Dilora
|
|
|
15
|
Maxsetbaev Berdax
|
|
|
16
|
Muxammedsadıkov Ikram
|
|
|
17
|
Muratbaev Hasılbek
|
|
|
18
|
Nuratdinov Dawran
|
|
|
19
|
Perdebaeva Móldir
|
|
|
20
|
Temirbekov Dawran
|
|
|
21
|
Tóremuratov Islam
|
|
|
22
|
Turdıbekova Nadıra
|
|
|
23
|
Turǵanbaev Jetker
|
|
|
24
|
Orazbaev Nurlan
|
|
|
25
|
Usnatdinova Dinara
|
|
|
26
|
Uzaqbergenova Nurxayat
|
|
|
Arnawlı pán oqıtıwshısı ___________________
(4-qosımsha)
AQÍLÍY HÚJIM metodi
(5-qosımsha)
Paydalanılatuǵın ádebiyatlar
Ш.А. Назиров, Ф.М.Нуралиев, Б.Ш.Айтмуратов. Растр ва веkтор графика. ЎзР олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази. – Т.: Ғафур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2007.
Ш.И.Раззоқов, Ш.С.Йўлдошев, У.М.Ибрагимов. Компьютер графикаси. ЎзР олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази. – Т.: Талқин, 2006
Ш.А.Назиров, Ф.М.Нуралиев, Б.Ш.Айтмуратов. Векторная и растровая графика. Министерство высшего и среднего специального образования РУз. Центр среднего специального профессионального образования. – Т.: Издательско-полиграфический творческий дом имени Чулпана, 2007
(6-qosımsha)
Tiykarǵı túsinikler
Reje :
1. Vizualizaciya menen islew
2. Effektler menen islew
3. 3 d maxda vizualizaciya hám effektler
Programma haqqında ulıwma maǵlıwmatlar. Úsh ólshewli grafika ilimiy tekseriwlerde, injenerlik joybar jumıslarında, fizikalıq obektlerdiń kompyuter modellerin qurıwda keń qollanıladı. Úsh ólshewli grafika kompyuter grafikası quramına kiretuǵın eń quramalı hám keń qamtılǵan jónelis bolıp tabıladı. Úsh ólshewli grafika menen isleytuǵın paydalanıwshı proektlestiriw, jaqtılandıriw, obektler hám kameralardı kóshiriw, dawıs hám kórsetiw effektlerden paydalanıw sıyaqlı tarawlardan bilimlerge ıyelewi kerek. Bul jerde sol tarawdıń qurawshıları - keńislikler, obektlerdi modellestiriw, kórsetiw tuwrısında maǵlıwmatlar keltiriledi.
Aqırǵı jıllarda dástúriy 2 D grafik programmalar menen úsh ólshewli 3 D modellestiriw, animaciya hám kórsetiw programmaları kóp tarqaldı. Sol dáwirde islep shıǵılǵan programmalardan Discreet kompaniyasınıń 3 D Studio MAX yamasa Alias Wavefront kompaniyasınıń JAvA programmaları óz mánisleri boyınsha gibrid grafik paketler bolıp tabıladı. Sebebi olar bir tárepden 2 D hám 3 D vektorlı obektler menen islew múmkinshiligin berse, ekinshi tárepden jumıs nátiyjesinden pikselli (rastrlı) súwret - bólek kadr retinde yamasa video lenta alınadı. 3 D modellestiriwdiń qásiyetleri hám olarda animasiya háreketlerdi qosıw múmkinshiligi olarǵa bolǵan qızıǵıwshılıqtı kesk ın asırıp jiberedi. Olardı :
kórsetiw effektlerin kino hám videoindustriyada;
televiziyalıq kommerciyada (reklamada);
ınteraktiv oyınlarda ;
sanaat hám arxitektura dizaynida (bezewde);
ilimiy, medicinalıq hám sud kórsetiwlerinde;
úyretiwshi programmalar hám kompyuterde isletiw múmkin.
Sonı atap ótiw kerekki úsh ólshewli grafika programmaları kompyuter
apparatları, onıń programmalıq támiynatı hám de ol menen isleytuǵın dizayner bilimlerine júdá joqarı talaplar qóyadı.
Úsh ólshewli grafika menen islegende, sırtqı kórinisler payda etiletuǵın keńislikke bólek itibar beriw kerek. Bul halda dástúriy 2 D — tegislik úsh ólshewli grafika maqsetlerine tuwrı keltiriledi. 3 D — grafikada jumısshı keńislikti sonday ańlatıw kerek, ol jaǵdayda tekǵana modellestirilip atırǵan úsh ólshewli geometriyalıq formanı, bálki onıń geometriyalıq jaylasıwı hám jaǵdayı esapqa alınıwı kerek. Úsh ólshewli grafikada Dekart, cilindrik hám sferik koordirata sistemaları isletiledi.
Qurılǵan barlıq úsh ólshewli obektlerdi geometriyalıq hám nogeometrik obektlerge bolıw múmkin. Geometriyalıq obektke tiykarınan saqna qurawshıların qurıwda isletiledi: personajlar, deneler, basqa sóz menen aytqanda — ámeldegi bolmıs obektlerin. Nogecmetrik obektler bolsa saqnaǵa janlılıq sezimin beriw ushın (tuwrı jaqtılandıriw), obektlerge tásır etiwshi kúshlerdi modellestiriwde (mısalı gravitaciya yamasa samal esiwi) hám taǵı basqa.
Basqasha aytqanda kórsetiw atırǵan kadrda geometriyalıq obektler áyne (sızıqlar hám sırtlar kóriniste), nogeometrik obektler bolsa aralıq (sayalar, tezleniw hám taǵı basqa) kóriniste kórinetuǵın boladı.
Geometriyalıq obektler. Geometriyalıq obektlerdi kóriwde júdá kúshli hám keń tarqalǵan 3 D paket Discreet kompaniyası 3 D Studio Max programmasın tańlap onıń mısalında obektlerdiń tiykarǵı túrleri hám modellestiriw texnologiyasın kórip ótemiz. Bul programma járdeminde geometriyalıq obektlerdiń tómendegi túrleri qurılısı múmkin. Splayn sızıqlar (Spline Curves) - basqa sırt yamasa sırtqı kórinislerdi kóriwde isletiletuǵın hám sol tártipte qurılǵan (Beze yamasa Nurbs) sızıqlar. Olardı hár túrli troyektoriyalardı ańlatıw ushın da isletiw múmkin.
Mısalı, Beze sızıqları ushın, jeke halda, baslanǵısh forma hám sızıqlar kompleksi anıqlanǵan bolıp (mısalı, tekst, sheńber, ellips) olar keyinirek anıq sırtqı kórinisler kóriwde isletiliwi múmkin. Poligonal obektler (polugonal objects) — bular ózgerip turıwshı parametrler menen ańlatpalanıwshı (mısalı uzınlıq, radius) poligonal baslanǵısh sırtqı kórinisler (polygonal primitives) yamasa polugonal túrler bolıp tabıladı (polugonal meshes). Poligonal túrler jup-jubı menen úshlardı tutastırıwshı qırlar retinde anıqlanadı. Baslanǵısh sırtqı kórinisler (primitiv) tı isletiw dizaynerge (programmaga ham) obekt formasın ózgertiwdi talay ańsatlastıradı. Sonda 3 D - baslanǵısh (primitiv) sırtqı kórinislerdi (mısalı sfera yamasa cilindr) kórsetiwde, olardıń forması qırlar járdeminde berilgen anıqlıqta almastırıladı. Poligonal d obekt sırtı tegis jaqlardan ibarat bolǵanı ushın, olarǵa kórsetiw tegisligin beriwde túrli tegislew algoritmleri paydalanıladı. Bul texnologiya tiykarınan 3 D oyınlardı hám virtual bolmıstı jaratıwda keń qollanıladı.
Beze sırtları (Bezier patches) - bul Beze shıńlarınıń jaylasıwı menen tegis sırtlar bolıp tabıladı. Bul shıńlar sırtqa urınba vektorlar (tangent) úshlerinde jaylasqan qosımsha basqarıwshı noqatlar (control points) járdeminde sırttı egriligini anıqlaydı.
Bul sırtlar esaplaw sisteması ushın málim qıyınshılıqlardı tuwdırıwına qaramay, olar járdeminde quramalı iymek sızıqlı obektlerdi modellestiriw múmkin.
NURBS sırtlar — birdey bolmaǵan iymek sızıqlı sırtlardı modellashda isletiletuǵın eń universal hám nátiyjeli qural bolıp tabıladı. Bunday sirtlar arnawlı tórt ólshewli bir jınslı keńislik ańlatpalanadı. Ol jaǵdayda hár bir basqarıwı shıń, ush X, Y, Z koordinatadan tısqarı qosımsha salmaq (weigat) xarakteristikaına da iye. Shıńdıń ornı hám salıstırmalı salmaǵın ózgertiw arqalı obekt formasın anıq basqarıw múmkin.
Quramalı obektler (compound objects) - aldınan tayarlab qoyılǵan eki yamasa odan kóp sırtqı kórinislerden dúziledi. Qanday dene qurılısına qaray aldınan dúzilgen sırtqı kórinisler sızıq yamasa sırt bolıwı múmkin. Dinamikalıq obektler (dynamic objects) — olarǵa qoyılǵan sırtqı kúshler tásirinde háreketke keliwshi obektler: prujina hám amortizatorlar. Olar obekt háreketi dinamikasın modellestiriwde isletiledi.
Basqa programmalarda geometriyalıq obektlerdi qurıw hám redaktorlawdıń soǵan uqsas yamasa olardan parq etiwshi usılları qollanıladı.
Nogeometrik obektler. Mısal retinde 3 D Studio Max programmasın kóriwdi dawam ettiremiz. Tómendegi obekt túrlerin qaraw itibarǵa ılayıq.
Jaqtılandırıw deregi (light objects) sırtqı hám ishki jaqtılandırıwdı ańlatıwda isletiledi. Ourl algoritmler jaqtılıq taratıwshı túrli dereklerdi jaratadı: bir noqattan barlıq tárepke tarqalatuǵın nur; projektordaǵı shıǵıwshı fokuslangan jaqtılıq; jóneltirilgen derekten shıǵıwshı jóneltirilgen nur. Bunda dereklerden shıǵıwshı nur túrli reńde bolıwı, málim aralıqtan keyin tómenlewi sonıń menen birge obektlerdiń sayaların payda etiwi múmkin.
Kameralar (cameras) — kadr tegisliginde obekt hákisin tolıq baqlaw imkaniyatın beredi. Onıń eń tiykarǵı xarakteristikası, kóriw maydanın anıqlawshı kamera obektivinıń foks aralıǵı bolıp tabıladı. Bul eki parametr óz-ara baylanıslı hám uyqas túrde gradus hám millimetrlerde ólshenedi. Taǵı bir zárúrli xarakteristika bul kesindi tegisligi bolıp tabıladı. Ol saqna bóleginiń kórinis aralıǵın anıqlaydı.
Keńislikti bukuvchilar (space warps) obektlerge sırtqı kúshler tásirin ańlatadı, bul - málim obektlerge tásir kórsetiwshi kúshler maydanı deformaciyası, yamasa obekt bóleklerin shashıp jiberiwshi ılǵallı tolqınlardı keltiriw múmkin.
Materiallar sirtning kórgezbesi qásiyetlerin, yaǵnıy sırttıń saqna kórsetilgenligi menen munasábetin anıqlaydı.
Sırtlardıń tómendegi qásiyetleri materiallardıń jaqtılıq menen munasábetin anıqlaydı :
— reń (color);
— ashıqlıq (transparency);
— tegislik (shiness)
— nurdıń sınıw koefficenti (refractive index).
Reń hám shaf foflik nur shashılıwın anıqlaydı. Sınıw koeffisenti hám tegislik járdeminde sırtından shulalar hám nurlı aynalıq qaynatıw anıqlanadı.
Material reńin tańlawda tómendegilerdi esapqa alıw kerek:
— Materialdı anıq reńin anıqlaw.
— Reńniń toqlıq túri
— Reńniń jaqtılıq túri.
Kórsetiw waqtında fotorealistik sapanı alıw ushın material qásiyetlerin júdá anıq beriw kerek. Sol maqsette grafik programmalarda túrli pikir ózgeshelikli materiallar úlgi (shablon) ları isletiledi. Úlgilerden paydalanıw dizayner jumısın keskin ańsatlastıradı. Sırt maydanına hár túrlı bezewlerdi (uzor) túsiriw ushın programmalarda teksturalı kartalar (dekorativ bezew — maps) isletiledi. Aldınan tayarlanǵan teksturalar hár túrlı túrdegi fayllarda (HMP, TIF, JPG, EPS,..) saqlanıwı yamasa olardı tez qurıw qaǵıydaları kórinisinde saqlanıwı múmkin.
2. Interfeys elementleri. Birinshi náwbette siz 3 Ds Max programmasın jumısqa túsirgende onıń tiykarǵı ekranın kózińiz túsiwi múmkin.
Eger siz jańa paydalanıwshı interfeysti bilmegen bolsańız, ol jaǵdayda dáslep apparatların kórip shıǵıwıńız hám de olar menen hár tárepleme tanısıwıńız kerek. Siz interfeysti programması elementlerden shólkemleskenligin, yaǵnıy, birdey túrdegi buyrıqlardı gruppalanganligini kóriń hám isenim payda etiń. Mısalı, waqıtında obiektler jaǵdayın sazlaw hám basqarıwdı ámelge asırıw tuymeshesi kompleksi járdeminde animatsiyanı ámelge asırıw procesin basqarıw quralı. Programma ekranın shártli tarzdi besew tiykarǵı elementlerge ajıratıw múmkin: Main menu (Bas menyu). Programma ekranınıń joqarı bólekte jaylasqan jáne bul menyu 3 Ds Max programmasına tiykarǵı buyrıqlar menen shaqırıq qılıwdı támiyinleydi. Barlıq buyrıqlar menyusı taypalar boyınsha birlestirilgen.
Main Toolbar (Apparatlardı bas paneli) Ádetde ol Bas menyu astında
jaylasadı, biraq “júziwshi” panel kórinisinde sáwlelendiriliwi yamasa ekranıń basqa jayında jaylasıwı da múmkin. Taypalar boyınsha ajıratılǵan, jıynaq menen birge apparatlar quramında jaylasqan yamasa jalǵız bolıwı múmkin. Programma ámelleri hám qollanıwshı buyrıqlar operativ shaqırıwlar túymeshesinen dúziledi. viewports (proyeksiya ekranı) ekrandıń orayında jaylasqan jáne onıń úlken bólegin iyeleydi. Tórtke ajıratılǵan kóriniste diywal proyeksiyası- joqarı Tar (joqarı), Left (shep), tuwrısınan jóneltirilgen Front (qarsısında) hám keleshekte rawajlanıwdı názerde tutatuǵın Perspective (perspektivalı). Command Panel (buyrıqlar paneli) Ádetde ekran proyeksiyasınıń ońınan jaylasqan. Bul panel altı jıynaqtan shólkemlesken hám diywal obektlerin modefikaciyalaw hám shólkemlestiriw boyınsha ámellerdi atqarılıwın támiyinleydi. Hár bir jıynaq obektlerdi ońlawshı sivatkadan shólkemlesken.
Lover Interface Bar (Interfeystiń tómen qatarı) Programma aynasınıń tómen bóleginde jaylasqan. Túrli maydan hám tuymeshelerden shólkemlesken, onıń quramına maydandıń sawleleniw xolati hám máslahátshi (spravochnik) kiredi, usınıń menen birge animatsiyalardı qayta qayta tiklew hám basqarıw áynası proyeksiyası ushın túymeler kompleksi de bar.
3 Ds Max programması aynası dáslep, jumıstı 3 Ds Max programmasın hár tárepleme úyrenip shıǵıwdan baslasak, aldın programma járdeminde obekt kóriniste tiykarǵı maqul túsetuǵın islerdi ámelge asırıw: ápiwayı primitivlarini dúziw, obektlerdi belgilew, olardıń bir-birine óz-ara tegislew, proyeksiya aynasındaǵı sáwleleniw jaǵdayın hám jaylasıwı, olardı ózgertiw, málim masshtabǵa keltiriw, ózgertiw hám aylandırıw múmkin. Bul ápiwayı ámeller 3 Ds max 7 programmasınıń keyingi tiykarǵı iskerligine xızmet etedi. Haqıqıy turmısda jud kóp obektler ózinde ápiwayı úsh ólshewli qóllanbalar ámellerin ózinde sáwlelendirgen. Mısalı, stol parallelpipedden shólkemlesken, stol lampası bolsa - cilindr hám yarım formadan, avtomobil ballon bolsa - basqa joqarıdagilarga uqsamaǵanshakllardan shólkemlesken. Úlken hám kishi dárejedegi barlıq kórgezbelerdaamalda úsh ólshewli virtual jaylasıw shártleri qollanilib kelinip atır. 3 Ds max standart obektleri ózinde “qurılıs materiallar”ın quraǵanı ushın olar járdeminde túrli kórinisler shólkemlestiriwge kómeklesedi.
3 D Studio Max programmasında obektler jaratıw
3. 3 D MAX programmasında obektlerdi jaratıw. 3 D-MAX programması arqalı standart ápiwayı geometriyalıq sırtqı kórinislerdi qálegensin qurıw múmkin. Biz tómende mısal jol menende paralellopipediń torlı (karkaslı) qurılısın kórip ótemiz. Bul ushın Create (jaratıw) buyrıqlar panelindegi Geometry (geometriya) obektine kiramiz, nátiyjede ob'ektke ta'lluqli tuymeleri diziminen Extended Primitives (dúzilgen ápiwayı sırtqı kórinisler) saylanadı hám Object Type (obekt túri) Compound Objects -■article Systems Patch Grids MURBS Surfaces Dynamics Objects diziminen ápiwayı 7 qolay túrlerine uyqas keliwshi jazıwlı túymeler payda boladı. Keyininen Chamfer Box (paralellopiped) túymesi saylanadı. Buyrıq paneliniń tómen bóleginde úsh jazıw :Creation Method (jaratıw usılı), Keybord Entry (klaviaturalı kirgiziw) hám Parameters (parametrler) payda boladı. Tıshqanchaning shep menen Perspective proyeksiyası aynasın saylań hám túymeni qoyıp jibermesten, parallelepiped tiykarın sızıw ushın kursordı qıyıq boyınsha tartıp baramız Parameters (parametrler) de length (uzınlıǵı) hám Width (keńligi) parametrler muǵdarınıń ózgeriwin kuzating). Tiykar uzınlıǵı hám keńligin ornatıw ushın tıshqan tuymesin qoyıp jiberiw múmkin. Paralellopiped bálentligin beriw ushın tıshqansha kórsetkishsin joqarıda quyıp jiberilgen noqatda kursordı jaylastırıw hám tıshqanshanıń shep túymesin basıp, kursodı qandayda bir aralıq joqarıǵa jıljıtıń hám taǵı shep túymesin basıw kerek boladı.
|
| |
